De Noordsche weereld

Vertoond in twee nieuwe, aenmercklijcke, derwaerts gedaene reysen: d'eene, van de heer Martiniere, door Noorweegen, Lapland, Boranday, Siberien, Samojessie, Ys-land, Groenland en Nova-Zembla

I. Hoofd-stuck.
Van de Gekloofd-voetige Vogelen.

1. Snippen.

⁺ DE Snip, die oock Strand-loper werd genoemd, wijl hy langhs 't Strand heenen loopt, is niet grooter als een Leeuwerck. De Snavel is smal en dun; wat hoeckigh. Aen onse Snippen is 't voorste deel des Becks breed en rondaghtigh, met tacken en gaetjens, als een Vijl of Rasp, daermen Hout meê vijld. Sijn anders de Spitsberghsche gelijck; oock alsoo gedeeld; soo dat de geheele boven-Snavel een Vijl met de Steel gelijck schijnd. Doch onse Snippen sijn grooter als de Spitsberghsche.

⁺ Soo wel 't bovenste als 't onderste deel des Snavels is vierkant; van verwe bruyn-aghtigh. De langhste is van ontrent twee duymen. De Kop rondaghtigh, hebbende eenerley dickte met den Hals.

⁺ De voeten hebben drie gantsch gekloofde voorste Teeën, en een aghter-Tee, die gantsch kort is. De Beenen sijn niet seer hoogh.

⁺ De verwe deeses Vogels is als een Leeuwerck; doch als de Son daer op schijnd, blinckt'er blauw door: Bynae gelijck men aen d'Endvogels tweederley verwen gewaer werd, wanneer de Sonne-straelen op haer vallen. Sy eeten kleyne grauwe Wormkens, en Garnellen.

+ Spitsberghsche Snippen.

+ Snavel.

+ Teeën.

+ Verwe.

[p. 229]

Wy schooten deese Vogelen by de Harlinger-koockery, in de Suyd-haven. Wegens haere bruyn-aghtige verwe quaemense my voor als Veld-muysen. Haere smaeck was niet Visch-aghtigh.

Sie Figuer K., by de Letter a.

2. Sneeuw-vogelen.

⁺ De Sneeuw-vogel is een kleyne Vogel, ontrent als een Mus. De Snavel is kort en spits. 't Hoofd heeft eenerley dickte met den Hals.

⁺ De voeten sijn gekloofd, en verdeeld in drië voor-Teeën; met langhaghtige kromme Nagelen. d'aghter-Tee is wat korter; doch voorsien met een langer kromme Nagel. De Beenen sijn grauwaghtigh, en niet seer hoogh.

⁺ De verwe, van 't Hoofd af over den Buyck tot aen de Staert, is Sneeuw-wit. Maer de geheele rugg' is grauw. Even alsoo zijn oock de Vleugelen. Eenige van dit slagh zijn t'eenemael grauw; doch kleyner.

⁺ Van sijnen Sangh weet ick niets met allen te seggen; als alleen dat hy een weynigh piept, gelijck de Vogelen plegen te doen, wanneerse hongerigh zijn.

⁺ Doe wy aen 't Ys heenen seylden, quaemense met hoopen by ons op ons Schip vliegen, by Jan Mayen Eyland. Soo tam waerense, datse sigh met de hand lieten grijpen. Sy liepen op 't Ys. Oock heb ick haer alleen op 't Ys, en niet op 't Land gesien. Ter deeser oorsaeck werdense Sneeuw-vogelen geheeten.

⁺ Sy hielden sigh soo langh ontrent ons Schip, tot dat wy d'eerste Walvisch hadden gevangen. Daer nae wierdense van d'andere Vogelen verjaeghd. Wy voederden haer met Grutten, waer meê sy sigh op ons Schip geneerden. Maer alsse sigh sat gegeeten hadden, lietense sigh niet meer grijpen.

⁺ Eenige der selve slooten wy in de Kajuyt op, doch sy wilden niet in 't leven blijven. Sommige bereydeden wy ons ter Spijs. De Smaeck was niet onaengenaem; doch sy waeren seer maeger.

⁺ Indien men my vraeghde, waerom deese Vogelen op de

+ Snavel.

+ Voeten.

+ Verwe.

+ Sangh.

+ Onthouden sigh op 't Ys.

+ Haere tamheyd.

+ Smaeck.

+ Aenmerckingh.

[p. 230]

Scheepen komen vliegen, soo sou ick antwoorden, mijne meeningh te zijn, datse uyt Ysland verdwaeld hier aen komen, en door honger geparst haer onderhoud op de Scheepen soecken.

Sie Figuer K., by de Letter b.

Toe-doeningh.

⁺ In 't tweede deel onses Grooten Historischen Schouw-tooneels pag. 461. spreeken wy van andere soo genoemde Sneeuw-vogelen in Polen. Men vind haer op de Lowitzische Velden. Sy sijn niet veel grooter als Spreeuwen; doch seer vet. Hebben een welrieckend en welsmaeckend Vleesch. Met 't eerste vallen van de Sneeuw komense voor den dagh. Met 't vergaen van de Sneeuw verliesense sigh weer; soo datse alleen in de Winter gesien worden. Wilmense in een Kevie bewaeren, soo moetmen haer niet anders als Sneeuw t'eeten geven. Wanneer haer deselve ontbreeckt, soo stervense terstond. ⁺ In de rauwste Geberghten der Noordsche Landen onderhoud sigh noch een ander slagh van Sneeuw-vogelen, wat grooter als Tortel-duyven. Wijl hier geduerigh Sneeuw leght, soo werdense hier oock geduerigh gevonden. Deese sijn in de Somer wit; in de Winter swart; de voeten altijd rood. Sy sijn, en slaepen bynae geduerigh op de Boomen; doch alsse Menschen, of Roof-vogels verneemen, soo verbergense sigh onder de Sneeuw; bedecken sigh met haere Vleugelen, en maecken haer alsoo onsightbaer. Om de gedaghte oorsaeck noemdmense Sneeuw-vogelen. Wegens de meenighte der hier leggende Sneeuw kanmen haer beswaerlijck by komen, en derhalven oock selden vangen. Anders sijnse seer goed om gegeeten te worden. In 't gedaghte ons Werck, ter aengeweesener, en oock op andere plaetsen, handelen wy van veelerley andere seldsaemheden der Vogelen.

+ Andere seldsaeme Sneeuw-vogelen in Polen:

+ Desgelijcks in de rauwste Gebergten der Noordsche Landen.

3. Ys-vogelen.

⁺ 'k Heb oock in d'Engelsche Bay een seer schoonen Ys-vogel gesien, die wy schier met de hand hadden konnen grijpen. Wy wilden sijner verschoonen, en hem derhalven met 't Roer niet gantsch te niet schieten, wegens de schoonheyd sijner Vederen. Ondertusschen ontquam hy 't, wijl de schoot miste

⁺ Even doemaels scheen de Son; waer door hy blonck gelijck Goud; jae soodaenigh, dat onse oogen door de glantsch geheel verblind wierden. Hy was soo groot als een kleyne Duyf. Geerne had ick hem willen afteeckenen, indien wy hem hadden konnen bekomen. 'k Heb oock niet meer als deesen eenen in Spitsbergen gesien.

+ Ys-vogel,

+ Van boven maeten schoone Vederen.