De Noordsche weereld

Vertoond in twee nieuwe, aenmercklijcke, derwaerts gedaene reysen: d'eene, van de heer Martiniere, door Noorweegen, Lapland, Boranday, Siberien, Samojessie, Ys-land, Groenland en Nova-Zembla

IV. Hoofd-stuck.
Hane-voeten.

⁺ VOlgen nu de Hane-voeten, afgeteeckend in de Figuer G., by de Letter c., en e. Figuer H., by de Letter c. En Figuer I., by de Letter d. Deese vier Kruyden, welcke wy nu beschrijven sullen, sijn al t'samen Hane-voeten, doch onder malkander in de Blaederen onderscheyden.

⁺ 't Eerste, Figuer G., by de Letter c.; en 't vierde slagh, Figuer I., by de Letter d., sijn malkander in Bladeren gelijck. Beyde hebbense tweederley Blaederen. d'onderste sijn breeder, en niet soo diep; d'opperste smaller, en dieper ingekerfd. Hier in evenwel onderscheyden, dat d'eerste soort niet soo hoogh op wast, en uyt eene Wortel veele Blaederen (Stengels) voortbrenghd: Doch de vierde heeft maer eene Stengel, aen welcke beneden een Blad aen een lange Steel uytschiet. Sie Figuer I., by de Letter d.

⁺ 't Vierde slagh draegd geele Bloemen. Of 't eerste oock geele Bloemen heeft, kan ick my niet reght indagtigh maecken; al-

+ Hane voeten.

+ Verscheyden slagh.

+ Eerste en vierde slag.

[p. 218]

hoewel ick vermoede jae. Kan 't oock niet naesien by mijnen voornaemen Vriend de Heer Doctor Kirstenius; dien ick een gedrooghd Kruyd van deese soort heb vereerd.

⁺ De Bloem van dit vierde slagh heeft vijf Blaederen; voor aen breeder als onder. Sy komen voort uyt een ruyge Bloemknop; welcke in even soo veel blaederen verdeeld is. Sie Figuer I., by de Letter d. De Bloem van d'eerste soort heeft ses Blaederen, zijnde smal en kleyn. De Zaed-knopjens sijn malkander gelijck.

⁺ De Wortelen zijn onderscheyden. Die van d'eerste bestaen uyt veele kleyne Veeselen. De Wortelen van 't vierde zijn dicker; langhaghtigh, met subtijle Veeselkens.

⁺ 't Eerste brand op de tongh, gelijck Vloo-kruyd in onse Landen; doch een weynigh onkraghtiger. De blaederen van 't vierde Kruyd branden op de tongh niet. Sie Figuer I., by de Letter d.

⁺ In de Deensche Haven heb ick d'eerste soort in meenighte gevonden; desgelijcks oock de vierde. Beyde bloeydense in Hoymaend.

⁺ 't Tweede slagh heeft eenige andere Blaederen, als beyde de voorige. d'onderste koomen wel met die van d'eerste soort over een, doch sijn kleyner. Die wat hooger staen, voortkomende nae d'eerste Bladeren, sijn op beyde de voorste zijden diep ingekerft; soo dat 't eerste uytstaende blad bynae de gedaente van een Tongh schijnd te vertoonen. De twee bladeren, daer ter zijden staende, zijn maer een weynigh ingekerfd. Sie de Figuer G., by de Letter e.

Men vind noch een andere ongelijckheyd tusschen de Bladeren van dit Kruyd en beyde de voorige; vermits de geene, welcke naest by de Bloem staen, smal en diep ingekerfd zijn, met twee kerven; brandende op de tongh. De Bloem is kleyn. Heeft ses, of oock wel seven Bladerkens. 't Zaedknopje is dat der voorige gelijckvormigh, behalven alleen dat het kleyner is.

⁺ De Wortel is die van 't eerste slagh gelijck; behalven datse meer Veeselkens heeft. Hier by staet noch aen te mercken, dat uyt de Wortel gelijck als een ronde dicke Scheede voortschiet, welcke de Stengel omvanghd, nae de dickte des Steels; even gelijck aen de vierde soort werd gesien.

+ Bloemen.

+ Wortel.

+ Smaeck.

+ Waer 't wast.

+ Tweede soort; en verschil Met de vorige soorten.

+ Wortel.

[p. 219]

Ick vond dit Kruyd by 't eerste staen, in de Deensche Haven, of Bay, den sesthienden der Hoymaend.

⁺ 't Derde slagh is noch kleyner, doch veel rijcker in Bladeren; welcke niet soo groot, oock niet soo diep gekerft zijn. Echter hebbense soo wel vier kerven als die van 't ander slagh. Aen dese heb ick niet gevonden d'ongelijckheyd der Bladeren, welcke dight onder aen de Bloem sitten. Sie de Figuer H., by de Letter c.

⁺ De Bloem is wit, en heeft vijf bladeren. 't Zaed-knopje was noch niet te sien. De Wortel bestaet uyt dunne subtyle Veeselkens. 'k Heb dit Kruyd gevonden in de Suyd-Bay, den sesthienden der Hoy-maend. 't Brand op de Tongh. De Bladeren zijn dick en sappigh.

Ter selver plaets vond ick noch een ander Plantje, dit in alles gelijckvormigh; behalven dat de Bloemen Purpur-verwigh waeren, en de Bladeren niet soo sappigh: Ter dier oorsaeck heb ick 't niet afgeteeckend.

+ 't Derde slagh.

+ Beschrijvingh.