De Noordsche weereld

Vertoond in twee nieuwe, aenmercklijcke, derwaerts gedaene reysen: d'eene, van de heer Martiniere, door Noorweegen, Lapland, Boranday, Siberien, Samojessie, Ys-land, Groenland en Nova-Zembla

Toe-doeningh.

⁺ Doe Linschooten in 't Jaer 1594. sijnen Toght nae 't Noorden deed, sagh hy in Hoymaend Ys-schollen, niet alleen soo hoogh boven water leggende als 't Schip ter halver Seylen, maer oock soo groot als Steenrotsen en Eylanden: Jae sulcke, die op de diepte van seven vademen niet Vlotten konden. Sommige waeren meer als een halve Mijl weghs langh. ⁺ Somtijds wierdense gemeeten vijfthalve vadem onder, en twee vademen boven water. Echter is dit noch weynigh. In de derde Schipvaert van Willem Barentsz. om 't Noorden nae China staet aengeteeckend, dat op den 6. der Ooghstmaend by Capo de Troost gesien wierd een Ys-schol die ses-en-dertigh vademen onder water vast lagh, en sesthien vademen daer boven uytstack; maeckende 't saemen 52. vademen, of 312. voeten. ⁺ In mijne vertaelde en doorgaens vermeerderde Beschrijvingh van oud en nieuw-Groenland pag. 85. spreeck ick van Ys. 't welck somtijds 70. jae 80. vademen dick is. 't Geen deese vaert te gevaerlijcker maeckt, is, dat in sommige streecken verscheydene Stromen gaen; in welcke 't Ys smelt, en dan terstond weer bevriesd. Doe 't Volck van de gedaghte Willem Barentsz. op sijne derde Togt in 't Jaer 1596. op den vijfden der Somermaend 't eerste Ys saegen, quam 't selve haer seer wonderlijck voor. In 't eerst meendense, dat'er witte Swaenen heenen dreven. Derhalven eenen der hare, boven op 't Schip gaende wandelen luyd keels riep, dat hy Swaenen sagh swemmen. De geene, die beneeden waeren, dit hoo-

+ Ys van agt.

+ Van twee-en-vijftigh,

+ Ja van taghtigh vademen dickte.

[p. 206]

rende, quaemen terstond nae boven loopen; ⁺ maer wierden wel haest gewaer, dat de gemeende Swaenen stucken Ys waeren, van de groote Schollen afgedreven. En vermits 't tegens den avond gingh, soo scheenense de witte Swaenen niet ongelijck. In 't Jaer 1271. quam een groot deel Ys, waer op veele Beeren waeren, door een stercke Noord-Ooste Wind by Ysland aendrijven: Waer uyt men besloot, dat 't geen men doe van Groenland nae 't Westen had ontdeckt, noch geheel Groenland niet was; maer dat sigh dit Land nae 't Noord-Oosten noch veel wijder moest uytstrecken. Hoedanigh de Persianen Ys maecken, en dan de geheele Somer bewaeren, onaengesien de seer groote hitte deeses Gewests, verhaelen wy in onse Curieuse Aenmerckingen der bysonderste Oost en West-Indische verwonderens-waerdige dingen, tweede deel, pag.1252. Van d'Ys groeven in Turckyen; en wat voor Koophandel de Sultan daer meê drijft, derde deel, pag.227.

+ Ys-stucken voor witte Swaenen aengesien.