De Noordsche weereld

Vertoond in twee nieuwe, aenmercklijcke, derwaerts gedaene reysen: d'eene, van de heer Martiniere, door Noorweegen, Lapland, Boranday, Siberien, Samojessie, Ys-land, Groenland en Nova-Zembla

II. Hoofd-stuck.
Begrijpende de te rugg'-reys van Spitsbergen nae Hamburgh.

⁺ DEn 22. der Hoymaend, 'smorgens, als de Son Noord-Oost stond, lighteden wy 't Ancker, en seylden uyt de Suyd-haven. Dien geheelen dagh was 't Mistigh. 'sNaghts hadden wy Sonneschijn. Saegen doe oock veele Vin-Visschen.

+ Dagh-verhael van de te rugg'-reys.

[p. 161]

Den 23. hadden wy, beyde over dagh en naght, een warme Sonneschijn, met kalmte.

⁺ Den 24. wederom de geheele dagh en naght Sonneschijn, met soodaenigh een warmte, dat de Teer op en aen 't Schip begon te smelten. Wy dreven in kalmte voor de Magdalene-Bay.

Den 25. was 't een bewolckten Hemel; met Sonneschijn, maer daer by seer koud. 'sAvonds bevonden wy ons by 't Voorland. Dien naght hadden wy Nevel. De Wind was Suyd-West.

⁺ Den 26. een droeve Sonneschijn, soo over dagh als 'snaghts. Daer benevens koud. De Son was 'snaghts seer laegh.

Den 27. was de Wind Suyd-West; met een droeve Sonneschijn, dien gantschen dagh en naght.

⁺ Den 28. wendeden wy 't van de zijde des Noord-Voorlands nae't Westen, doe de Son Oost-Suyd-Oost stond; en seylden West-Suyd-West nae de Zee toe. Keerden ons voorts nae 't Suyden, en voeren Suyd-Oost.

⁺ Den 29. 30. en 31. seylden wy Suyd-Suyd-Oost langs 't Land heenen. 't Suyd-eynd van 't Voorland hadden wy van ons Oost ten Noorden, ontrent aght Mijlen. Voorts voeren wy Suyd-Suyd-West. 't Was koud; met een Noord-Weste Wind. Daeghlijcks saegen wy Vin-Visschen; maer geen Walvisschen meer.

Den 30. was't Windigh en Neveligh. De Wind Noord-Noord-West.

Den 31. desgelijcks windigh, met Nevel dien geheelen dagh. De Wind was Noord-Noord-West.

⁺ Den 1. der Ooghst-maend was 't vry Stormigh. Nevel en Regen gingh'er by. De Wind Noord-Noord-West.

Den 2. 'sVoormiddaghs Nevel. Daer nae dien gantschen dagh een droeve Sonneschijn, met lijdlijcke koude. De Wind Oost. De Son was deese naght 't Water gelijck.

Den 3. wederom een droeve Sonneschijn, ter oorsaeek van de Nevel; en daer by koud. De Wind Noord-Oost.

⁺ Den 4. noch Neveliger als te vooren. 'sVoormiddaghs saegen wy een Regenboogh. De Wind Suyd-Suyd-Oost, met stilte. De Son gingh nu 's naghts onder, en men sagh de Starren.

+ Seer warme Sonneschijn.

+ 't Voorland.

+ Noord-Voorland.

+ Geen Walvisschen meer vernoomen; maer wel Vin-visschen.

+ AUGUSTUS.

+ De Son gaet nu 's naghts onder.

[p. 162]

Den 5. was de Wind Suyd-Suyd-Oost; doncker we'er, met kalmte.

Den 6. We'er en Wind even als op den voorigen dagh.

Den 7. begon 't hard te waeyen. Haest daer nae ontstond een Storm, met Regen, dien geheelen dagh door.

Den 8. was 't Windigh, met een droeve Sonneschijn den geheelen dagh. 'sNaghts Starre-klaer. De Wind Suyd-Oost.

⁺ Den 9. windigh dien gantschen dagh. 'sVoormiddaghs benevelde Sonneschijn; doch op de middagh klaer. De Wind Suyd-Oost. Ter middagh-tijd naemen wy de hooghte der Son, en bevonden ons op 66 Graden, en 47. Minuten. Wy seylden Suyden ten Westen, by de Noorder-wal heenen.

⁺ Den 10. was 't doncker we'er, bewolckte Lught, en daer by windigh. De Wind Suyd-Suyd-West. De Lught saghmen veel schooner, met dicke Wolcken overtoogen. De warmte wierden wy daeghlijcks hoe langer hoe meerder gewaer.

Den 11. doncker, en wolckigh, als de voorige dagh, doch niet soo windigh.

Den 12. 'smorgens viel'er Regen. De Wind Noord-West. 'sMiddaghs warme Sonneschijn. De Wind Noorden.

⁺ Den 13., zijnde Sondagh, was de Wind 'smorgens Noord-West. Stormigh, met Regen. Hier nae liep de Wind West. Dien naght hadden wy heldere Maeneschijn, en klaer Starrelight. 'sMorgens saegen wy 't Noord-eynd van Hitland, en seylden Suyd-waerts aen. Nae 't ophouden van den Regen wierden wy Fairhil gewaer. Wy seylden tusschen Hitland en Fairhil heenen; eerst Suyd-West; daer nae Suyd-Suyd-West en Suyden.

Den 14. een schoone Sonneschijn, dien geheelen dagh. De Wind Noord-West.

⁺ Den 15. was 't Windigh, met een bewolckte Sonneschijn. De Wind Noord-Noord-West. 'sAvonds wierpen wy 't Sincklood uyt, op ses-en-dertigh Vademen diepte. Dit grond-peylen geschied op de volgende manier. Een Man gaet voor op't Gallioen of de Snavel des Schips staen; een onder op de Back; de derde in 't midden des Schips, en soo de overige al voorts, tot aghter toe. Yeder heeft vier of vijf vademen (in een ronde kring omgeslagen) Touw in de hand. d'eerste, op 't Gallioen

+ Komen op 66. Graden 47. Minuten.

+ Warmte.

+ Komen by Hitland en Fairhil.

+ Grondpeylingh; hoedaenigh daer ontrent te werck werd gegaen.

[p. 163]

staende, laet 't Loot in de Zee neer-sincken. Als nu de tweede merckt, dat 't selve neerwaerts treckt, soo laet hy sijn Touw los. Dit gaet soo voort tot op den laetsten Man. Daer na treckense dit Touw met alle maght schielijck weer op; en besien dan 't Lood van onder (daer een gat in is, gevuld met Ongel, of Vet); waer aen sy bemercken, of 't een Sand of andere Grond is.

Den 16. was 't windigh, met een droeve Sonneschijn, dien geheelen dagh. De Wind Noord-Noord-West.

⁺ Den 17. hadden wy schoon we'er; en warme Sonneschijn; dien gantschen dagh over. De wind was Noord-West. Doch 'snaghts liep deselve Suyd-Oost.

Den 18. schoon we'er; warme Sonneschijn; doch daer by een weynich windigh.

Den 19. We'er en Sonneschijn als boven; dien geheelen dagh met kalmte.

⁺ Den 20. wederom schoon we'er, met warme Sonneschijn; doch wat windigh. Doe 't begon dagh te worden, saegen wy 't Heiligeland Suyden ten Oosten van ons. Wy seylden Suyd-Oost. Dien dagh quamen wy by 't Heyligeland; en naemen daer in een loot, of Lootsman; dat is, soodaenigh een Persoon, die de diepte des Strooms wel bekend is. Deese sijn van den Raed te Hamburgh bysonderlijck daer toe gesteld.

⁺ Den 21. was 't schoon we'er, en dien gantschen dagh warme Sonneschijn. Wy seylden voor d'Elve, en gingen op Ancker leggen by d'eerste Ton, genoemd de Roode. 'sNaemiddaghs ligteden wy 't Ancker, en seylden tot Kucks-Haven. Dien naght hadden wy Donder en Blixem, met Regen.

+ Krijgen warme dagen.

+ Komen by Hilgeland.

+ En voor d'Elve.