De Noordsche weereld

Vertoond in twee nieuwe, aenmercklijcke, derwaerts gedaene reysen: d'eene, van de heer Martiniere, door Noorweegen, Lapland, Boranday, Siberien, Samojessie, Ys-land, Groenland en Nova-Zembla

Toe-Doening.

⁺ 't Geen onse Schryver seght van de Canoes der Wilde in Zembla, is voor d'onkundige Leesers al te kort en duyster. Wy sullen derhalven een weynigh breeder beright daer van geven. Deese haere Schuytjens hebben de gedaente van eens Weevers-spoel. De lenghte is van thien of twaelf voeten; (somtijds wel kleyner) gemaeckt uyt de deelen der Walvisch-vinnen, welcke gelijck als Latten zijn, ontrent een vinger dick en breed. Boven en onder is dit Werck overtrocken met de Huyden van Zeehonden; t'saemgenaeyd met de Senuwen eeniger kleyne gedierten. In 't midden der Canoe is een rond gat, soo wyd als de dickte eens Mans; daerse sich in setten, en, alleen met eene kleyne Riem, geweldigh ras voort roeyen. d'openingh rondom haer Ligchaem, tusschen 't selve en 't gat, stoppense met Huyden. Schoon dan een Stormwind haer Schuytje quam om te wentelen, soo kan echter geen Water daer in loopen; en altijd komense weer boven. Een wydlopiger verhael hier van kan de Leeser vinden in onse vertaelde en doorgaens vermeerderde Beschryvingh van oud en nieuw Groenland, pag. 73. en 66. In 't vijfde deel van de Hollandsche Mercurius des Jaer 1654. pag. 99. is dit volgende Geval aengeteeckend. ⁺ Twee Visschers Schepen van Bergen in Noorweegen, Noordwaerds aen gevaeren om Backeljauw te Visschen, vervielen soo laegh, vermits'er doe niet veel Ys in Zee was, datse onbekommerd seylden op aght-en-tsestigh Graden langhs de Wal; vindende daer op seeckeren hoeck Heylbot-

+ Breeder beright van de Canoes, of Schuytjes der Zemblaners en Groenlandsche Wilde.

+ Twee Visschers Schepen van Bergen in Noorwegen Noordwaerts aen varende, en vry laegh vervallende,

[p. 104]

ten, welcke aght, jae thien Voeten langh waeren. Onderweegen vingense een ongelooflijck-groote meenighte van groote Kabbeljauwen. Binnen weynigh tijds haddense haere Scheepen met Visch gantsch vervuld. Terwijlse hier meê beesigh waeren, saegense eenige Menschen soo op 't Land als in de Zee; wonderlijck omhangen met Visschen-schubben, Vellen en Beerenhuyden. Die ter Zee waeren gegaen, saeten in kleyne Schuytjens, aghter aen haer Ligchaem vast gemaeckt. (De Zemblaners sitten'er soodaenigh in, datse om haer midden vast sijn aen de Canoe; 't beneden-lijf onder 't decksel komende, en d'openingh tusschen haer Ligchaem en 't overtrecksel der Schuyt wel dight toegestopt zijnde met Vellen, soo dat'er gantsch geen Water in kan dringen. d'Afbeeldingh van soodaenigh een Canoe hebben wy doen stellen Fig. IV. n. 2.). Deese Schuytjens waeren ontrent aght voeten langh, en vier voeten breed; van binnen met Houtjens geschoord; van buyten met Visch-schubben overtogen. Seer aerdigh voeghdense sich nae den loop der Zee; ⁺ en de geene, die sich daer in bevonden, maeckten een snelle spoed, door 't roeyen met breede Spanen. Wierp de Zee haer 'tonderste boven, terstond warense weer in voorige postuer, wijl de Schuytjens aen haer vast waeren. De Noorweeghsche Visschers stonden niet weynigh verwonderd; twijffelende ofse Schimmen, dan ofse Menschen saegen; wijlse noyt hadden gehoord noch geleesen, dat soo verr' om de Noord sich eenige Menschen souden onthouden; gelijck 't oock (doet'er de Schryver by) nergens is beschreven of bekend. Sy deeden derhalven groote vlyt, om eenige van deese lieden in haer Schip te krijgen; doch te vergeefs: Tot dat eyndlijck een grijs stock-oud Man (wiens Canoe met de Huyd van Zee-robben was omtrocken), sich verstoutede aen 't boord van eene deeser Visschers te komen. Hier wierd hy vast gehouden. Hy toonde wel, door teeckenen, weer in vryheyd te willen zijn; doch hy bequam deselve niet. Doe wees hy een plaets aen; daer sijne Dochter was; welcke de Visschers, met noch twee andere Vrouwspersonen, van 't Strand oock t'scheep haelden. Sy waeren bekleed met Visschen-vellen. Haere Spraeck was onbekend. Wortelen, Kruyden, Visch en Vleesch atense rauw. Sy kenden noch Geld noch Kleynodien. ⁺ Men braght haer nae Bergen, en van daer wierdense gesonden aen den Koningh van Deenemarcken.

⁺ Ontrent 't Jaer 1640. hebben de Hollandsche Groenlands-vaerers een diergelijcke Manspersoon met sijn Schuytje uyt de Noorder Gewesten meê nae haer Vaderland gebraght, en aen Prins Fredrick Henrick vereerd. Niemand kon sijne Spraeck verstaen. Sijne Hoogheyd liet hem eens, tot vermaeck, met sijne Canoe in de Haeghsche Vyver vaeren; hebbende een Werp-pijl in de Hand. Schightigh voer hy gintsch en herwaerts voort. Onder dit vaeren schoot hy met de gedaghte sijne Werp-pijl een grooten Ael op de grond des Vyvers, en at deselve levendigh op.

+ Krijgen eenige Wilden in 't gesight,

+ Van welkese vier persoonen bequamen, En aen den Koningh van Deenemarcken sonden.

+ Een diergelijcke aen Prins Fredrik Henrik vereerd.