De Noordsche weereld

Vertoond in twee nieuwe, aenmercklijcke, derwaerts gedaene reysen: d'eene, van de heer Martiniere, door Noorweegen, Lapland, Boranday, Siberien, Samojessie, Ys-land, Groenland en Nova-Zembla

[p. 94]

XXXVII. Hoofd-stuck.
Vertreck na de Waygatz, om Zee-paerden of Walrussen te gaen visschen. Krygen'er twee in 't gesight. d'eene gevangen. Waerom men dese Visschen soeckt te bekomen. Seer langen Hoorn. d'andere oock gevangen, doch sonder Hoorn. Vier andere Zee-paerden in 't gesight gekregen. Drie daer van gevangen, oock sonder Hoornen. Noch eenen. Noch vijf, waer onder eenen met een Hoorn. Voortvaert na de Waygatz. Ysbergen in de Tartarische Zee. Wat 't woord Waygatz (of Voygat) beteeckend.

⁺ NA dat wy, wegens de gedaghte onder ons ontstaene Kranckheyd, vijfthien of sesthien dagen langh op de Kust by Zembla ten Ancker hadden gelegen, waren al onse Siecken weer gesond geworden, behalven eenige weynige. 't We'er begon sigh seer schoon te vertoonen; derhalven besloot onse Schipper, 't Ancker te lighten, en na de Waygatz (Voygat) ter Wal-Russen, of Zee-paerden-visschery te gaen. Daer op liepen wy ontrent drie mijlen in Zee; en voeren oock in soodanigh een wijdte van 't Land op en af. Voorts sonden wy onse Chaloupen uyt, yeder voorsien met aght mannen, by haer hebbende hare Harpoenen en Bylen; om te sien, ofse yets souden konnen vangen.

⁺ Drie geheele dagen tijds verliepen, eer wy yets gewaer wierden. Eyndlijck sagen wy twee groote Visschen, onder welck d'een een Hoorn had van een mercklijcke lenghte. Onse Visschers maeckten sigh gereed om haer te vangen, Alsse nu tot op een steen-worp waren genaderd, wierpense hare Harpoenen uyt, d'eene op d'eene, d'ander op d'andere zijde. Aen de gedaghte Harpoenen was een seer langh touw vast gemaeckt. Dit werck verright hebbende, quamense in aller haest weer aen ons Schip. [Sie Figuer III. n. 4.].

⁺ Doese nu aen boord waren gekomen, en bemerckten dat de Visch boven Water swom (een teecken dat hy getroffen is) soo trockense hem, met de aen de Harpoenen vast zijnde touwen, allenxen na 't Schip toe. Dit liet hy sonder tegenstand geschieden; wijl 't bloedt-verlies hem seer verswackt en kragteloos gemaeckt had. Flucks vielen wy met onse Bylen op hem

+ Vertreck na de Waygatz, om Zee-paerden te gaen Visschen.

+ Krygen'er twee in 't gesight.

+ Van welckese d'eene vangen,

[p. 95]

aen, en hieuwen hem de Kop af, welcke wy bewaerden. ⁺ De Visschery der Zee-paerden geschied encklijck wegens haere Tanden; welcke men, in plaets van Elpen-been, tot allerley fraeyigheden kan gebruycken; doch sy worden veel dierer verkogt, wegens haere sonderlinge witheyd, welcke veel schooner is, en langer duerd sonder rood te worden.

⁺ De Hoorn van dit Zee-paerd was thien gantsche voeten langh, seer swaer; gedrayd als de Zee-slecken-hoornkens, en ruym soo dick als een Mans Arm; van 't Hoofd af na boven toe spits toe lopende. 't Punt was soo scharp als een Naeld.

⁺ Eene onser Chaloupen quam d'andere Visch al te na by, eer 't Harpoen uyt-geworpen wierd. Derhalven hy, sigh verstrickt en gewond bevindende, met sijnen Staert een slagh gaf, soo geswind en geweldigh, dat hy de Chaloup 't onderste boven deed tuymelen. Eer nu d'in de Zee leggende Persoonen van haere Medgesellen in d'andere Chaloupen konden gereddet worden, waren 'er alreeds twee verdroncken; 't welck ons niet weynig bedroefde. Eevenwel wierd deese Visch gevangen, en 't Hoofd af gesneden, gelijck de voorige was geschied. Drie of vier uyren hier na gingh ick heenen, om hem te besien; en bevond, dat hy geenen Hoorn had. Doch dit gebreck wierd genoegsaem vergoedet door sijne Tanden; welcke veel schooner waren als die van d'andere.

⁺ Nae de vanghst van deese twee voeren wy vier daegen en naghten gintsch en herwaerts, sonder eenige Zee-paerden, of Wal-Rossen, meer te verneemen. Als wy ons nu nae een andere Plaets wilden begeven, wierden wy juyst vier derselver gewaer; nae alle schijn veel grooter, als de geene welcke wy bekoomen hadden. Stracks lieten wy de Seylen neer, en setteden de Chaloupen uyt; voorsien met onse Harpoeniers, en voorts met soo veel Volcks, als tot ons voorneemen van nooden was. Binnen weynigh tijds haddense drie Wal-rossen gevangen. De vierde ontquam haer. De geene, die onse Visschers aen Boord braghten, had geenen Hoorn: d'andere twee oock niet.

⁺ Ontrent thien of twaelf uyren hier nae saegen wy weer vijf Visschen. Op nieuws setteden wy ons Volck uyt, met haere Harpoenen, Bijlen, en wat haer voorts tot dit werck noodigh

+ Waerom dese Visschen gevangen werden.

+ Seer langenHoorn,

+ d'andere oock gevangen; doch ongeluckigh voor sommige, en sonder Hoorn.

+ Vier andere Walrossen gesien, en drie daer van gevangen.

+ Wederom twee andere gekregen.

[p. 96]

was; om te versoecken, watse souden konnen verrigten; insonderheyd tegens eenen onder deselve, aen wien wy een Hoorn hadden vernoomen. Doch schoonse haer uyterste vlijt aenwendeden, soo kondens''er echter maer alleen twee bekoomen; de drie andere gingen door. ⁺ Ontrent drie uyren hier nae kreegen wy'er weer drie in 't gesight; van welcke door d'onse eenen wierd gekregen, 't Hoofd was soo groot, dat yeder Tand in 't selve bynae dertigh ponden woegh.

⁺ Nae twee daegen wierden wy op nieuws seven of aght deeser Visschen gewaer. Eenen onder deselve had een Hoorn. Terstond setteden wy al onse Chaloupen uyt; en waeren in onse vanghst soo geluckigh, dat wy'er vijf van bequaemen; onder welke oock dien met de Hoorn was. 't Hoofd wierd in 't Schip gebraght; doch de Hoorn was noch soo swaer, noch soo dick, noch soo langh, als de geene die wy te vooren hadden gekreeren.

⁺ Als wy nu vijf daegen hier stil gelegen hadden, en niets meer van deese Visschen vernaemen; dat oock de Wind Noord-Noord-West begon te waeyen, soo wilden wy deese gelegenheyt niet versuymen; maer setteden al onse Seylen by, om na de Waygats te loopen; hoopende, indien 't mogelijck waere, door middel van deese goede Wind daer heenen te sullen geraecken. ⁺ Maer als wy ontrent vijf-en twintigh Mijlen in Zee waeren gestoocken, derfden wy ons niet verder waegen, wegens de groote Ys-bergen; welcke de Vaert in de Tartarische Zee verstopten. ⁺ Indien in deselve een Ingangh kon gevonden worden, soo soumen daer door de Reys nae Oost-Indiën drie vierde-deelen konnen verkorten. Dit beteeckend de Naem Waygat, in der Inwooneren Spraeck soo veel als 't Gat, of d'uytgangh, van een Wegh. Weig beduyd een Wegh; Gatt een openingh, of Gat. Anders, een korte af-sneede.

+ Noch eenen.

+ Noch vijf; en daer onder eenen met eenen Hoorn.

+ Vertreck na de Waygats.

+ Ys-bergen.

+ Wat Waygat Beteeckend.