De Noordsche weereld

Vertoond in twee nieuwe, aenmercklijcke, derwaerts gedaene reysen: d'eene, van de heer Martiniere, door Noorweegen, Lapland, Boranday, Siberien, Samojessie, Ys-land, Groenland en Nova-Zembla

[p. 64]

XXIX. Hoofd-stuck.
Een voornaem Heer onder de Borandianen bejegend onse reysende Deenen; komende met twee sijner Dienaren van de Jaght. Gestalte harer Kledingh. Dese Heer begeeft sigh in eene der Sleden. Koomst by een deel Huysen, als een kleyne Stad. De Naem deser Plaets is Vitzora. Ruylingh van Taback tegens Vellen. Zobelen mogen hier niet verkoght noch verhandeld worden. Waerom niet.Meer andere Pelteryen ingeruyld. De Deenen versoecken hier een Barck, om daer meê hare Waren na haer Schip te voeren. Wat voor een Schuyt sy bequamen. Eenige Zobelen in 't heymlijck gekoght. Gelegenheyd der Stadt Vitzora; en 't Werck van de hier woonende Vrouwen en Kinderen.

⁺ NAe een vijf-uyrige onophoudlijcke voortsnellingh, sonder ondertusschen onse Ren-dieren eens gevoederd; sonder selver gerust; sonder, geduerende dien gantschen tijd, eenige Huysen of Menschen gesien te hebben, wierden wy drie persoonen, als Jagers, gewaer; derwaerts henen wy ons begaeven. d'eene was gekleed op 't Muscovisch, in een lange, tot op d'Encklauwen toe afhangende Rock, met een gordel aen sijne Lendenen, hebbende de breette van ontrent vier vingeren; gemaeckt van Wolfs-huyden, 't Hayr buytenwaerts; sijnde soo wit als de Sneeuw, doch aen d'eynden gantsch swart. ⁺ Op 't Hoofd had hy een ronde Muts, gelijck de Schippers gewoon zijn te draegen; bereyd van een Vossenbalgh. Sijne Broeck en Koussen waeren van Ren-dieren Vellen, de Schoenen van de Huyd eeniger Visschen, even soo als d'Inwooners van Varanger draegen. De Kleederen der twee andere waeren van deselve gestalte; doch toegesteld uyt witte Beeren-huyden. 't Hayr desgelijcks buytenwaerds gekeerd.

⁺ Yeder van haer had by sich een Dousijn Beeren-huyden; voorts eenige Wolfs, witte Vosschen, en Hermelijne-vellen: nevens soo schoone Sobelen, als ick oyt gesien heb. Hy, die met witte Wolfs-vaghten bekleed was, droegh echter niet anders, als een Dousijn witte Ravens en seven Sobelen, welcke hy aen sijnen gordel had hangen. Als wy nu nevens haer henen reeden, hield eenen onser Wegh-wijsers plotslijck stil, om met den voornaemsten onder deese drie te spreecken. Stracks daer nae sprongh hy uyt de Sleede, en settede deesen in sijne plaets, by eenen onser Factoors: Waer over mijnen Commis en ick ons niet weynigh ontsetteden.

⁺ Sulcker wijs reysde hy, langer als een uyr, met ons voort. Ondertusschen konden wy niet een eenigh Huys in 't gesight bekomen. Eyndlijck saegen wy van de hooghte eens Berghs,

+ Ontmoetingh van een Borandaysche Jager met sijne Dienaeren.

+ Gestalte haerer kledingh.

+ Eenen der Deensche Wegh-wijsers set de voornaemste in sijne plaets in de Sleede.

+ Komen aen in een kleyne Stad aen de Zee, genoemd Vitzora.

[p. 65]

nae de linckerhand, de Zee; en aen den Oever des selven verscheydene Huysen, soo dight by malkander staende, datse een kleyne Stad vertoonden. Onse Ren-dieren voerden ons reght daer na toe. Hier traeden wy uyt, en gingen in 't Huys van de Heer (dien onse Wegh-wijser sijne plaets in de Sleede had overgegeven), om daer te rusten. Wy bemerckten terstond, dat hy een persoon van een meer als gemeen Aensien moest sijn, wegens d'eerbiedigheyd en oppassingh der Inwooners, (of des Huysgesins): 't Welck terstond quam toeloopen om ons te dienen; helpende ons uyt onse Sleeden, met alle bedencklijcke dienstvaerdigheyd. Dese Stad was genoemd Vitzora.

⁺ De gedaghte Heer gaf ons, tegens Taback en Brandewijn, al de Vellen, die hy in voorraed had; behalven alleen zijne witte Beeren-huyden, welcke wy niet begeerden; en zijne Zobelen, die hy aen ons niet derfde verruylen; wijl sulcks van de Groot-vorst in Muscovien, diense Czaar noemen, op 't hooghste verbooden is. Al de Zobelen, welcke yemand bekoomd, moet hy voor sijne Czaarsche Majesteyt bewaeren: Soo dat geen Mensch in al deese Landen eenige der selve derf verkoopen, sonder vergunningh van hem, of van sijne Commissarissen (welcke gesteld sijn aen alle plaetsen daer hy sijne Magazynen heeft); op seer swaere Lyf-straf. ⁺ Indien echter sommige de stoutheyd neemen, om eenige der selve aen yemand te verhandelen, soo doense sulcks in 't verborgen, en met seer groote voorsightigheyd. Desgelijcks moeten de geene, die deese Vellen koopen of inruylen, wel toesien, datse niet ontdeckt werden. Want by soo verr' de Gouverneur, of Commissarius, aen de Plaetsen, daer al de voorby-gaende Waeren werden ondersoght, eene Zobel quam te vinden, welcke niet van de Grootvorst, of Czaar, selver (of door sijne gelastede) verkoght was geworden, soo souden sijne Dienaeren, of de Tollenaers, niet alleen deselve, maer oock al d'andere Goederen, welcke de Koopman by sich had, verbeurd verklaeren, en wegh neemen; sonder hoop van eenige lossingh.

⁺ Als nu de meergedagte Borandayschen Heer sijn eygene Waren aen ons had verruyld; en bemerckte, dat wy lust hadden, om noch meer der selver te mogen bekomen, soo sond hy twee

+ Verhandelingh van Brandewijn en Taback tegens Vellen.

+ Behalven tegens Zobelen; die hier niet verkoght moogen werden.

+ Meer andere Vellen ingeruyld.

[p. 66]

sijner Dienaers door de Stad, om d'Inwooners bekend te maken, indiense hare by haer hebbende Vellen wilden verhandelen, soo soudense by ons komen, want wy wilden haer Taback en Brandewijn daer voor geven. Met byvoegingh, dat haren Heer al de sijne aen ons had vermangeld. Over dese gelegenheyd wierdense seer verblijd; en quamen al t' samen aen met hare Vellen; van welcke wy namen de geene die ons dienden.

⁺ Deser wijs kregen wy ontrent vijfthien honderd Vagten van allerley slagh by een. Derhalven vraeghden wy onsen Huysheer, of hy ons niet een Boot (of Barck) sou konnen verschaf'en, waer in wy eenen onser Bootsgesellen, met onse by ons hebbende ingeruylde Waren, na ons Schip mogten senden? Hy antwoordede, dat hy ons versoeck wel voldoen kon. Liet oock terstond een Schuyt vaerdigh maecken, gelijckende ten naesten by een Gondel; in 't midden breed, en aen beyde d'eynden spits toe lopende: Alles van Hout, sonder eenigh Yserwerck, sonder eenige Nagel. In 't midden stond een Mast; waer aen vast gemaeckt was een groot vierkant Seyl van Lijnwaed, toe-bereyd uyt Boom-basten; seer cierlijck gestickt. De Touwen waren van de selve stof vervaerdighd; gelijk ook de twe Ancker-kabels: Welcke Anckers toe-gesteld waren uyt seecker slagh van seer swaer Hout, soo datse als in een oogenblick na de grond soncken.

⁺ Doe wy nu twee uyt onse Borandayers hadden genomen, om met d'eene Bootsgesel nae 't Schip te vaeren, en de gemelde Heer haer gereed sagh tot d'aenvaerdingh der Reys, soo nam hy ons ter sijden af, en toonde ons dertigh paer Zobelen, welcke wy voor gereed geld, doch taemlijck goed koop, van hem bequaemen. Onbekommerd deed hy deese Koopmanschap, wijl sich daer toe een voor hem gunstige gelegenheyd aenbood. Maer geenssins sou hy daer toe bewoogen hebben konnen werden, indien wy de gedaghte Boot niet geleend hadden, en deese Waer met deselve terstond nae ons Schip hadden afgesonden; waer in hy wel wist, dat geenen Besightiger sou komen. Anders, indien de saeck openbaer waere geworden, soo hadmen niet alleen hem aen 't Lijf gestraft, maer daer-en-boven hem en sijn geheele Geslaght voor Slaven nae Siberien geson-

+ Versoeken een Barck, om haer Waeren na haer Schip te moogen senden; en wat voor een Schuyt sy kreegen.

+ Dertigh paer Zobelen in 't verborgen gekoght, en terstond na 't Schip gesonden.

[p. 67]

den: Daer hy langh genoegh sou hebben moeten blijven, eer hy van daer weer te rugh waere gekomen.

⁺ Onse Bootsgesel met de Koopmanschappen, en de twee hem toegevoegde Borandayers, afgevaeren zijnde, soo begonden onse Commis en de twee Factoors met hem (den Heer) en onse Wegh-wijsers dapper te drincken. Ick en de twee overige Boots-gesellen naemen deese gelegenheyd waer, om ondertusschen de Stad te gaen besien. Wy verwonderden ons niet weynigh over deselve, als die tusschen twee Bergen lagh, van welcke yeder ontrent een Myl hoogh was. De Huysen waeren seer konstigh gebouwd van Visch-beenderen. De Daecken van even deselve Stof, doch aen sommige plaetsen met Mos gestopt; met Ried (of Aerd-sooden) bedeckt, en soo wel bewaerd, soo dight toegemaeckt, dat'er geen Wind kon inkomen, als alleen door de Deur (hebbende de gedaente van de mond eener Oven), en dan door de Gevel (of 't Dack), waer in een Venster-gat is, daer door 't light werd ingelaten.

⁺ Wy saegen verscheydene haerer Vrouwen en Kinderen met haeren arbeyd beesigh. Eenige onder deselve breydeden Netten van Boombasten, tot hun Visschery. Andere bereydeden Seylen voor haere Schuyten; welcke Seylen mogen genoemd werden een slagh van fijne gevloghtene Matten. Wederom andere maeckten Bylen, Messen, Pylen en Werp-pylen van Visch-beenen. Noch andere vervaerdighden Klederen uyt Beren-huyden; welckese t'saemen naeyden met Gaern, bereyd van basten der boomen; en Naelden van kleyne Vischgraden. Alle waerense van een lelijck aensien, kleyn van gestalte, platneusigh, en swart, gelijck de half-versenghde Indianen.

+ Gelegentheyd der Stad Vitzora, tusschen twee seer hooge Bergen: En haere huysen.

+ 't Werck der Vrouwen en Kinderen in deese Stad.