De Noordsche weereld

Vertoond in twee nieuwe, aenmercklijcke, derwaerts gedaene reysen: d'eene, van de heer Martiniere, door Noorweegen, Lapland, Boranday, Siberien, Samojessie, Ys-land, Groenland en Nova-Zembla

[p. 19]

IX. Hoofd-stuck.
De Heer Martiniere gaet van Drontheim weer t' Scheep. Kalmte op Zee. Besluyt, om met de Boot aen Land te vaeren, en aldaer van een Toveraer Wind te koopen. Handeling met den selven. Die drie knopen in een kleyn Lijnen doeckje legt. Wat gevolghd is op de losdoening der eerste, tweede, en derde knoop. Gevaer van te verdwalen.

⁺ TWee daegen hier na, als wy alles, 't geen ontladen moest worden, gelost, en den Voorraed, die d'Intendant-Generael, of Opper-Opsighter over de Mijnen, volgens aen hem gesondene orde, ons moest behandigen, weer ingenomen hadden, gingen wy, wijl de Wind goed was, t'scheep, en righteden de Seylen, om onse voorgenoomene Reys te vervolgen.

⁺ Eenige daegen agter malkander voeren wy geluckigh voort, tot dat wy onder de Noord-Circkel (Circulus Arcticus) quamen; alwaer ons plotslijck een groote Kalmte overviel, niet verr' van 't Land zijnde. Vermits wy nu gehoord hadden, dat de Lieden, welcke in dit Gewest woonden, gelijck oock de geene, die sigh onthouden aen de Finlandsche Kust, meerendeel Toveraers zijn, soo deeden wy onse Boot vaerdigh maecken, en sommige van ons Scheeps-Volck daer meê aen Land vaeren, om in 't aldernaeste Dorp, 't welckse souden konnen aentreffen, soodaenigh een Persoon te gaen soecken.

⁺ Hier vraegdense na den ervarensten Swart-konstenaer, die Windt kon verkoopen. En alsmen haer nu sulck eenen had aengeweesen, soo verhaeldense hem, wat haere begeerte was; en versoghten, dat hy haer een goede Wind wou maecken, om haer na Mourmans Koimore te voeren. Doch hy gaf tot antwoord, dat hy sulcks niet doen kon, vermits sijne Magt sigh niet verder uyt-streckte, als tot aen 't Voor-gebergt Rouxella; welcke Plaets taemlijck verr' hier van daen, en niet wijd van de Noord-Caep leght. Sy vonden goed, hem met haer na 't Schip te neemen, en aldaer met hem in verdragh te treeden; gevende hem ondertusschen goede moed, datse hem tot genoegen voldoen souden.

+ Vertreck na Drontheim.

+ Kalmte op Zee, welke haer doet besluyten

+ Na Land te varen, om aldaer van een Toveraer Wind koopen.

[p. 20]

⁺ Daer op begavense sigh met deesen Toveraer en drie sijner Medgesellen in een kleyn Visschers Schuytje, 't welckse hier vonden; en bragten hem soo in 't groote Schip, alwaer wy met hem over een quamen, dat wy hem souden geven een pond Toeback en thien Silvere Kroonen. Hier voor maeckte hy aen den hoeck van ons voorste Mast-Seyl een stuckje Lijnwaed vast, ontrent eene voet langh, en vier vingeren breed; waer in hy drie knoopen leyde; seggende: Dit sal 't doen. Stracks daer na traden hy en sijne Mackers in de gedagte kleyne Schuyt, en begaven sigh weer na Land.

⁺ Soo haestse ons Schip hadden verlaeten, ontdeed onse Schipper d'eerste knoop van 't doeckje; waer op wy bequamen de schoonste West-Suyd-Westen Wind, die wy oyt hadden moogen wenschen: Welcke ons Schip, en d'andere van ons geselschap, dertig Mijlen voort bragt, tot aen de Mael-stroom, eer wy de tweede knoop behoefden los te maecken.

⁺ Deese Maelstroom is de grootste Wervel, of Draey-kolck, in de geheele Noord-Zee, waer in meenigh Schip (deselve, eermen 't gewaer werd, te na by koomende) verlooren gaet. Derhalven de geene, welcke goede kennis van dit gevaer, en van de gesteltenis des Meirs hier ontrent hebben, aght of thien Mijlen hooger in Zee blijven, om alsoo te vermijden de meenighte der Steen-klippen, en meer andere Water-wervels, welcke ses of seven Mijlen van 't Strand leggen.

⁺ Als nu de Wind sigh omkeerde, en na 't Noorden liep, deed onse Schipper de tweede knoop los; en kreegh daer op weer een even soo goede Wind, tot aen 't Geberght Rouxella; Alwaer sigh terstond onse Streeck-wijser (Compas) veranderde; ⁺ en de Naeld wendede sigh ses puncten te rugg': Waer uyt wy vermoededen, dat in Geberght Magneet-steenen moesten zijn. Of dit nu inderdaed soodanigh is, beveel ick aen 't verder ondersoeck. Ondertusschen weet ick dit gewisselijck, dat wy in onse wegh souden verdwaeld hebben, indien onse Stierman niet seer wel ervaren waere geweest.

⁺ Vermits wy nu meenden, dat onse andere Schepen sigh bevonden in even soodanig een staet, als wy, soo stack onse Stierman, op aenleyding van sijn Compas, een Vlag uyt op de Focke-mast, om deselve daer door een Teecken te geven, datse

+ Die drie knopen in een kleyn Lijnen Doeckje legt.

+ d'eerste knoop los gedaen zijnde,

+ Geeft haer een goede Windt, tot aen de Maelstroom; een gevaerlijcke Plaets.

+ Ontdoening der tweede knoop.

+ Seldsaemheyd aen 't Compas.

+ Gevaer van te verdwalen.

[p. 21]

hem souden volgen. De gelegenheyd deser Plaets was hem genoeg bekend, vermits hy verscheydene Reysen derwaerts gedaen had met de Hollanders; welcke, wanneerse hier koomen, maer alleen na haere Zee-Kaert voort seylen.

⁺ Twee gantsche Dagen en Nagten bragten wy door in desen gantsch verwarden staet. Maer naderhand, als wy een goed stuck wegs van 't Voor-Gebergt waren afgeraeckt, wendede de Compas-Naeld sigh weer na haer Middel-punt. Doe begon de Wind te stillen; derhalven de Schipper de derde en laetste knoop ontdeed.

+ Derde knoop los gedaen.