Kleine katechismus der natuur voor kinderen

[p. 118]

Negentiende zamenspraak over de voortbrengselen van het Oosten en het Westen.

Vraag. Wat voordeel heeft men van de Vruchten, die in andere Gewesten der Waereld groeien?

Antwoord. Salomo heeft met regt gezegd: het profyt des aardryks is voor allen. Pred. V. 8. Elk Land toch zyne eigen' Voortbrengselen hebbende, zo worden ze door den Koophandel, die niet anders dan eene ruiling is, de bezitting van anderen.

V. Werkt dan het eene Land voor het andere?

A. Zekerlyk; want wy krygen Goud en Zilver uit America over Spanje; Tin uit Engeland; Koper en Yzer uit Zweeden; Leder, Hennip, en Smeer uit Rusland; Graanen uit Polen; Wynen uit Duitschland en Frankryk; Zout uit Spanje tegen geld, of andere waaren, die onze Zeelieden derwaards brengen.

V. En vanwaar komt de Thee?

[p. 119]

A. De Thee komt uit China, zynde de Bladeren, van een klein Boompje geplukt en gedroogd.

V. Wat nut doet het Theedrinken?

A. Deeze drank wat sterk gezet, doch altyd maatig gedronken, versterkt, en daarom behaagt hy zeer aan vermoeiden, verhitten en dorstigen.

V. Welke goederen brengen ons over de Schepen van de Oost-Indische Compagnie?

A. Van Ceilon brengen zy de kostelyke Kaneel, die de bast van eenen Boom is - van Ambon de Kruidnagelen, de gedroogde vrucht van eenen anderen, - de Muskaatnooten, ook al eene boomvrucht, rondom welke Nooten de Foelie zit - en de Peper, Bezieën van eenen anderen kleinen Boom.

V. Hoe veele ponden brengt men daar van over in ons Land?

A. Millioenen ponden, die hier en door geheel Europa wederom verkogt worden, en groote winsten geeven.

V. En waartoe dienen deeze Speceryen?

A. Om onze spyzen aangenaamer te maaken, waartoe de Kaneel en Peper de nuttigsten zyn: de eerste is ook een heerlyk geneesmiddel voor zwakke Menschen, en de Peper dient mede, om iets tegens het bederf te bewaaren.

V. Men mag er dan veel van gebruiken in onze spyzen?

A. Hoe minder, hoe beter; doch, vooral moeten Kinderen die agterlaaten, om dat ze te veel verhitten.

V. Vanwaar komt de Koffy?

A. Koffy, zynde de Boonen of Vrucht van

[p. 120]

eenen Boom, wordt al mede uit onze Colonie Suriname, by menigte, jaarlyks overgebragt, om tot eenen drank te dienen, die, wat sterk, gezet, verwarmt; doch anders, en vooral als hy veel gebruikt wordt, zeer verzwakt wegens het warme water, het geen ook eigen is aan het Theedrinken.

V. En de Suiker?

A. Ook van daar, wordende gestookt uit het sap van eene soort van Riet, welke meer te pas komt in het dagelyks gebruik.

V. En vanwaar brengt men ons de aangenaame Chocolade?

A. Ze wordt hier gemaakt uit de pitten der vrucht van eenen Surinaamschen Boom en levert ons eenen smaakelyken en zeer voedzaamen drank.

V. Wat brengt men ons al meer vandaar?

A. Kostelyk Katoen, het geen in eenen Dop zit, groeiende aan eenen Boom, waarvan men hier Fluweelen, Tapyten, Dekens, Gordynen, Hemden, enz. maakt.

V. En wat blykt hier uit?

A. 't Geen in het begin dezer Zamenspraak gezegd is, naamelyk, dat God, door den nuttigen Koophandel, het profyt des aardryks voor allen maakt.