Het schilder-boeck

[fol. 116r]

Van Nemesis, oft Rhamnusia.

Om niet alleen in onsen teghenspoet wijs te zijn, maer in't hooghste van onsen voorspoet en gheluck maetlijck en voorsichtich te wesen, wordt ons voorgestelt Nemesis, dochter van den Ocean, en van der Nacht. Het wordender meer met desen naem ghenoemt, die voortijts oock aenghebeden waren. Apollodorus seght, Iuppiter verlieft zijnde op Nemesis, sy, om hem te zijn ontslaghen, veranderde haer in een Gans, en Iuppiter in Swaens ghedaente hebbende met haer ghemeenschap, baerde sy een Ey, t'welck sy door eenen Herder dede brenghen by Leda, die dit in een kist leyde, en hier van quam de schoon Helena. Nu Nemesis, de wraeck-Goddinne over alle quade overdadighe wercken, was by d'Egyptische gestelt onder eenen throon, sittende op de Mane, op datse daer als door eenen spieghel saghe alle daden der Menschen: haer beeldt was oock ghevleughelt, bewijsende dat de Godtlijcke wrake snel is te wreken de misdaden. Sy hadde een Croon van snelle Herten, en verwinninge Beeldekens op, in haer slincker handt eenen erschen tack, en in d'ander een kruyck met Mooren opghewrocht, waer van Pausanias seght, geen bescheyt te weten. Sy was oock Rhamnusia geheeten, nae de stadt Rhamnus in^* Attica, daer sy haer Kerck hadde. Dees Goddinne was gelooft, datse stadich Iuppiter hielp te neder werpen den hooghmoedt der verwaende Menschen, en verderven de gene, die door rijckdom, staten oft eere, boven reden wreedt en opgeblasen wierden. Dus die in onspoet en voorspoet can wijs en voorsichtich zijn, heeft geen Nemesis te vreesen: maer dewijle sulcke wijse heel weynigh zijn, wort sy dochter der Nacht geseyt, en dochter des Oceans, Vader aller dingen: want onverstant en overvloet gepaert, slepen achter hun stoutmoedicheyt, ongheblasentheyt, en verachtinghe des naesten, en ten lesten volghter Nemesis, oft de rechte wrake Gods: want sy is te verstaan de Godtlijcke macht, en rechtveerdicheyt, die den misdadighen nae verdiensten straft. Sy draeght een Croon, als over allen schepselen heerschappende, daer zijn herten op gesneden, om dat sy verschrickt den ghenen, die van haer wort ghetreft: verwinningbeelden beteeckenen, dat sy altijt t'veldt behoudt: sy heeft eenen erschen tack, hout, daer men de krijgh-staven van maeckt, en bewijst, dat uyt hooghmoet krijgh en straffinghe volght: sy heeft een kruyck met Ethiopische Beelden op, de kruyck bewijst de Zee, en de Mooren een verre Landt, bewijsende dat wanneer de Godlijcke gramschap yemandt vervolght, datter Zee noch verre Landt en is, daer hy hem can verberghen. Die van Smyrnen aenbaden een deel Nemesen, bedenckende dat Godt veel middelen hadde, zijn oordeelen en straffinghen teghen de quaetleefsche Menschen uyt te voeren, nae den aerdt der misdaet. Onsen Poeet verhaelt van de Roomsche Tarpea, die den Sabinen^* in't slot van het Capitolium liet, oft in de stadt Room, by nacht, doe Romulus sliep. Plutarchus in't leven Romuli seght: Tarpea, dochter des Hooftmans van t'Capitolium Tarpeus, leverde de sterckte den Sabinen: hebbende met Tatius den Oversten der Sabinen coop ghemaeckt, datse hebben soude al t'goudt, oft swaer gouden arm-ringen, die de Sabinen droegen, aen den slincken arm, doe nu de Sabinen van haer al heymlijck inghelaten waren. En Tatius t'verraedt lief zijnde, maer de werckster hatende, werp haer t'goudt van zijnen slincken arm, met oock den swaren schilt op t'lijf, t'welck al zijn

* Leerlijcke uytleggingen op Nemesis.

* Van de Roomsche verradighe Maeght Tarpea.

[fol. 116v]

volck door zijn ghebodt oock soo dede, soo datse onder t'ghewicht versmachtende doot bleef, en rechten verraders loon vercreegh. Dit bewijst mede, hoe schadighe quade vrucht-draghende ondeught, de onvoorsichtighe boose giericheyt is, en de begheerte des bedrieghlijcken goudts. De Hemelvaert Romuli heeft oock de selve meeninge, die wy van des Aeneae hebben verhaelt.

Eyndt des veerthienden Boecks.