Het schilder-boeck

Van Iris.

Iris was dochter van Thaumas en Helectre, en suster van den Harpyen, soo Hesiodus in zijn Goden gheslacht ghetuyght: sy is naeloopster, woordtvoerster, en bodinne van Iuno, welcke sy altijts sonder verlaten dienstich bystaet, en als haer den slaep beswaert, rust sy haer hooft onder teghen eenen hoeck van Iunonis ghestoelte, noch sy ontgort, noch ontschoeyt haer nemmeer, om altijt veerdich te wesen haers Vrouwen ghebodt te volbrenghen: soo dat sy by Iuno is soo veel, als Mercurius by Iuppiter, d'een oft d'ander

[fol. 97r]

t'ontbieden: en ghelijck Mercurius door Iuppiters bevel der Mannen Sielen van den lichamen lost, en wech haelt, soo doet Iris door Iunonis ghebodt der Vrouwen Sielen. Sy maeckt Iunonis bedde, sy schickt de camer: summa, Iuno heefter meer wils af als van alle ander Goddinnen. Oock doetse ondertusschen Iuppiters boodtschappen, gelijck by Homerum, Valerium Flaccum, en ander te sien is: sy wort oock gheseyt wiecken te hebben, en eenen schoonen blinckenden en veel-verwighen mantel. Dat Iris is dochter van Thaumas, en^* Helaectre geheeten, is te weten, dat sy anders niet en is als den Regen-boogh. Thaumas is soon der Zee, Helaectre van den Hemel, oft van de Sonne, so dat dese Iris comt van het water, en t'schoon weder: sy sitt oft rust onder Iunonis stoel, wat sy ontstaet in het nederste deel der Locht, dat is, onder den Wolcken, daer de Sonne onder oft op gaende in schijnt. Sy is Bodinne van Iuno, en suster der Harpyen: Iuno is de Locht, d'Harpyen de Winden. Iris is nerghen als in de Locht, daer sy dick is van een waterige vochticheyt der Wolcken, welcke van de Winden daer ghestiert worden: sy, te weten, den Reghenboghe, boodtschapt van de Locht, waer toe dat sy gheneghen is: want hy beteeckent ons somtijts schoon weder, somtijts windt en regen: schoon weder beteeckent hy, als de Son smorgens claer op staet, en dat hy dan hem openbaert. Nu ghelijck in't gemeen het leven aller Dieren bestaet in een ghematicheyt der hooftstoffen, zijn de seer coude en vochte Iaer-deelen hinderlijck de ghene, die noch niet zijn ghecomen tot de helft van hun natuersche hitte. Oock de ghene daer de hitte begint t'ontbreken, en connen door de onsteltheyt en onmaticheyt des tijts niet koken, verdouwen, noch ledighen hun te overvloedighe vochticheden. Hier by is te verstaen het Siel-halen van Iris, en Mercurius: want al te vocht en reghenachtigh weder schadight den Vrouwen, en al te heel droogh den Mannen. Oock hielden de Heydenen dat het Gods werck was, de Sielen van den lichaem te scheyden: oock is den Mensch schuldich zijnen tijdt te verwachten, dat Godt hem uyt de vanghnis deses ellendighen vleeschs nae zijn believen verlosse, en zijn Siele in de handt zijner almoghentheyt behoede.

* Natuerlijcke uytlegginghe op Iris.