Het schilder-boeck

[fol. 89v]

Van Midas.

Midas, Coningh van Lydien, oft Phrygien, was den soon van Gordius, en Cybele, Moeder der Goden. Hy was den rijcksten Prince van zijnen tijt, waer van hem een voorteecken van in zijn wiege geschiede, namaels sulck te worden: want de Mieren, daer hy lagh en sliep, brochten hem met grooter neersticheyt Terwe granen tot aen zijn mondt. Men seght dat Bacchus, wesende in Indien, door zijn Landt treckende, daer liet Silenum, soo vol wesende, dat hy niet voort en mocht: welcken van den Boeren ghevanghen, en tot hem ghebracht zijnde, hy Baccho weder stierde: waerom hy de Const ghecreegh, van alles goudt te maken, wat hy aenraeckte. Nu is wel te ghelooven van desen Midas, hoe dat hy was een uytnemende rijck, doch vreck^* Coningh, die om goudt vergaren, alle dingh schier vercocht, nouw niet tot nootdruft behoudende: en om dat hy van soo beestigh verstant was, werden hem d'Esels ooren toeghevoeght. Eenighe meenen het was, om dat hy soo goet ghehoor hadde, ghelijck men den Eselen toe eyghent te hebben: ander meenen het was, dat hy veel luysterende bespieders hadde, die hem alles aenbrochten. Sommighe segghen, dat hy door zijn groote giericheyt om gheldt, oordeelde heel onverstandigh en ongherechtlijck, en daerom t'gherucht hadde van Esel-oorigh te wesen. Ander meenen dat het was, om dat hy in Phrygien won twee sterckten op twee berghen, die Esels-ooren hieten. Ander, om dat hy oock de ooren wat lang hadde. Hier van zijn meer meeninghen, die wy voorby gaen. Dat Midas Sileno wel dede, en weder schickte, en mocht kiesen sulcken loon als hy wilde, wijst, dat het Gode aenghenaem is, datmen den vreemdlingh mildt en weldadigh zy. Ten anderen, de dwase begeerte van Midas gheraeckt en bestraft de gierighe Menschen, die hun selven, en hunnen naesten menichmael vercorten, en schadigh zijn, door hun onmatich en sot begheeren: want het gheschiet wel, dat Godt den gierighen alles toelaet wel te ghelucken, en dat nae zijn begheerte zijn saken voorspoedich zijn: maer alsoo rijckdom geen giericheyt can versaden, soo voelt hy noch altijt honger, en dorst, om meer hebben. Seer goet ist dan, als hem dees onversadicheyt begint verdrieten, dat hy tot hem selven comt, en keert tot Godt, biddende van sulcke onmatighe begheerten te zijn ontslaghen, en dat hem Godt dan de ghenade doet, dat hy door beteringhe afghewasschen wort, door een vloeyende mildtheyt tot den behoeftighen, dat hy hem dan in eensaem plaetse van self kennisse begheeft: soo worden dan zijn Esels ooren, dat is, zijn onverstandige^* voorleden wercken, bedeckt, en vergeten. Voorder t'verkeert oordeel van Midas wijst aen, dat d'onverstandighe Menschen meer in weerden hebben de aerdtsche dinghen, met Pan afghebeeldt, dan de Godtlijcke, en Hemelsche, by Apollo verstaen wesende: en dit valsch oordeel wort met den Esels-ooren aengewesen. Wanneer dan eenige groote Heeren oft Coningen onverstandigh heerschen, valschlijck oordeelen, en beestige wercken doen, soo connen sy met al hun macht noch rijckdom, het quaet gherucht niet bedecken noch verstoppen, oft de rieten, dat zijn de pennen der Schrijvers en Dichters, en openbarent in het beschrijven huns levens. Ooc wijst aen des Barbiers stemme, in clappende riet verandert, dat geen dingen ter Weerelt so heymlijck en gheschiet, oft het can openbaer worden: waerom de Menschen sich moeten mijden, yet

* Geschiedige verclaringhe van Midas gout maken en Esels ooren.

* Leerlijck uytlegh van Midas verkeert ootdeel.

[fol. 90r]

quaets oft oneerlijcx te doen, wetende dat (gelijck men seght) mueren, bosschen, en haghen, ooghen en ooren hebben, en dat niet quaets ongheweten, noch onghestraft en blijft. De Poeten versieren, dat op eenen tijdt de Goden over een ghedraghen hadden, Iuppiter te coorden en binden, t'welck hem van Tethys te kennen zijnde ghegheven, den Goden hier van heeft ghestraft, en dat Apollo, en Neptuno was opgheleyt neghen Iaer lang te dienen den Coningh van Troyen, Laomedon, den Vader van Priamus, en werden daer te wercke ghestelt in't bouwen van de mueren der stadt Troyen voor sekeren loon: maer Laomedon wouw niet alleen zijn belofte hun weygheren te voldoen: maer dreyghdese, met afghesneden ooren, ghebonden wech te schicken in eenigh vreemdt Eylandt, soo sy noch met loon eyschen hem bemoeyden: waerom hem dan de straffen gheschiedt souden wesen, daer onsen Poeet van verhaelt. Nu, by dat Herodotus beschrijft, en is maer versieringhe, dat dese twee Goden^* de Troysche mueren hebben ghebouwt: maer dat Laomedon het gheldt dat Apollo en Neptuno geoffert was, heeft ghebruyckt om zijn Stadt mede te timmeren. Aengaende nu zijn dochter Hesione, dese was van Hercules verlost, reysende met den Helden, om t'gulden Vlies te helpen winnen, verslaende dat fel Zee-ghedrocht, gaf den Vader zijn dochter weder: waer voor hy hem beloofde dertigh Godtlijcke Peerden: doch onsen Poeet seght, twee witte Peerden. In de wederom comst, werden tot Laomedon als Ghesanten gesonden^* Iphiclus en Telamon, om den beloofden loon: maer brekende Godtlijcke en Menschelijcke Wetten, steldese ghevanghen, en leyde laghen om de Vlies-helden te verslaen. Hier waren al zijn kinderen in raedt en hantdadigh, uytgenomen Priamus, segghende: datmen niemandt, hoe vreemdt hy was, en most weygeren te doen wat recht en redelijck was. Maer geen ghehoor hebbende, dede heymelijck den ghevanghenen twee sweerden, segghende: dit zijn de sleutelen uwer verlossinge. Hier mede doodden sy de wacht, en zijn los comen by hun gheselschap: waerom sy Troyen aenvielen, en wonnen. Hercules hebbende gedoodt Laomedon den Coning, gaf Hesione te Wijve Telamoni,^* die d'eerste was in't beclimmen van der Stadt: en maecte Priamus, om zijn redelijcke beleeftheyt en gerechticheyt, Coningh in des Vaders plaetse. Dese versieringe soude gebouwt zijn op een geschiedenisse, te weten, daer was eenen Coning Cetus, die om eenigh schil oft oorsake krijgh hadde met den Troyanen, welcker landt hy grootlijcx, en onversiens beschadighde, so dat de Troyanen met hem verdragh maecten, te geven Iaerlijcx eenigh getal Peerden, Schepen,^* oft Maeghden, het gene hem soude believen: want t'gelt doe weynigh in ghebruyck was: maer doe den tijt verschenen was den tribuyt te betalen, quam Laomedon, die hem nu beter versien hadde self in Cetus Landt vallen: waer tegen hem Cetus met alle macht stelde, doch vergeefs: want Laomedon hadde Herculem t'zijner hulpe gecregen met een groot volck, soo dat Cetus in den strijdt, met al zijn macht is gebleven. Nu was misschien onder t'getal der beloofde dochters ooc begrepen Hesione welcke Laomedon daerom Herculi te Wijve beloofde, met een getal Peerden, voor den tocht en dienst die hy hem dede: maer dat door het ontrouwigh weygeren, t'verhaelde Troysche innemen, met t'gevolgh is geschiet. Om nu dese versieringen tot eenen sin te brenghen, siet men, hoe dat het den ghenen dickwils qualijck geluckt, die tegen zijn wettighe Overheyt, teghen recht en reden hem verheft: ghelijck het den Goden

* Geschiedische verclaringe, van dat Apollo en Neptunus Troyen bouwden.

* Van Laomedon, en sijn dochter Hesione, die Hercules verloste.

* Geschiedische verclaringhe, van t'verlossen van Hesione.

* Leerlijck aenwijs op den raedtslagh der Goden tegen Iuppiter, en van d'ontrouwe van Laomedon.

[fol. 90v]

gheschiede, die Iuppiter, wilden ghevanghen nemen, en binden. Voorder met desen Troyschen Laomedon, worden hardelijck bestraft alle meyneedighe, trouwloose, en ondanckbare Menschen, die dickwils ghestraft, en tot ongheluckighen eyndt comen. Waer by men gheleert sal wesen, oprechtlijck met yeder te handelen, zijn woort trouwlijck houden, en zijn weldaders nae behooren danckbaer te wesen. Nu volght de Bruyloft van Thetis: maer niet Tethys: daer wy nu het onderscheyt behoeven te toonen.