Het schilder-boeck

Van Ganymedes.

Ganymedes was den soon van den Troyschen Coning Tros, en so schoon, dat hy weerdigh was den Schencker van Iuppiter te wesen, soo Homerus in't twintighste Boeck der Odysseen verhaelt, segghende:

Erichthonius won den Troyschen Coningh Tros,
En Tros heeft oock gheteelt dry edel Princen los,
Ilus, Assaracus, en schoonen Ganymedes,
Wiens schoonheyt overtrof al gaer des Menschen stedes:

[fol. 87r]

 

Des zijn bevallijckheyt den Goden heeft gheroert,

 

Dat hy in s'Hemels perck souw wesen op ghevoert,

 

Hun Wijn-schencker te zijn, en dat hy hun beneven,

 

Daer heerlijck, en verheught, soud' eeuwigh blijven leven.

Eerst hadde Iuppiter, en de Goden, tot een voorschenckster, naemlijk Hebe,^* naemaels Goddinne der Iongheyt, oft onsterflijckheyt, en in den Hemel Hercules Huysvrouwe. Dese was de dochter van Iuno: want de Goddinne Iuno, die onvruchtbaer gheweest was, doe sy eens in een gastmael, dat Apollo gaf in Iuppiters huys, veel wilde Latouwe hadde ghegheten, werdt sy bevrucht, en baerde de schoone Hebe, die om haer groote schoonheyt van Iuppiter gestelt werdt over de Iongheyt, en vercoren zijn Schenckster te wesen: sy droegh op't hooft eenen krans van alderley bloemen. Maer also Iuppiter, met den ander Goden, eens een vroylijc gastmael dede in Ethiopien, en dat sy hem den Nectar toebracht, is onversiens soo hardt ghestruyckelt, datse vlack neder^* viel, en de cleeren haer over t'hooft schoven, soo al t'gheselschap haer schaemlijcke leden sagh, soo dat haer desen dienst werdt benomen, en ghegheven Ganymeden. By Ganymedes wort verstaen, de Menschlijcke Siele, de ghene, die alderweynichst met de lichaemlijcke onreynicheden der quade lusten is bevleckt: dese wort van Gode vercoren, en tot hem ghetrocken. En ghelijck als Godt altijt dorstigh en begheerigh is nae de wijsheyt, oprechticheyt, sachtmoedt,^* en verslaghentheyt, en ander deughden, oft schoonheden der Sielen: soo neemt hy haer inwendighe wercken in den Menschen aen, als lieflijcken Nectar, oft Goden dranck. Dus mogen wy leerlijck verstaen, d'ontschakinge van Ganymedes, die uytnemende schoon, zijn Ouders vroegh ontstorf, en daerom ontrooft te zijn was versiert. Also zijn alle oprechte wijse Menschen, hun Sielen oft ghedachten zijn van der Aerden opghetoghen, in de Hemelsche en Godtlijcke dinghen onledigh wesende: want Godt verkiest tot zijnen dienst, die van oprechten ghemoede hem volcomelijck toeghedaen, en overgegheven zijn hem te ghehoorsamen. Wat nu belangt van Hebe, daer zijn natuerlijcke^* uytlegginghen op. Iuno, is de Locht, door welcker ghematicheyt alderley cruyden voortcomen en wassen, sy was ghetoeft van Apollo in Iuppiters huys, en at veel wilde Latouwe, die coude van aerdt is, welck het matighen der hitten der Locht aenwijst, ghelijck ter Weerelt alles met maetlijcken eendracht en tweedracht ondermenghet bestaen, en onderhouden worden. Hebe is te verstaen de Ieught, in Menschen, dieren, en cruyden: haren val is te verstaen den afgang, t'versterven der Ieught in alle dinghen, oock den afval der bladen, oft loof in den Herfst-tijt, als t'veldt en de Boomen ghebloot worden, en den eerlijcken crans verliesen. Daer nae comt in de plaetse Ganymedes, dats den Winter, die op Griecx heet Hyein, soo veel gheseyt, als regelen: want Ganymedes wiert verandert in't Hemel-teecken, stort water, t'welc^* van der Sonne inghenomen wesende, ons niet al Nectar, maer waters ghenoech schenckt, en afstort. Aen t'ontslaen van Hebes schenck-dienst, is t'aenmercken de groote onstadicheyt, die by den grooten Heeren meest bevonden wordt, hebbende veel macht, en daerom veel wille, niet soo lijdtsaem wesende als den ghemeenen Man, die yemandts onversien ghebreck in dienst, oft anders, lichtlijck oversiet, oft doorsiet. Maer soo men seght: Heeren dienst en is geen erve. En wie een groot Heere zijn leven langh draeght, en stelt hem

* De gheboorte van Hebe.

* Hebe der Goden schencster, verliest haren dienst door ongeluck.

* Leerlijck uytlegh op Ganymedes.

* Natuerlijcke uytlegginghe op Hebe, en Ganymedes.

* Ganymedes is Aquarius.

[fol. 87v]

onversiens hardt neder, al den arbeydt is uytghestort, en verloren, en wort met ondanck gheloont. Nu volght Hyacinthus.