Het schilder-boeck
(1969)–Karel van Mander–
Auteursrechtelijk beschermdVan Diana.De afcomst en gheboorte van Diana, daer wy't by laten, is voor henen verhaelt: Sy hadde in haer Moeders baringhe soo veel lijden ghesien, datse van haer Vader Iuppiter vercreegh eeuwich maeght te blijven. Sy vercreegh hier noch toe boghe en pijl-koker, en tsestich dochteren van den Ocean, om haer te houden gheselschap, en noch ander twintigh, die last hadden over haren boghe, pijlen, leersen, en brueskens, en haer honden te bestellen oft voeden: en sy werdt ghestelt over de Iacht, over de wegen, havens, bosschen en gheberghten: haer verscheyden namen ghegheven, Luna, Hecate: Sy wortGa naar voetnoot* gehouden voor Proserpina: Sy wort nae t'Eylandt Delos, Delia, en nae den lust totter Iaght, Dyctina: oft nae de netten oft garen om t'wildt te vanghen, die een Nymphe Britomartis hadde opghebracht: sy hiet oock Alpheia. Haer was oock een Kercke ghesticht, die men hiet den Tempel van de Diana van Alpheus: want Alpheus haer vrijdede, en naeliep om haer te vercrachten, tot der stadt Letrin, in Eliden, en maecktese soo veel te doen, dat den nacht ghecomen wesende, sy stelde haer te danssen en te spelen met den Nymphen, sy besmeerde haer en haer ghesellinnen aensicht soo met slijck, dat hy haer niet onderkennende, trock henen met soo weynigh eere als hy hadde. De Griecken noemden Diana oock Elythie: en de Latijnsche in hunnen arbeydt aenriepenseGa naar voetnoot* onder den naem van Iuno Lucina: want Iuno is geseyt helpen, om datse hun smerte en pijne verminderde: en Lucina genomen van Lux, beteyckende, datseGa naar voetnoot* de nieuw gheboren hielp in't licht, en droegh oock een ontsteken Fackel, om den kinderen t'eerste licht te openbaren. Dat sy den barenden Vrouwen te baet comt, is, dat de veel vochticheyt der Manen vorderlijck is, om Moeder worden. Bogen en pijlen draeght sy, bewijsende, om den pijnen des arbeydts, die de Vrouwen voelen, die als scherpe stralen treffen tot aen't herte. Sy heeft | |
[Folio 53v]
| |
noch verscheyden namen, Dry-aensichtigh, Dry-gestaltigh, Triforma, Trigemina,Ga naar voetnoot* Trivia en dergelijcke. De Ouders hebben, verwondert wesende vanGa naar voetnoot* haer snelheyt, haer wiecken bygevoeght, en eenen wagen, van witte HindenGa naar voetnoot* voort ghetrocken, om dat het wit haer alderbest ghelijckt. De Fabel van de Boeren in Vorschen verandert, soude zijn ghenomen uyt een gheschiedenis,Ga naar voetnoot* van eenen veldt-strijdt, die gheschiede tusschen den Rhodianen en den Licyanen: want daer waren tot hulp van die van Rhodes ghecomen die van het Eylandt Delos, daer Latona over te heerschen plagh, en comende in Licien, en dit Krijgs volck grooten dorst hebbende, en willende water drincken uyt eenen Poel oft staende water, wildent de Boeren van Licien niet toelaten, maer beroerdent en maecktent vuyl, en hun verbiedende, deden al wat sy mochten, op datse dat water tot hunnen nootdruft niet en souden ghebruycken. Soo dat die van Delos toornigh wordende, de Boeren al versloegen, en lietense soo liggen in hunnen Poel, en hun water behouden. Doe desen krijgh ten eynden was, en die van Delos op den wedertocht waren, en quamen weder voorby den Poel, en siende nae hun doode Boeren, en saghen nergen niet eenen, door dat t'water gewassen mocht wesen, oft anders, soo datse niet anders en sagen dan Vorschen, en niet en hoorden als haren rouwen sangh. En hier uyt is dees versieringe genomen, van Latonae dorst, en t'veranderen der onbeleefde Boeren. Hier worden aenghetast de onverstandighe, afgonstighe, gierighe Menschen, die soo onbeweeghlijck en Boersch den behoeftighen, armen, oft reysenden Menschen, de minste vriendtschap van der Weerelt, gelijck t'ghemeen water, souden ontseggen en weygheren, al souden sy eyndelijck in hun overvloedicheyt verdrincken en vergaen. |