Het schilder-boeck
(1969)–Karel van Mander–
Auteursrechtelijk beschermdVan Sisyphus.Het is onghewis, wiens soon Sisyphus zy gheweest: doch achtmen hem afcomstich te wesen van AEolus, dewijl hem Homerus, Horatius, en Ovidius,Ga naar voetnoot* Eolider heeten, niet doch om dat hy AEoli soon is, dan uyt zijn afcomst ghesproten oft voortghecomen. Desen Sisyphus heerschte tot Ephyren, dat namaels Corinthen hiet, en was den schalcksten Man van zijnen tijt geacht: want hy con hem hoeden voor den list en t'bedrogh van Autolycus, den behendighsten dief die doe was, om den Menschen te bedrieghen, niet alleen door meyneedicheyt, maer oock door guychelrije en tooverije. Desen hebbende gestolen de schapen Sisyphi, doe hyse soude weder gheven, heeft hyse gewisselt, meenende ander in de plaetse te geven, was het hem onmogelijck, om dat Sisyphus onder in den planten der beesten voeten hadde eenighe cijffer-letteren gedruckt, die zijnen naem beduydden. Autolycus dit siende, werdt zijn vriendt, en gaf Anticlea zijn dochter hem te houwlijck. Wt dit Houwlijck quam een dochter, oock Anticlea gheheeten, welcke trouwde Laërtes, den Vader van Vlysses. Het geschiede dat Iuppiter op heeft ghenomen AEgina, de dochter van de vliet Asopus, en droeghse in een plaetse ghenoemt Phlius, om haer gheselschap bequaemlijck te ghenieten. Doe nu Asopus socht, en heeft Sisyphus haer | |
[Folio 35r]
| |
niet alleen den Vader ghewesen: maer seyde noch, dat Iuppiter hem met haer hadde versaemt. Asopus, om dit te weten, liep nae zijn dochter toe. Iuppiter dit merckende, veranderde haer in een Eylandt van haren name, en stelde Sisyphum in de Helle de straffe van t'steen-rollen te lijden: welcken steen, als hyGa naar voetnoot* op t'opperste des berghs is, valt weder tot beneden in't dal, also Pausanias en Homerus schrijven. Eenighe seggen, dat Sisyphus in't Landtschap van Athenen oeffenende groote rooverijen, werdt van Theseo bevochten, en ghedoodt. En dit schijnt t'onderscheyden den Sisyphum van t'geslacht AEoli, en den genen die Coningh was te Corinthen: Doch de Schrijvers comen al over een, dat den Eolider in de Helle was gepijnight. Eenige verhalen waerschijniger oorsaken zijner straffinge. Sommige seggen, om dat hem der Goden heymelijcken raedt te weten was toegelaten en betrouwt, en dat hy den selven heeft openbaer ghemaeckt. Ander seggen, dat hy met ontallijcke pijnen quelde, die by hem ter goeder trouw quamen herberghen, doende onghelescht kalck in't voet-water: En noch ander oorsaken worden verhaelt van Demetrio, schrijvendeGa naar voetnoot* op d'Olympien van Pindarus, hier te lang. Nu is voor eerst te mercken aen desen Sisyphum, hoe dat de Godtlijcke rechtveerdicheyt geen boosheyt mach lijden, noch ongestraft en laet, dewijl hy in de Helle ghequelt soude wesen om zijn ontrouwige meyneedicheyt en wreetheyt: van niet te houden verborgen, ghelijck hy ghesworen hadde, den raedt der Goden: en te hebben ghedoodt zijn gasten, die hy met vriendlijcken schijn ontfangen hadde in zijn huys te herberghen. Het welcke leert grouwelen oft schromen voor ondanckbaerheyt, wreetheyt en giericheyt, en lockt aen tot bekenninge der ontfangen weldaedt, en Gode ghetrouw te wesen in oprechte beloften. Ten anderen, Lucretius in den derden Boeck, vergelijckt by Sisyphum de ghene, die met groote begeerte en vierigher herten onder den volcke nae-jaghen groote staten en eere, en nochtans niet en connen verwerven, om datse des onbequaem zijn, oft andersins, en dat hun meyninge te rugghe loopt: t'welck niet anders en is, als eenen steen ten bergh op te dragen, die dan schielijck van boven neder ontvalt, en te dal afrolt. Dus dan worden met dese Fabel te rugghe ghewenckt, die eergierigh nae hoocheyt trachten, als wesende t'sorghlijckste dinghen deser Weerelt. Ander verstaen by desen steen Sisyphi, de vlijtige trachtinghe, oft hetGa naar voetnoot* voornemen der Menschen, en by den opgaenden bergh, den ghemeenen loop deses levens. Den top des berghs, daer Sisyphus zijnen steen op wouw brenghen, dat is stilheyt en gheluckighe ruste, daer des Menschen gheest soeckt toe te comen, uyt alle Aerdtsche woelinge en moeyte. Oock wordt desen top verstaen voor den eyndt, daer verscheyden geesten oft ghemoeden der Menschen nae poogen, te weten, tot groote wijsheyt, volcomen kennis, Consten, oft anders, te gheraken, daer sy dickwils verloren arbeydt om doen, en moeten den steen huns voornemens laten vallen: en grijpen sy yet anders oft yet nieus weder, en connen doch tot geen volcomen stilheyt oft gerustheyt comen. De versieringe van Sisyphus (nae sommiger meeninge) is uyt een geschiedenis genomen,Ga naar voetnoot* en seggen dat Sisyphus was den heymelijcken Raedt oft Secretaris van Teucer, broeder van Ajax, en dat hy den krijgh voor Troyen hadde beschreven voor oft eer als Homerus, die hier uyt zijn ghedichten heeft ghebouwt. Maer desen Sisyphus, hebbende den Troyanen eenige groot belangende verborgentheyt gheopenbaert, werdt daerom seer swaerlijcken ghestraft. |