Het schilder-boeck
(1969)–Karel van Mander–
Auteursrechtelijk beschermdVan den Hel-hondt Cerberus.Den Poeet Hesiodus seght, dat Cerberus was geteelt van Typhon, groulijckGa naar voetnoot* groot gedrocht, waer van volght in't 5e. Boeck, en van de Nymphe Echidna, die half maeght half slange was. Zijn gestalt was, als eenen Hondt met dry hoofden. Oock schrijven hem den meestendeel dry hoofden toe, en sommigheGa naar voetnoot* gheven hem vijftigh, en sommighe hondert hoofden, en maken t'hayr zijns hals en oock zijns lijfs al slangen, oock zijnen steert een slange. Hy soude wesen den Poortier der Hellen, alle Sielen ter Hellen incomende groote toevinghe doende met welcomen: maer de vluchtige, die ter Hellen niet in en wilden, verslindende. Sommige verhalen geschiedenissen, om de vertellinge vanGa naar voetnoot* Cerberus te maken warachtigh, segghende, dat Theseus en Pirithous, doe sy Helenam hadden ontschaeckt, en datse Theseo met lot te deel was ghevallen, hy Pirithoum uyt dwangh most sweeren, hulp en gheselschap te gheven, om hem oock een schoon Vrouw t'ontschaken, en verhoorende dat Aidoneus Coningh der Molossen, een seer schoon Dochter hadde, trocken sy daer henen. Nu Pluto, Aidoneus, Aides, en Orcus, is al eenen Man: de Dochter hiet Proserpina, en de Moeder Ceres. Desen Coningh hadde een vreeslijcke Dogghe, geheeten Cerberus, en wie zijn Dochter begeerde te vrijen, moste teghen Cerberus eerst strijden, en de ghene die hy verwon, die scheurde hy aen stucken. Dees twee ter plaetsen ghecomen, meenden de Dochter listlijck t'ontvoeren. Het welck den Coningh verstaende, steldese gevangen: Pirithoum liet hy van den Hondt verscheuren: Theseus, om dat hy uyt dwangh was mede comen, | |
[Folio 32v]
| |
bleef ghevangen, gelijck Zezes en Plutarchus in't leven Thesei schrijven. Hier uyt souden de Poeten versiert hebben, dat dese twee t'samen in de Helle gingen. Meer vertellinghe isser van Cerberus, te langh, en onnoodigh. Oock vind' ick wel by Natalis eenighe natuerlijcke uytlegginghen, die my duncken weynich aert te hebben: Maer Cartarius seght, dat Cerberus is te seggen op Griecx sooGa naar voetnoot* veel als Vleesch-verslinder: waerom hy by eenige wort gehouden voor d'aerde, die der dooder lichamen verteert. Ander hebben verstaen by Cerberum, des Menschen vleeschlijcke lichaem, het welck hem seer genuechlijck aenstelt alsGa naar voetnoot* yemandt daelt in de Helle, dat is, als yemandt hem begeeft tot den zonden en vleeschlijcke wellusten: maer als yemandt daer weder uyt wil oft van scheyden, en hem tot een deuchtsaem leven begeven, dan is het onwilligh, en stelter hem teghen: want swaer en moeylijck ist, weder van daer op te stijghen nae den Hemel des deuchdighen eerlijcken wandels, ghelijck Virgilius in zijn 6e. Boeck AEneidos verhaelt, segghende:
Ghemacklijck is den wegh ter Hellen-waert te gaen,
De deur is nacht en dagh voor yeder wijdt ontdaen:
Maer t'valt van daer seer swaer den Hemel-wegh besporen,
T'gheschiedt maer somtijts een, die uyt Godt is gheboren.
Dus en is dit Helle-dalen niet, als hem te begheven te woelen in eenen hoop ghebreken en sondighe vreuchden, daer t'vleesch wel in te vreden is: maer in't verlaten, maeckt de sinlijcke genegentheyt groot getier en wederspannicheyt, om niet moeten der redelijckheyt ghehoorsamen. Hierom hebben de Poeten oock versiert, dat Hercules den Hel-hondt Cerberum verwonnen leyde in eenGa naar voetnoot* ketten: want Hercules is gheleken een deuchtsamigh wijs Man, die zijn dryhoofdighe quade lusten, als Hooveerdicheyt, Giericheyt, en Oncuysheyt verwonnen hebbende, hem onderdaen maeckt. Daer tegen Pirithous wort gheleken den dwasen ondeuchdighen Mensch, die verwonnen van d'ondeuchden, blijft in de Helle van alle boosheyt, dewijl hy quam om Proserpinam t'ontschaken: want alle die soo gantsch zijn verdroncken in de vuyle wellusten der zonden, connen qualijck voor hun doot tot een deuchtsamigh leven wederkeeringe doen. Dat desen Dry-hooft veel hoofden en slangen worden toegheschreven, is te verstaen, dat uyt dese dry-hoofdighe quade lusten en zonden, veel meer zonden ontstaen. |