De harpe, oft des herten snarenspel

Inhoudende veel stichtlijcke liedekens: nu andermael door K. van der Mander ouersien, verbetert, ende vermeerdert

[Abimelech loos van sinnen]

Nae de wijse: Vreckaerts die gilden schuwen.

ABimelech loos van sinnen
Heeft listighe laghen gheleyt,
Hy quam tot Sichem binnen,
En heeft tot sijn gheslachte gheseyt,
Lieue spreket die ghemeente,
Dat ick ouer haer Heere zy:
Want vleesch sonder vercleente,
En beenen van uwen ghebeente
Ben ick, daerom ghedenckt doch my.

Sijn vrienden die trocken vooren

Tot de lieden van der stadt,
En spraken voor haren ooren,
Abimelechs begheerte plat:

[p. 251]

 

[Hoe] sullen wy't begeeren,

 

[Dat] ouer generael

 

[Een]en regeert, met eeren,

 

[Dan] te hebben tseuentich heeren

 

[Alle] sonen van Ierubaal.

 

[D]at was wel nae haer behaghen,

 

[Om] soo te verkiesen dan

 

[Abi]melech in dien daghen,

 

[Wa]nt haer herte neyghder an:

 

[Ga]uen hem sonder toeuen

 

[Tse]uentich siluerlinghen swaer,

 

[En] huerde tot sijn behoeuen,

 

[Lo]ose lichtveerdighe boeuen,

 

[D]ie Abimelech volghden naer.

 

Dus trocken sy te gader

 

[To]t in Ophra ghenaemt,

 

[In]t huys van sijnen Vader

 

[D]aer hebben sy onbeschaemt

 

[E]en moordadich werck bedreuen

 

[Ae]n sijne Broederen reen,

 

[O]ntschuldich ghenomen dat leuen,

 

[D]at hy haer niet en hadde ghegheuen,

 

[T]seuentich Mannen ou eenen steen.

 

Iothan die is ouerbleuen,

 

[D]en joncxsten van al, die is bewaert,

 

[D]e Sichemiten verheuen

 

[Z]ijn met dat huys Millo vergaert

 

[O]nder de eycke schoone

 

[D]ie voor de stadt Sichem staet:

 

[E]n maeckten daer in persoone

[p. 252]

 

Abimelech Coninck ydoone

 

En verblijdden haer in die daet.

 

Wanneer nu Iothan banghe

 

Wiste wat sy hadden ghedaen,

 

Soo is hy met den ganghe

 

Nae den bergh Grisim ghegaen,

 

En riep met goet bedieden

 

Met luyder stemmen tot

 

Die sijne Broeders verrieden,

 

Hoort toe ghy Sichemsche lieden,

 

Op dat u oock hoore Godt.

 

Hy dede sulcke renen

 

Tot haer met luyder stem,

 

De boomen ginghen henen,

 

Begeerden een Coninck ouer hem:

 

En spraken tot den Olijven

 

Boom, zijt onsen Coninck coen,

 

Sy en costen niet beclijuen

 

Dat hy ouer haer soude drijuen,

 

Hy en wilde dat niet doen.

 

Doe quamen sy allegheylijcke

 

Tot den Vijgheboom expeert,

 

Zijt ghy onsen Coninck rijcke,

 

Want ghy zijt daer toe begheert:

 

Sal ick, sprack hy, wilt vaten,

 

Met alsoo cleyn bescheyt

 

Mijn soeticheyt verlaten,

 

En mijn vruchten goet bouen maten,

 

Hy heuet haer oock ontseyt.

 

Doe quamen sy ten derden

[p. 253]

 

[Tot] den Wijnstock excellent,

 

[Wil]t ghy onsen Coninck werden,

 

[Dat] een yeder hem tot u went:

 

[Sal] ick, sprack hy, mijn wijnen

 

[Ver]laten op dit pas,

 

[Die] beyde Godt en den sijnen

 

[Vro]eyelijck maeckt ten fijnen,

 

[Hy] wilde blijuen alsoo hy was.

 

[D]oe quamen sy ten vierden

 

[Tot] den dooren-bosch seer wreedt,

 

[Dat] hy ouer haer regierden,

 

[Da]er toe was hy wel ghereedt,

 

[En] sprack, is dat warachtich

 

[Da]t ghy my tot Coninck maeckt,

 

[So]o betrout nu alle eendrachtich

 

[On]der mijn schaduwe machtich,

 

[Da]er zijn de boomen onder gheraeckt.

 

Ist dies niet, soo sal vanden

 

[D]ooren-bosch een vyer ontstaen,

 

[He]t welck daer sal verbranden

 

[Al] de Cederen in Lybaen,

 

[H]ebt ghy nu als de cloecke

 

[G]hehandelt in dit confuys?

 

[S]oo verblijdt nu t'uwen versoecke

 

[M]et Abimelech, die't in roecke

 

[G]hestelt heeft in mijns Vaders huys.

 

Is ulieden dat vergheten

 

[W]at mijn Vader dede: want

 

[S]ijn ziele heeft hy wech ghesmeten

 

[O]m te verlossen uyt der hant

[p. 254]

 

Van die Midianijten

 

Daer ghy onder laeght ghevaen:

 

Ghedenckt, o Sichemijten,

 

Die haer nu opwerpen uyt spijten,

 

En hebt mijns Vaders huys verdaen.

 

Die doch met soo groote sorghen

 

Sijn leuen voor u heeft ghestelt,

 

Nu gaet ghy sijn kinders verworghen

 

Tot tseuentich Mannen ghetelt,

 

Om Abimelech u broeder

 

Te maken tot een Helt:

 

Want van Sichem was sijne Moeder,

 

Ghy hebt hem als een behoeder

 

Ghegheuen van Baal-beriths ghelt.

 

Hebt ghy recht en wel ghehandelt

 

Met mijns Vaders huys minjoot

 

Die vroom voor u heeft ghewandelt,

 

Soo maeckt nu een blijdschap groot

 

Met u Coninck manierich,

 

En hy met u alsoo,

 

Oft anders soo comter gierich

 

Wt hem een vyer seer vyerich

 

En brande Sichem en Millo.

 

Als Iothan ophielt van spreken,

 

Soo vluchtte hy op den wegh,

 

Naer Beri is hy gheweken

 

Voor sijn Broeder Abimelech,

 

Aldaer hy resideerde,

 

Ghelijck ons wel is bekent,

 

Abimelech domineerde,

[p. 255]

 

[Dat] hem niemandt en persequeerde

 

[Wel] drye Iaren, oft daer ontrent.

 

[So]o langhe wast vrede en stille,

 

[Cort]s daer nae ter seluer tijdt

 

[San]dt Godt eenen quaden wille,

 

[Dat] daer viel eenen grooten strijdt,

 

[Ging]hen malcander haten:

 

[Den] Coninck, en t'volck onvroet

 

[Ver]metelijck ginghen sy praten,

 

[Op] aller weghen en straten,

 

[Leyd]en op hem t'ontschuldighe bloet.

 

[N]och hebben sy sonder schamen

 

[Lag]hen gheleyt, dit vry ghelooft,

 

[Al d]ie tot Abimelech quamen

 

[Heb]ben sy op den wegh berooft:

 

[Ma]er Gaal den sone Ebet

 

[Die] quam daer tot Sichem in,

 

[Sy] trocken ten velde, hy dedet

 

[Des] Conincx wijnbergen vertredet,

 

[En] plucktense af nae haren sin.

 

[D]oe quamen sy binnen de stede

 

[De]n Abimelech tot spijt,

 

[Sy] aten en droncken met vrede

 

[In] dat huys haers Gods verblijt,

 

[M]aeckten daer eenen dansse,

 

[So]o zijn sy met Gaal vercloeckt,

 

[Sy] hadden deur sulck een cansse

 

[Ae]n den Coninck gheen cognoissance,

 

[He]bben Abimelech ghevloeckt.

 

Och oft de Heere woude

[p. 256]

 

Dat ick t'volck onder my verwerf,

 

Sprack Gaal, op dat ick soude

 

Abimelech brenghen int verderf:

 

Doe Sebul dat hoorde,

 

Die daer was een heer int recht,

 

In gramschap hy hem verstoorde,

 

Sandt tot den Coninck den woorde,

 

Dat Gaal Eber hadde ghesecht.

 

Die hier tot uwen verachte

 

De stadt afwendich maeckt van dy:

 

Dus maeckt u op in der nachte

 

Met u volck de stadt nae by,

 

Als Gaal nae de behoorte

 

Ten velde hem onderwint,

 

Soo slaet hem met groote verstoorte,

 

Eer dat hy comt in die poorte,

 

Doet met hem soo't uwe handt vint.

 

Abimelech quam met machte

 

Van volcke, ten strijde bereyt,

 

Leydt in vier hoopen, de wachte

 

Heeft den opganck der Sonnen verbeyt:

 

Doe quam Gaal sonder duchten,

 

En streedt teghen den Coninck bloot,

 

Maer maeckten soo groote gheruchten,

 

Dat hy wederom moeste vluchten,

 

Veel verslaghen bleuen daer doot.

 

Den Coninck is toeghetreden

 

Met dat volck dat by hem lach,

 

Heeft teghen de Stadt ghestreden

 

Den seluen gheheelen dach,

[p. 257]

 

[En h]eeftse oock in ghecreghen,

 

[Me]est al die Borghers ontpaeyt,

 

[Zijn] met den zweerde versleghen,

 

[De] Stadt gheraseert te deghen,

 

[En] heeft daer oock sout op ghesaeyt.

 

[D]at ouerblijfsel ellendich

 

[Is o]p de sterckte haers Gods ghevloen,

 

[Doe] ginck den Coninck behendich

 

[Op] het gheberghte Salmoen,

 

[Dee]d' daer houwen met der bijle

 

[Een] yeghelijck eenen tack

 

[En] quamen soo binnen de vijle,

 

[Ley]dent aen den thooren dewijle

 

[Da]t hyse met vyer aenstack.

 

[D]us quamen sy int benouwen

 

[M]eest alle die Borghers vailjant,

 

[W]el duysent Mannen en Vrouwen

 

[Zij]n daer in den thooren verbrant:

 

[De]n Coninck track, wilt hooren,

 

[Na]e Thebes, dat hy oock wan,

 

[Di]e hadden tot haren oorbooren

 

[In]t midden der stadt eenen thooren,

 

[D]aer op vluchtet al Wijf en Man.

 

Met stormen en tempeesten

 

[M]aeckten sy seer groot ghetier,

 

[Sy] meynde wel, als den eersten,

 

[D]en thooren te aensteken met vier:

 

[E]en Wijf vol loose trecken

 

[W]ierp hem eenen steen op't hooft

 

[V]an bouen af sonder ghecken,

[p. 258]

 

En brack hem alsoo t'hersbecken,

 

Dat hy viel ter aerden verdooft.

 

Dus hebben sy hem ghedwonghen,

 

Dat hy daer niet om en loech:

 

Maer hy sprack tot sijnen Ionghen

 

Die altijdt sijn wapen droech,

 

Met u zweerdt wilt my doorsteken:

 

Alsoo haest was hy bedocht,

 

Op dat men niet en moet spreken,

 

Een Vrouwe vol loose treken

 

Die heeft Abimelech verworcht.

 

Den Ionghen seer cloeck van aerde

 

Heeft ghedaen des Conincx bevel,

 

Hy doorstack hem met den zwaerde,

 

Dat hy starf: maer Israel

 

Doe sy dat vernamen

 

Ouer Haer Coninck en Vorst,

 

Nae haer plaetsen sy quamen,

 

End' en bleuen daer niet te samen,

 

Aldus wierdt Thebes verlost.

 

Prince, Godt die betaelde

 

Abimelech de bloedighe schult

 

En Sichem oock niet en faelde

 

Die daer hadden sijn handt ghevult,

 

Dat hy sijn Broeder schende

 

In dat huys van sijnen Vaer:

 

Dus quamen sy in ellende,

 

Quaet doen comt tot quaden ende,

 

Den vloeck Iothan quam ouer haer.

Schickt u nae den tijdt, Rom.12.