Bucolica en Georgica, dat is, Ossen-stal en Landt-werck
(1597)–Karel van Mander–
Auteursrechtvrij
[pagina 44]
| |
Inhoudt.Damon verlieft op Nys' is uytghestreken,
Den beesten hy met droeven sanck beweeght, Sijn Toovery Alphesibeus pleeght, Dat Daphnis comt uyt Stadt nae huys ghestreken. | |
[pagina 45]
| |
Damon. Alphesiboeus.
Een Herder-liedt sal ick ons nu verconden,
Hoe Damon ooc Alphesibeus conden
Soo wel om best en aerdich singhen, dat
Verwondert seer, de veerse gants vergat:
Al t'lieve gras, en mede door t'bemanen
Verbaesden sich de Losschen: en soodanen
Cracht heeft in stilt' der vlieten loop verkeert.
T'liefdich gedicht van Damon droef verseert
Ick singhen sal, met eenen het belesen
Alphesibe': verleent my dan tot desen
V jonst en hulp, O ghy Ga naar margenoot#, t'zy of ghy doet
V reyse nu daer by Timavi Ga naar margenoot#vloet
Op clippen woest die hoogh verheven steylen,
Of dat ghy nu doorsnijdt int overzeylen
D'Illyri Zee, alsoo't wel wesen mach.
Salt nemmermeer zijn den ghewenschten dach
Dat gh'oorloft my sal wesen uyt ghenaden,
Te singhen al dijn vroom' heerlijcke daden?
T'werdt my gheduldt nochtans eer langen tijdt
Te draghen noch in al de Weerelt wijdt
V Dichtens lof: jae Dichten die te spelen
Alleen sijn weerdt op Sophoclis Ga naar margenoot†Toonelen:
T'begin van dy, werdt oock den eyndt van dy.
Dus bid ick, neemt in danck mijn Dichten ghy,
Die ick aenvingh, en dat door u ghebieden:
Iae oorloft doch, en latet vry gheschieden,
| |
[pagina 46]
| |
Dat desen clijf ootmoedich nu voortaen
D'hooftslapen dy int rond' oock mach bevaen,
En onder een met seegsche Ga naar margenoot#Lauwer cruypen.
De nachtsche schaeu' met cout en vochtich druypen
Van Hemel was alsnoch vertrocken nouw,
Van cruyden noch claer-blinckend' al van douw
Zijn int ghemeen den kudde meest behaeghlijck,
Doe Damon dus begon sijn versen claeghlijck,
Al lenend' op Olijven stam beswaert.
Dam.
Op, Lucifer,Ga naar margenoot#comt
brengt nu met der vaert
Het kippen claer des daegs ons voort genoeglijc,
Dewijl' ick ben ghestreken uyt onvoeghlijck,
Door liefd' onweerdt, die ick tot Nys' ontrou
Ghedragen hebb', en hoept' haer mijn huysvrou,
Maer sy bedroogh my met haer valsche woorden:
De Goden hoogh, mijn tuygen die't aenhoorden,
Wel claghen mach ick al mijn lijden groot
Al stervend' nu in alderhooghsten noot.
O mijn Boer-fluyt, begint voor alle dinghen
Op sijn Menaelsch met my nu versen singhen.
Menael Ga naar margenoot#den Bergh is altijdt
wel voorsien
Van Wouden dicht die ruysschen: boven dien
Pijnboomen hoogh die altijdts spreken teghen,
Hy hoort altijdts de liefden aller weghen
Der Herders jonck: ooc Pan, d'eerst onvernoegt,
Met eensaem pijp, maer heefter by ghevoegt:
O mijn Boer-fluyt, begint voor alle dinghen
Op sijn Menaelsch met my nu versen singhen.
De schoone Nys' is Mopso voor sijn deel
Ghegheven nu: t'gaet wonderlijck gheheel,
Wy minnaers doch, wat isser dat wy souden
Niet hopen dan als sulcx gheschiet? wy houden
Dat met der tijdt Grifoenen wreedt van aert
Wel mochten zijn met Paerden noch ghepaert:
Iae Geytkens wildt vreesachtich met den Honden
Wel mochten noch vereenicht in naestonden
Te drencke gaen: Nu haest u Mopse, hout
| |
[pagina 47]
| |
Nieu tortsen, want t'wijf dat ghy hebt ghetrout
Die brengtm' u t'huys: dus bruydegom te rapen,
Stroyt voor de jeught nu noten, want om slapen
Naeckt nu den tijdt: siet, Ga naar margenoot†Hesper t'uwer baet
Ga naar margenoot‡Oetam laet alree, en
t'wordt al laet.
O mijn Boer-fluyt, begint voor alle dinghen
Op sijn Menaelsch met my nu versen singhen.
O Nysa! wel by weerdich Man ghevoeght
Zijt ghy, terwijl' u niemandt heeft ghenoeght,
Terwijlen ghy mijn fluyt benijdt onmatich,
En t'wijlen ghy mijn Geytkens al zijt hatich,
En ruygh gehayrt oock mijn wijnbrouwen dicht,
En mijnen baert wijdt uytghespreydt, seer licht
Grouw't ghy hier van: maer valschen eedt te spreken
En grouw't u niet, noch u beloft' te breken:
Iae self ghy g'looft daer is gheen Godt die hier
Sijn toesicht heeft op sterflijcker bestier.
O mijn Boer-fluyt, begint voor alle dinghen
Op sijn Menaelsch met my nu versen singhen.
Ick sach u cleen, u Moeder was u by,
En ick was oock dijn g'leyder eens, doe ghy
Soo plocktet af lancx onse boomgaerts haghen,
Den appels versch bedouw't nae dijn behaghen.
Een Iaer maer meer als elf en was ick doe,
Iae dat ick recht maer conde reycken toe
Den tacken teer van d'aerd', en t'fruyt aflesen.
Ga naar margenoot#Maer alsoo haest als ick aensach dijn wesen,
So haest verdween ick door de liefd' verdwaest,
Iae dwalingh' boos verleydde my soo haest.
O mijn Boer-fluyt, begint voor alle dinghen
Op sijn Menaelsch met my nu versen singhen.
Wat liefd' is nu ten rechten ick wel weet,
Ismarus Bergh van harde steenen wreet,
Of Rhodops rotz onmogh'lijck om beweghen,
Of wijdt van hier int uyterst' al gheleghen
De Garamants gheberghten seer onsacht
Dees al bestaen, jae zijn van het gheslacht
| |
[pagina 48]
| |
Der liefden: want sy hebben vol misquamen
Dit boose kindt ons voort ghebracht te samen,
Maer gantschlijc niet van menschen zaet of bloet,
Want in hem is vre noch ghenade soet.
O mijn Boer-fluyt, begint voor alle dinghen
Op sijn Menaelsch met my nu versen singhen.
De wreede liefd' aenleerd' en gaf t'verstandt
Ga naar margenoot#De grousaem Moer haer onghenadigh' handt
Int kinders bloedt seer fellijck te bevlecken,
Des wreedtheyts Moer meucht ghy wel self bestrecken.
Is nu de Moer hier wreedtst, of liefde t'kint?
T'kint is verhardt, ghy Moer ooc wreet gesint.
O mijn Boer-fluyt, begint voor alle dinghen
Op sijn Menaelsch met my nu versen singhen.
Dat nu den wolf voor schapen neem de vlucht,
Iae Eycken hard' in plaetse van hun vrucht
Dat daer op nu Orangien-appels groeyen,
Tijdtloos en schoon oock op den Elsen bloeyen:
Dat Amber vet en claer oock sweere staegh
Wt schorssen groen van Tamarissen laegh:
Laet d'uylen nu met Swanen wed-spel houden,
En Tityr zijn Orpheus in de Wouden:
En oock in mids Dolphinen Ga naar margenoot†Arion,
Die in de Zee soo constich spelen con.
O mijn Boer-fluyt, begint voor alle dinghen
Op sijn Menaelsch met my nu versen singhen.
Dat alle dingh tot Zee moet worden saen,
En midden oock al t'saem daer in vergaen:
Ick seg' Adieu u voor een laetste groeten,
O Bosschen al, nae dat ick hebbe moeten
Nu derven dus de schoone Nysa straf,
Sal werpen my in diepe golven af
Van d'hooghste rotz tot in de locht verheven.
O Nysa dan, ick stervend' wilt mijn leven,
Als laetste gift die ick u oyt en schanck,
| |
[pagina 49]
| |
Aennemen doch van dijn Damon in danck.
Nu, o mijn fluyt, houdt op, wilt meer geen dingen
Op sijn Menaelsch met my nae desen singhen.
Den Poeet.
Dit Damon sanck met grooten druck verseert,
Ga naar margenoot†Pierides nu hoeft wel dat gh'ons leert
Alphestvei antwoord' vry ongheloghen,
Want wy doch al, niet alles en vermoghen.
Alph.
Belesen ons nu Toover-water bringt,
Blom-cranskens sacht hier om den Altaer wringt,
Vet ijser-cruyt, en Ga naar margenoot‡Manlijck wieroock t'samen
Daer op verbrandt, op dat ick nae t'betamen
Verandren doe van Daphnis mijnen Man
De sinnen gants onstaed in liefden: dan
Niet mijns ontbreeckt hier toe nae mijn begeeren,
Dan slechs een vers om daer med' hem besweeren:
Doet doch soo veel, mijn Toover-versen, dat
Ghy Daphnim t'huys doet comen uyt der stat.
Van Hemel wel de Toover-versen moghen
Doen dalen af de Maen, en door t'vermoghen
Van versen, Cirre als hier in hoogh gheleert,
Ga naar margenoot#Blyfft wel sijn mackers heeft verkeert.
De coude Slangh in beemden wordt ghebroken,
Als over haer soo versen zijn ghesproken.
Doet doch soo veel, mijn Toover-versen, dat
Ghy Daphnim t'huys doet comen uyt der stat.
Voor t'eerste, siet, tot dryderhande stricken
Bereyden wy u, Daphnin te bestricken,
Dryverwich oock, ten derde mael ick draegh
Dijn Beeldt rondtom den Altaer, en behaegh
Met Godlijck eer u soo, want in oneven
Ghetal altijdts de Goden vreucht aencleven.
Doet doch soo veel, mijn Toover-versen, dat
Ghy Daphnim t'huys doet comen van der stat.
Met zeelen dan dryverwigh wilt nu knopen,
Iae binden wel met dryderhande knopen:
| |
[pagina 50]
| |
Amaryllis, ay wilt doch binden vast,
Met eenen oock daer op te spreken past
Nae recht gebruyc des swarte Consts verstanden
Dees woorden, siet ic knoop hier Venus banden.
Doet doch soo veel, mijn Toover-versen, dat
Ghy Daphnim t'huys doet comen van de stat.
In g'lijckerwijs als t'sachte slijc wort stijvich,
En t'harde wasch daer teghen weeck en drijvich
By eenderley hier vlammend' heete gloet
Dat in mijn liefd' oock Daphnis worden moet
So stijf en vast: maer daer van huys verflouwen
In liefden heel tot eenigh' ander vrouwen:
Stroyt sout en meel, en brandt de Lauren teer
Met swaeflich crijt bestreken: want my seer
Brant Daphnis quaet, den Lauwer hier voorhanden
Ick op sijn Beeldt met solfer-vyer sal branden.
Doet doch soo veel, mijn Toover-versen, dat
Ghy Daphnim t'huys doet comen van de stat.
Alsulck een liefd' ooc Daphnin moet bevangen
Als jonghe Koe, die loopt met groot verlanghen
T'verloren kudd' al soeckend' over al
In Bergh en Bosch, niet denckend om naer t'stal
Te gaen, maer blijft vermoeyt den nacht langh tegen
Beeckwater claer int groen aldaer gheleghen:
Alsulck een liefd' uytsinnich onberaen
Moet houden hem in banden oock ghevaen,
En dat alsdan gheen sorgh' en zy gheresen
In my, om hem sijn smerten oock ghenesen.
Doet doch soo veel, mijn Toover-versen, dat
Ghy Daphnim t'huys doet comen van de stat.
Meyneedich hy, die my heeft dus bedroghen,
My voortijdts liet dees cleeren uytghetoghen,
Die my van hem als panden zijn seer waerd,
Ick schenck u dan dees panden voort, o Aerd',
En legtse, siet, hier onder dorpel neder,
Op dat sy my doen Daphnim hebben weder.
| |
[pagina 51]
| |
Doet doch soo veel, mijn Toover-versen, dat
Ghy Daphnim t'huys doet comen van de stat.
Dees cruyden al, die giftich zijn en schadich,
Wt Pont', alwaer veel sulcke wassen stadich,
My Meris self eens gaf: en heb ghesien
Dat Meris dicks, hem door de cracht van dien,
Heeft Wolf gemaeckt, en liep in bosschen schuylen:
Ick sach hem dicks verwecken uyt de kuylen
Der graven diep, de zielen: jae en dan
Sach ick den oegst en t'koren hem oock van
Een Acker-veldt tot op een ander voeren,
Door dingen vreemdt die swarte Const beroeren.
Doet doch soo veel, mijn Toover-versen, dat
Ghy Daphnim t'huys doet comen van de stat.
Wilt d'asschen uyt, o Amarylli, brenghen,
En over t'hooft in bloeysaem vlieten swinghen
On omsien: want dan sal ick Daphnim vast
Daer door terstont aenveerden, hy en past
Op Goden geen: mijn Toover-versen crachtich
En acht hy maer als dingen swack onmachtich.
Doet doch soo veel, mijn Toover-versen, dat
Ghy Daphnim t'huys doet comen van de stat.
De vvoorden Amaryllis.
Siet d'asschen daer gemaect van beefsche vlammen,
Ghenomen haer te danck om niet vergrammen
Ghewijdd' Altaers, dewijl' ick heb ghetoeft
Te saemlen, oock t'wech-draghen alst behoeft,
Gheeft dat wy doch hier van wat goets becomen.
K'en weet ghewis niet watter van sal comen,
Dat Hylax hier dus op den dorpel bast:
Ist g'looflijck oock? comt hy? oft zijn soo vast
De minnaers blindt inwendich dat sy dencken
Hun droomen waer te zijn, of wat sy dencken?
Ghenoech, hout op mijn Toover-versen wat,
Siet Daphniscomt nae huys nu uyt de stadt.
Achtst' Boer-lieds eynd'.
|
|
