Bucolica en Georgica, dat is, Ossen-stal en Landt-werck
(1597)–Karel van Mander–
Auteursrechtvrij
[pagina 11]
| |
Inhoudt.Als nae verwijt, ghestrijdt om best te singhen,
Nu tussch' Menalc en tussch' Damet begon, Comt recht opt slach, den Buerman Palemon, Die rechter wordt om slechten dese dinghen. | |
[pagina 12]
| |
Menalcas, Damoetas, Palaemon.
Wiens Vee is dit? Dametas wilt my segghen,
Sal ick dat niet toe Melibeo legghen?
Dam.
Neen, Egons ist,
Egon my corts dit maer te weyden gaf.
Menalcas.
Onsaligh' kudd' eenpaer,
V naeckt veel ramps, O schaepkens arem dieren
T'wijl Egon dus door liefden sot bestieren
Neaeram soet vast onderhoudt, en weest
Altijdt dat sy my boven hem acht meest.
Maer siet oock hier, wat eenen fijnen wachter
Van anders kudd', hoe sit hy daer nu achter?
Tweemaels ter uer maeckt hy den ulder slap,
En hy ontreckt uyt Schapen lijven t'sap,
De melck die selfs den Lammers beter diende.
Dametas.
Veel beter mocht u selven ghy besiende,
Ghedencken al veel spaerlijcker yemant
Tot schand' aldus wat voor te smijten: want
Wy weten wel, jae selfs in wat Capelle,
En wie u daer, t'vervolgh ick niet vertelle,
De Bocken dweers noo saghent, maer ghelacht
Was daerom, doch van Nymphen veel te sacht.
Menalcas.
Ick g'loof wel, jae sy lachten met behaghen,
Doe sy my soo met een qua snoeymes saghen
In Mycons hof, afsnoepen t'jongh plantsoen,
| |
[pagina 13]
| |
En sijn wijngaerts teer swacke rancken groen.
Dametas.
Iae of veel eer, dees Buecken oudt beneven,
Wast dat t'ghelach soo groot was aengeheven,
Doe Daphnis bogh' en rietpijpen ghy brockt,
O Menale! al verkeert in nijdt verstockt,
Doe ghyse saeght, dien Ionglinck soo ghegeven,
Ghy hebt daer door soo groot hert-seer beseven,
Iae hadt ghy hem niet moghen schaden yet,
Ghy waert al doot van spijtich fel verdriet.
Menalcas.
Wat sullen voorts de Meesters dan aenrechten,
Als dit bestaen nu dorven diefsche knechten?
En sach ick dy, snoo dief, still' int belock,
Al heym'lijck niet wech nemen Damons bock,
Als men soo seer den Wolf-hondt bassen hoorde?
En ick riep, waer sal desen nu ten boorde
Hem keeren? Hau, O Tityr, rasch versaemt
T'kudde' al by een. En ghy dit hoorend', naemt
Den loop, en ginckt al met der haesten erghen
Achter een deel Lisch-struycken groen u berghen.
Dametas.
Waerom onthieldt hy mijnen Bock so langh,
Die ick eens won van hem met veers-gesangh?
Mijn ruyspijp soet heeft deuchdich hem gewonnen:
Dies oft ghy't weet, mijn was hy, van Damonen
Beleden wast: maer loochend' oock daer by,
Dat hyen mocht voor wedprijs gheven my.
Menalcas.
Met singen
oock: gh'en hadt selfs noyt u leven
Ruyspijp aen een ghestelt met wasch ghecleven.
Ay, botten bloedt, plocht ghy niet met een stroo
Op den drywegh, een veers ellendich snoo,
Met scherp gheluydt te stroyen seer onstichtich,
Ter eeren van Ga naar margenoot‡Diana dryaensichtich?
| |
[pagina 14]
| |
Dametas.
Wilt ghy nu dan dat wy gaen doen besoeck
Hier tusch ons twee, wat wy vermoghen cloeck
In overhandt te singhen en te spelen,
Dees jonghe Koe in weddingh tot verspelen,
Siet, stel ick by: en op dat ghy misschien
En weyghert niet, s'is nut en goet, midtsdien
Sy tweemael s'daeghs, om sijn gemolcken t'elcken,
T'huys comt, en can twee kalvers wel bemelcken:
Iae met den eur sy voedich die gheneert,
Dus seght wat pandt te stellen ghy begeert.
Menalcas.
Niet uyt mijn kudd' en soud' ick dorven stellen,
Want tweemael s'daeghs het altijdt overtellen:
Mijn Vader t'huys, en mijn stiefmoeder vals,
Een ander oock de Bocken: maer dat als
De Koe, ghy sult veel achten meer te wesen:
(Want teghen dy te rasen is gheresen
Nu lust in my.) soo sal ick stellen gaen
Twee Bekers schoon van Buecken wel gedaen,
Die self ghedraeyt heeft, al vol const becleven,
Alcimedon, een Godlijck Man verheven:
En daer op loopt, met eenen lichten draey,
Een wijnranck sacht: oock overspreydt al fraey
Van bleecke Ga naar margenoot‡ clijf, met beyer-croontkens lustich:
Twee teeckens zijn int midden daer op rustich,
T'een is het beeldt van Ga naar margenoot*Conon: Daer van wien
Is t'ander doch? Dats waer, het is van dien
Ga naar margenoot†Die met sijn roed' heeft
aldereerst beschreven
Den volcke gantsch de Weerelt: daer beneven
Wat tijdt bequaem den crommen ackerman
Behoeft, en oock den oegster weder: dan
Noyt sett' ick daer noch lipp' aen, maer ick laetse
Staen wel bewaert in hun bequame plaetse.
Dametas.
My desghelijcx twee Bekers heeft ghewracht
| |
[pagina 15]
| |
Alcimedon, en fraey verciert met sacht
Beyrclouwen-cruyt, beloopen al om d'ooren:
Int midden steld' hy Orpheum al vooren,
Wien al t'ghediert', jae gants de wildernis,
Om t'soet gheluydt al danssend' volghend' is.
Noyt sett' ick daer noch lipp' aen, maer ick laetse
Staen wel bewaert in hun bequame plaetse:
Maer soo ghy wel de jonghe Koe besiet,
Der Bekers lof by u en geldt al niet.
Menalcas.
Ghy sult geensins my niet ontvluchten heden,
Waer ghy my roept, daer sal ic vry oock treden:
Maer hoorde slechs dit yemandt tusschen tween
T'selfs die hier comt, t'is Palemon, siet, een
Die ons rechts dient: ic sal doen (is mijn hopen)
Dat gheen voortaen, van u meer werdt beropen.
Dametas.
Doet vry u best, u const nu proeven wilt:
Aengaende my, ick sal niet toeven milt,
En ick en vlucht' ooc niet voor yemants oordeel:
Ghy Palemon nabuer, doet ons dit voordeel,
Op ons ghepleydt hebt acht met vlijten sin,
T'wedspel is groot, daer ligt veel sorgh' oock in.
Palemon
Nu vrienden dan, segt op, t'wijl wy eendrachtich
Hier sitten t'saem nu op dees cruyden sachtich,
Nu als al t'veldt en al t'gheboomt' oock baert
Sijn groensel nieu, en bloeysel soet van aert
Nu looven hun de Bosschen in dees landen,
Den schoonsten tijt des Iaers is nu voorhanden:
Dus ghy Dameet, begint en doet u best,
Menalch en ghy sult dan oock volghen lest:
Maer overhandt u veersen ghy sult singhen,
Ga naar margenoot#Camene doch beminnen sulcke dinghen.
Dametas.
Ga naar margenoot#Van Iove, o Muse! ons
aenbegin zijn sal,
| |
[pagina 16]
| |
T'is al vervult van Iove over al,
D'Aerd' hy bemint, hy lieft het Mensch geslachte,
Op mijn ghedicht heeft hy sorghvuldich achte.
Menalcas.
En Phebus my bemint, van Pheb' altijdt
Ick by my hebb' al giften breedt en wijdt:
Den Lauwer groen al staegh en al vol roken,
Iacinthen oock, soet-blosich schoon ontloken.
Dametas.
Maer Galathe', het dertel meysken my
Begeerich, smijt my appels toe, en sy
Neemt soo de vrucht ten wilghbosch: maer voor desen
Begeert sy bloot van my gesien te wesen.
Menalcas.
Mijn vreuchdich vyer Amyntas seer bemint,
Hem t'mywaerts biedt, van t'self daer toe gesint,
Soo dicks als dat ons Honden door t'gewennen
Hem beter self als Delia nu kennen.
Dametas.
Een gifte schoon ick voor mijn Venus vondt,
Want ick heb, siet, een plaetse nu terstondt
Gheteyckent aen, en mercklijck onderscheyden,
Daer Dalmen twee, om broeden nest bereyden.
Menalcas.
Ick heb ghepluckt van eenen boom int Wout,
Voor mijn lief kindt, Orangien schoon als gout:
Ick sondter hem tot thien, en ick sal morghen
Hem wederom een sulck ghetal besorghen.
Dametas.
Och! hoe dickmael en wat al soeten praet
Gaf Galatha' oyt my: Dus henen gaet,
O Winden snel! daer boven: en als boden
Vertelt een deel in d'ooren van den Goden.
Menalcas.
Maer lief Amynt', ay segt my wat my baet
Dat ghy my niet van herten en versmaet?
| |
[pagina 17]
| |
En als ghy jaeght de wilde Swijns u netten,
Daer van ghy slechts my gaet bewaerder setten?
Dametas.
Seyndt hier tot my Phyllidd', o Iola! want
Mijn Boorten-dach te vyeren is voor hant:
Als Kalvers ick opoffer, tot welvaren
Der vruchten: comt oock med' u openbaren.
Menalcas.
Voor ander al Phyllid' ick lieve, siet,
Sy weend' ooc recht met dat ick van haer schiet:
O Iola! ghy schoon Ionghlinck, sy vast seyde,
Vaert langhe wel, vaert wel in Gods gheleyde.
Dametas.
In schaepstal Wolf, is wel een droevich dinck,
In rijpe vrucht, oock reghen sonderlinck:
En voor gheboomt', al t'windich fel verstooren,
Maer droeflijck my valt Amaryllis tooren.
Menalcas.
Den reghen is seer soet voor jonghe weyt,
Haeghappel-boom oock voor ghespeende Geyt,
En buyghsaem wilgh' t'bevruchte vee bequamich,
En my alleen Amynt' is aenghenamich.
Dametas.
Ga naar margenoot#Pollio self, die wel treur-spelen dicht,
Die lieft (hoewel doch boerich) al mijn dicht:
Pierides de veersse nu te deser
Tijdt, weydt dan vry voor Pollio dijn leser.
Menalcas.
Pollio self, maeckt veel nieu versen schoon,
Een geestich Stier weydt voor hem t'sijnen loon,
Die hoornich stoot, en met den voeten vroylijck
In d'aerde clouw', en t'zant soo zy verstroylijck.
Dametas.
Wie, Polli' u bemint, gheniete wijt
De selve vreucht daer ghy toe comen zijt:
| |
[pagina 18]
| |
Soet-honich vloey' hem toe, en die reucksame
Iericons roos hem wass' op Hennebrame.
Menalcas.
Ga naar margenoot#Wie Bavium haegh-dichter
niet en haet,
O Mevi! hem u versen lieden laet:
Ia Vossem t'saem gaen spannen aen de ploegen,
Met Bocken oock te melcken hem vernoegen.
Dametas.
Ghy die daer pluckt de blomkens soet van locht,
D'aerdbeyer oock die spruyt uyt d'aerde vocht:
O kinders! vliedt, siet toe, ghy meucht wel sorgen,
De Water-slangh ligt onder t'cruydt verborgen.
Menalcas.
Den schapen hoedt wijdt van des oevers cant,
T'en is gheen plaets' om op betrouwen: want
Den stercken Ram self, door te bygaens poogen,
Int water viel, en moet sijn vlies nu drooghen.
Dametas.
O Tityr vriendt! u Geytkens drijvend' zijt
Wijdt van der vliet al weydend': en alst tijt
Werdt, ick sal my dan self goetwillich rasschen
En hen al t'saem in die claer borne wasschen.
Menalcas.
Drijft u schaep-kudd' int schaeuw: want kinders, siet,
De hitte mocht de melck al doen te niet,
Als nu onlancx en mochten tot bedrucken,
Dan al vergeefs d'eurs met den handen drucken.
Dametas.
Eylaes! wat Stier dus magherlijck ontstelt
Heb ick in dusch een vet en grasich velt?
Een selfde liefd', verderf alhier ter stede
T'schaepkudd' geheel, en oock den schaper mede.
Menalcas.
Liefd' oorsaeckt niet, dat wis de mijne slouw,
T'ghebeent' aen een van dorheyt hebben nouw:
| |
[pagina 19]
| |
K'en weet doch niet wie dus uyt nijdich pooghen
Mijn Lammers teer betoovert met den ooghen.
Dametas.
Gheraet te recht, en wilt vertellen claer,
Waer is het landt daer recht dry ellen maer
Den Hemel hoogh verschijnend' is van d'Aerde,
Ghy werdt my dan een wijf, Apoll' in waerde.
Menalcas.
Segt, waer is t'lant daer bloemen wassen, daer
Gheschreven in staen Coninghs namen? claer
Gheraedt ghy dat dijn Phyllid' al alleenich
Te deele werdt, en niemandt meer ghemeenich?
Palemon
T'is niet mijn dings tusch u dus veel krackeels
Te slissen al, hy en ghy zijt eens deels
De veerse weert: ooc elck die vreest, vermijdend'
De liefden soet: en die de suer' is lijdend',
Sluyt kinders toe der Beeck uytvloedich pat,
De Beemden nu, zijn al ghedroncken sat.
Derd' Boer-lieds eynd'.
|
|
