Sinte Franciscus leven

(1954)–Jacob van Maerlant– rechtenstatus


[· XIII ·] Dits van den heligen · v · wonden, Die in Fransoise vlesche stonden. Ga naar margenoot+ALtoos so plach Fransois das 6850[regelnummer] Dat hi weldoens niet ledich was. Maer gelijc als dingle hi plach In de ledre, die Jacob zach, In Gode te clemmene, daer iet te haelne, Of neder tsinen even kerstijn te daelne. 6855[regelnummer] Want de tijt, die hem was gegeven, Deeldi so wiselike in dit leven, Dat hijt som met pinen van zinne Gaf sijns evenkerstins gewinne, Ende som die tijt van sire spacien 6860[regelnummer] Gaf hi der zoeter contemplacien. Bedi alst tijt ende stedeGa naar margenoot+ Hem daer toe verbughen dede Vreimder lieder vordeel te doene, Liet hi tfolc na dien sermoene 6865[regelnummer] Ende woestinen dat hi sochte, Daer hi Gods vriliker mochte Gebruken ende vagen of, Jof hem ware enich gestof An bleven van enegen dingen
[pagina 228]
6870[regelnummer] Van der lieder wandelingen. TWee jaer te voren, ebbic verheest, Eer hi Gode gaf den geest, Also alst God zelve woude, Na pine ende verdriet menichfoude, 6875[regelnummer] Wort hi geleet in ene stede, In ene zide, daert hoge was mede, Die berch hiet Mont Alverne. Als hi na sire zeden gherne Een viertich nachte began de here 6880[regelnummer] Vasten in Sinte Michiels ere, Overvloeiliker dan hi was gewone Wort hi vergoten de gone Metter zoetheit enter gracie Van der hogher contemplacie. 6885[regelnummer] Ga naar margenoot+Ooc wort hi ontsteken van binnen Met heter vlamme in sine zinnen Vander begaerte van hemelrike, So dat hi in hem hogelike Began de gaven van onsen here 6890[regelnummer] Gevoelen sonderlanghe zere. Up waert wort sijn sin gedragen Niet als noch plegen ⁑ ende plagen Subtile sonderlange clerke, Besoukers van ons heren werke 6895[regelnummer] Ende van sire mogenteit al, Die de glorie verduwen sal, Maer als · i · getrouwe knecht ende vroet, Die hem tondervindene doet, Wat de wille ons heren si. 6900[regelnummer] Hem te gelikene begherde hi Met uutnemender heter minne Ende algader zine zinne. Ga naar margenoot+In sinen zinne hem daer cam Van Gode daer hijs andworde of nam, 6905[regelnummer] Dat int up doen van den up souken
[pagina 229]
Van der ewangelien bouke Soud hem van Kerste sijn ondect, Wat God in hem te doene meet, Ende wat dinge hem van hem si 6910[regelnummer] Meest ontfangelijc daer bi. Sine gebede hi voren dede Met sonderlanger omoedichede, Ende dede nemen upten outaer Den ewangelien bouc al daer 6915[regelnummer] Ende zinen geselle ondoen mede In dere der omoedichede,Ga naar margenoot+ Die · i · man, sijt zeker das, Devoot ende helich was. Te waren in · iij · waerf omme keren 6920[regelnummer] Cam emmer voren de passie ons heren. Daer es Fransoise te kenne gegeven, Gelijc als hi na sijn leven Jhesus Karste volchde naer, Soude hi gelijc hem warden daer 6925[regelnummer] In der passien verdriete, Eer dat hi dit leven liete. Ende al was hi van lechamen Cranc ende arem alte zamen Om de zonderlange zwaerhede, 6930[regelnummer] Ga naar margenoot+Die sijn lijf adde verleden, Ende om dat dragen eenpaerlike Tcruce Gods van hemelrike, Nochtan ne was hi niet vervaert Te tijddene ter martelien waert, 6935[regelnummer] Maer levendeliker onstac sijn moet Om te sturtene sijn bloet. Want donerverwinlike brant van minnenGa naar margenoot+ Was gedegen in sine sinnen Des goets Jhesus in lampten maniere 6940[regelnummer] Te vlammen * ente staerken viere, Dat vele waters ne mochte ontlaten
[pagina 230]
Den brant van sire caritaten. Ga naar margenoot+ALs hi sine herte dus Gode up gaf Na de maniere van seraf 6945[regelnummer] Met begherliken brande, Ende met enen soeten bande Van jamere in hem vervormen soude,Ga naar margenoot+ Die hem crucen laten woude Van caritaten sonder gront, 6950[regelnummer] Up · i · tileke morgenstont, Omtrent der heleger crucen dach, Die naest den oesten leigt ende lach, Daer hi bat an dene zide Van den berge also betide, 6955[regelnummer] Heefti enen seraph versien, Ende · vi · vlogle ebben dien Vierin * ende so duer claer Van den hemele comen daer. Als hi met dor snelre vlucht 6960[regelnummer] Biden Gods man cam in de lucht, Verbaerdem onder de vlogele claer Eens mans gedane gecruust daer; Hande ende voete wide ondaen, Genagelt ant cruce sonder waen; 6965[regelnummer] · ij · vlogle die waren echt Boven zinen hooft gerecht, Ende · ij · ware te vliegene ondaen, Ende · ij · andre ebben bevaen Al den lechame ende bedect. 6970[regelnummer] Fransois, diere up siet ende up mect, Wonderde zere in dit scouwen Ende gemanc bliscap met rouwen So cam hem in sinen sin. Sere vro was hi daer in, 6975[regelnummer] Ga naar margenoot+Datten Jhesus Kerst sach ane Onder des seraphs gedane, Maer dat hi an de cruce stoet,
[pagina 231]
Dontfaermenesse quetste sinen moet Ende heeft sine ziele dor houwen 6980[regelnummer] Metter zwaerde van den rouwen. Sere wonderdem in sijn doen In dat diepe visioen, Want hi dat verstont wel mede Dat vander passie de cranchede 6985[regelnummer] Metter onstervelichede van seraf Ne gene concordie ne gaf. Ten letsten hi doch verstoet, Alst hem God gaf in den moet, Dat hem bedi was van Gode 6990[regelnummer] Dat visioen gesent als bode, Dat de Gods vrient daer bi verheesche, Dat hi niet bi pinen van vleesche Als maertelare soude geliken dus Den gecruusten here Jhesus, 6995[regelnummer] Maer biden brande van sinnen Met sonderlanger heter minnen. DAt visioen voer wech te hant Ende liet hem enen so groten brant, Die hem int herte es gebleven, 7000[regelnummer] Ende in sijn vleesch es hem gescreven Daer of · i · tekin al besonder, Dies noch de werelt heift wonder. Want recht alte hant te waren Begonsten hem daer openbaren 7005[regelnummer] Tekene van naglen ende van wonden, Die hem in voeten ende in handen stonden, Als hi te voren gesien adde ane In dies gecruusts mans gedane. In handen, in voeten openbaerde 7010[regelnummer] Als of si in de middewaerde Met naglen waren dor boort. Der naglen hoofde bleken vort In elke palme vander hant
[pagina 232]
Ende buten up elx voets cant, 7015[regelnummer] Ende hare pointe scaerp ter cure Waren an dander zide dure. Die hoofde waren zwart ende ront, Daer elc in handen, in voeten stont, Te pointe lanc, gekeert int cromme,Ga naar margenoot+ 7020[regelnummer] Ga naar margenoot+Als of si geniet waren daer omme, Die uut sinen vleesche camen Ende buten vleesce raechde tsamen. Die rechter side in der figure, Als met enen spere gesteken dure, 7025[regelnummer] Stonder in ene ronde wonde,Ga naar margenoot+ Daer bloet uut ran te meniger stonde, Ende bede roc ende neder cleet Bespaersde wijt ende breet. Ga naar margenoot+Die helege man dat wel versach, 7030[regelnummer] Dat dat tekin, dat gelach In sijn vleesch so openbare, Dat het moeste warden mare Onder sine hemelike gesellen. Nochtan ontsachi dat vertellen 7035[regelnummer] Dat sacrament van onsen here Ende twifelde utermaten zere, Weder hi best zwege of spracke, Dat hi gesien adde de zake. Hier bi dedi van hem somen, 7040[regelnummer] Die hi wilde, te hem comen Ende hi began in sine tale Te sprekene woorde generale. Den twifel hi hem te voren draget Ende om raet dat hi hem vraget. 7045[regelnummer] EEn van gonen broedren, siet, Die broeder Illuminatus hiet Ende met gracien was verlecht, Die verstaen wel hevet echt, Dat hi iet wonders heeft gesien,
[pagina 233]
7050[regelnummer] Want hi hem geliet in dien, Als die met wondre es bevaen, Die sprac dus an Fransoise zaen: ‘Broeder, niet om die allene Maer om andre mede gemene, 7055[regelnummer] Verstant , wort di te so meniger stont Gods sacrement gemaect cont. Hier omme dinct het ontsienlic wesen, Ebstu iet ontfaen van desen, Dat menigen mach comen te baten, 7060[regelnummer] Datment di niet utermaten Ne verwite vor Gode dat, Als die hout den verborgen scat.’ Dat woort vervaerde den helegen man; Al plachi somwile te segne dan: 7065[regelnummer] Ga naar margenoot+‘Mine hemelicheit si mi allene,’ Nu met zorgen, entie niet clene, Heefti getelt sijn visioen, Als hi voren staet alt doen. Ooc seide hi , hi, dien hi daer sach, 7070[regelnummer] Seide hem sulke dinc uptien dach, Die hi nemmermee in sijn leven Niemene sal te kenne geven. Gelovelijc eist zekerlike, Dat hi, die hem so wonderlike 7075[regelnummer] In de cruce hem verbaerde, Dat zulke van sulker waerde So hemelijc waren ende so goet, Datse geen mensce spreken moet. Ga naar margenoot+NA dien dat de vraye minne 7080[regelnummer] Cristus, die lach in Fransoise zinne, Die vorme adde gegeven ane Van der ymagen enter gedane Den minre die die meester drouch, Ende hi adde na sijn gevouch 7085[regelnummer] Gevast, als hi eerst vor achte,
[pagina 234]
In de woestine sine · xl · nachte, Ende Sinte Michiels dach cam daer an, Fransois, de inghelike man, Die cam van den berge neder 7090[regelnummer] Ende brochte met hem weder Des gecruus heren gelike, Niet gemaect menscelike In stene of in houte verheven, Maer in sine leden gescreven, 7095[regelnummer] Sonder engien min no mere, Metten vingere van onsen here. Ende, want hi goet bedeckent kentGa naar margenoot+ Altoos des coninx sacrement, Hi, die den raet wiste wale 7100[regelnummer] Der hemeliker hemelscher tale, Decte altoos de helege wonden So hi meest mochte tallen stonden. Maer om dat tons heren glorie hort Sine miraclen bringen voort, 7105[regelnummer] Onse here God, die rike, Die de tekine gaf hemelike, Toochder bi al openbare Miraclen scone ende clare, Om dat de bedecte cracht, 7110[regelnummer] Ga naar margenoot+Diere God an hevet gewracht, Geopenbaert soude sijn tsamen Biden tekine, diere an camen. Ga naar margenoot+IN dat lant van Reatine Wort van plagen grote pine, 7115[regelnummer] Dat de beesten so verquisten, Dat mer genen raet toe wiste. · J · man was daer, die Gode ontsach; Nachts dochtem, daer hi lach, Datmen hiet ter woestine gaen, 7120[regelnummer] Daer die broeders woenden, zaen, Ende hi twater ontfinge te handen
[pagina 235]
Van Fransoise voeten ende handen, Ende spaersder zine beesten mede,Ga naar margenoot+ Want hie doe woende daer ter stedeGa naar margenoot+ 7125[regelnummer] Tileke es hi up gestaen Ende cam tere stede gegaen. Hemelike dat hi behagetGa naar margenoot+ Die dinc, daer hi omme vraget, Ende bespaersde sine beesten vort. 7130[regelnummer] Nu hort hier vreimde woort: Teerst dat van den watre iet An de beesten, die men ziec siet Up daerde leggen, · i · lettel cam, Elke beeste hare gesonde nam 7135[regelnummer] Ende stont up saen mettesen, Ofsoe noit ziec adde gewesen,Ga naar margenoot+ Ende tijdde te hant ter spisen. Dus eist gesciet in deser wisen: Biden watre, dat tien stonden 7140[regelnummer] Gedwegen adde de helege wonden, Al de plage daer bi cesseerde No den beesten nemmeer ne deerde. Ga naar margenoot+OOc omtrent den Mont Alverne, Eer Fransois daer was so gherne, 7145[regelnummer] Plach · i · zwerc ende een groot rooc Uten berghe te risene ooc,Ga naar margenoot+ Dat dan · i · groot hagel waert Ende bi costumen daer in den aert Die vrucht omtrent in den landeGa naar margenoot+ 7150[regelnummer] Destrueerde ende scande. Daer na die zalege dincGa naar margenoot+ Dat Fransois daer de wonden ontfinc, So ne gesciede dat nemmere, Des menige wonderde wel zere, 7155[regelnummer] Ga naar margenoot+Om dat die hemel entie lucht mede Openbaren soude de helichede Van visioene ende van wonden
[pagina 236]
Jegen costume diere stonden. UP ene winter tijt gevel, 7160[regelnummer] Dat hi so cranc was, dat hi welGa naar margenoot+ Gestaen ne conde ende hi dor dat Up eens arems mans ezel sat, Want de wege waren onsachte. Onder ene rootse hi vernachte, 7165[regelnummer] Om dat hi ontsculen soude Die nacht ende snewes coude, Want hem gone dinc benam Dat hi ter herberge niet cam. Fransois wart geware das, 7170[regelnummer] Dat gone man, die met hem was, Claechde ende versuchte zwaer Ende keerdem nu hier nu daer, Als die lettel heeft an Ende gerusten niene can, 7175[regelnummer] Want dat coude dedem leet. Hi, die was van minnen heet, Heeft metter hant getast Sinen geselle, die niet rast. Dit es wonderlike mare: 7180[regelnummer] Teerst dat de helege hant cam dare, Die dat vier niet herde clene Drouch vanden ingelliken stene, Alt coude dat voer dane Ende dien man cam doe ane 7185[regelnummer] Hitte buten ende binnen mede, Als ene vierachtichede Uut enen ovene comen ware Ende up hem gevlogen ware.Ga naar margenoot+ Want sine cracht cam hem in 7190[regelnummer] In den lechame ende in den sin, Dat hi sochter sliep gemene Onder den snee entie stene, Dan noit up sijn bedde te voren.
[pagina 237]
Dit wonder liet hi menegen horen. 7195[regelnummer] Sonder waen es mens zeker dan, Dat die wonden an dien man Gezeghelt waren met zire macht, Die metter ingeliker cracht Suvert , verclaert ende onsteict; 7200[regelnummer] Ga naar margenoot+Want de miraclen buten spreict: Want gesonde, clareit, ende hitte Heeft den lechame gegheven ditte, Also alst na sine doot Met openbaren tekine ende grootGa naar margenoot+ 7205[regelnummer] Getoocht es , als ghi sult mede Hier na horen in sine stede. Ga naar margenoot+MAer hi, die den dieren scat Upt velt vant , al pijndi dat Te verheelne * met al dat hi mect, 7210[regelnummer] Nochtan mocht niet sijn bedect, Daer ne waren some diese kanden Bede in voeten ende in handen, Al waest dat hi de handen drouch Vortwaert meer bedect ghenouch, 7215[regelnummer] Ende hi vort na gone dinc Gescoeit an de voeten ginc. Want in sine levende dagen Waren vele broeders diese sagen, Ende al waest datsi van helicheden 7220[regelnummer] Gelovelijc waren in allen steden, Nochtan, om al of te dwane Alle twivelike wane, Leitsi hand up helegen na dien, Dat sijt dus hadden gesien.Ga naar margenoot+ 7225[regelnummer] Ooc waren somege cardenale. Die hem hemelijc waren wale, Diese zagen te somegen stonden Ende maectem van dien helegen wonden, Van dien soeten bloedegen rosen,
[pagina 238]
7230[regelnummer] Ymne , zanghe ende prosen Teerne den vercornen man, Ende gaven waerlike daer anGa naar margenoot+ Orconde in haer ghedichte, Als metten vraien gescrifte.Ga naar margenoot+ 7235[regelnummer] Onse here de paues Alexander, Scrijft Boenaventure ende ne geen ander, Dat hire te jegenworden sat Met menigen broedre tere stat, Dat hi den volke sermoen dede, 7240[regelnummer] Seide vor waer daer ter stede, Dat hem gevel daer ter stonde, Dat hi sach ooc Fransoise wonde.Ga naar margenoot+ Ooc sagense in sine doot Meer dan · L · al bloot, 7245[regelnummer] Ga naar margenoot+Entie helege maget Clare Met haren zustren sachse openbare, Ende seculiere sonder getal, Daer men hier na of tellen sal, Hoese van groter omoedichede 7250[regelnummer] Sulke custe daer ter stede, Ende met handen ebben getast, Om tware te wetene vast. Maer die wonden van der ziden Decte hi vaste tallen tiden, 7255[regelnummer] Dat die niemen mochte zien, Hen moestem dieftelike gescien. EEn broeder, die hem adde gedient Nerenstelike ende was sijn vrient, Met ere heleger lustichede 7260[regelnummer] Brochten daer toe tere stede, Dat hi of dede sinen roc Om te scuddene an enen stoc. Nerenstelike hi merken begonde, So dat hi sach de zijt wonde. 7265[regelnummer] Haestelike hire an dede
[pagina 239]
Sine drie vingeren daer ter stede, Dat hi de grootheit kende in dien Bede int tasten ende int sien. Metter selver behendichede 7270[regelnummer] Sachse de broeder mede, Die sijn vicaris was al doe. · J · sijn geselle sachse al toe, · J · broeder van groter simpelhede. Als hi dor sgoets mans ziechede 7275[regelnummer] Sine scoudren wriven began, Dor sinen caproen stac de man Sine hant enter selver stonde So gleet soe in de zijt wonde, Also als daventure cam, 7280[regelnummer] Dat den helegen man mesquam. Hier omme drouch voort meer an Neder cleet de helege man, Die hem toten scoudren gingen, Om dat dexel van dien dingen. 7285[regelnummer] Die broeders, diese somwile dwougen Of zinen roc scudden of slougen, Alsise vonden van bloede root, So keenden si al bloot Dat hi adde de zijt wonde. 7290[regelnummer] Ga naar margenoot+Sident in sire doot ter stonde Sagen sise al openbare Metten andren de wonden al clare Ende eerdense alst wel recht was; Wantmen noit des gelijc las, 7295[regelnummer] Dat man so openbare drouch Teken *, ende dits geprouft genouch. Ga naar margenoot+AY, edel, vrome rudder ons heren, Drach sine wapine nu met eren, Die hertoge es van der zonnen 7300[regelnummer] Ende onverwonlijc es onverwonnen, Daer du mede best bewaert
[pagina 240]
Maer sonderlanghe verclaert. Alle die di jegen comen, Sultu verwinnen ende verdomen. 7305[regelnummer] Drach des hoges coninx vane,Ga naar margenoot+ Dat wie sose scouwen ane Ende vechters zijn vor there ons heren, Dat si hem daer an keren. Den zeghel vanden hogen here 7310[regelnummer] Brinc mi mede dor dine ere, Daer ic dine wort ende dine dade Bi so bescrive * ende so begade, Datse elc goet mensce ontfaen moet Alse warachtich vray ende goet. 7315[regelnummer] Nu om de tekine Jhesus, Die du in dijn lijf draech aldus, So neist geen recht dat bedi Di enich mensce onhout si, Maer elc goet mensce es gebonden 7320[regelnummer] Di bedi teerne tallen stonden. Om dese zekere wonden mede, Vulprouft met alre zekerede Niet met hem · iij · of metten tween, Dat nochtan genouch sceen, 7325[regelnummer] Maer met menigen groten here, So datter twifel was ende mere,Ga naar margenoot+ So sijn bi di ende in di vonden Duere gelove Gods orconden. Also dat ongelovich diet 7330[regelnummer] Ne vind hem te ontschuldichne niet, Want si de goede int gelove sterken Ende met hopen doen up waert merkenGa naar margenoot+ Ende onstekense utermaten Ga naar margenoot+Metten viere der karitaten. 7335[regelnummer] Ga naar margenoot+Waerlike, dijn eerste visioen Es vervult nu in dit doen: Dats, dattu souts wesen daer nare
[pagina 241]
Hertoge in Jhesus Cristus scare,Ga naar margenoot+ Ende versiet edelikeGa naar margenoot+ 7340[regelnummer] Met wapen gecruust van hemelrike. Ooc int beghin an dijn bekeren Die gecruuste gedane ons heren, Die du sages *, die di dor houwen Hevet metten zwaerde van rouwen, 7345[regelnummer] Ende vanden cruce de stemme scone Alst ware vanden hogen trone Ende van ons heren hemelichede, Alstu selve tellets mede, Sijn gelovelijc ende waer 7350[regelnummer] Sonder twifel ende vaer. Daer naer, als meer an di gelach, Tcruce dat broeder Silvester sach Uut dinen monde enten drake vervaerde, Ende ooc die · ij · clare zwaerde, 7355[regelnummer] Die cruce wijs di adden dor gaen, Als Pacificus sach zonder waen, Ende ooc, also de helege man Broeder Monaldus sach an, Verheven in cruce maniere 7360[regelnummer] In de lucht, daer de meester diere, Sinte Antonis, soude doen Van scrucen titele sijn sermoen, Behouden wi sekerlike noch Niet over elfs gedroch, 7365[regelnummer] Maer wi geloven vaste ende zere, Dat van Gode onsen here Hem dus was geopenbaert, Ende sijs waren te scouwene waert. Ende daer na bi dinen hende, 7370[regelnummer] Daer dijn helege up sien kende Van seraf de hoge gedane Entie omoedege gelike daer ane Van Jhesus, den gecruusten here,
[pagina 242]
Dat onstac di binnen zere 7375[regelnummer] Ende tekende buten openbare Als oft · i · ander ingel ware, Die came van der zonne up gane Ende in de dade te verstaneGa naar margenoot+ Van den levenden Gode de baniere, Ga naar margenoot+Dit geeft gelovelike maniere Den dingen, die hier voren staen, Dat si waer sijn sonder waen. NU merct, hier omme ende hier bi Sijn in di * ende om di 7385[regelnummer] · Vij · tekene met groter eren Gesciet vanden cruce ons heren, Na die ordine van den tiden, Dies men wondert verre ende wide, Die gelijc · vi · graden sijn, 7390[regelnummer] Daer du bi caems ter ruste dijn In dese zevende, daer du toe caems Entinen helegen hende in naems. Want dat helege cruce ons heren, Dattu an naems in dijn begeren, 7395[regelnummer] Ende du vort in al dine dagen Met scaerpen levene ebs gedragen, Ende getoocht als in bispele, Geeft ons zekereden vele Ende toocht ons, al sonder gilen, 7400[regelnummer] Dattu de hoocheit der ewangilen Endelike heves vuldaen. Dat doet den kerstinede verstaen Dat tekin, dat in dijn vleesch leget, Dat geen goet man weder seget, 7405[regelnummer] Geen getrouwe ne weder staet Ende gene omoedege versmaet;Ga naar margenoot+ Want waerlike hets de zegel ons heren Ende es waerdich alre eren.	margenoot+ 1. margenoot+ E margenoot+ Fol. 39b margenoot+ 2. margenoot+ E margenoot+ Fol. 39'a margenoot+ E margenoot+ 3. margenoot+ E margenoot+ Fol. 39'b margenoot+ E margenoot+ Fol 40a margenoot+ E margenoot+ 4. margenoot+ Fol. 40b margenoot+ 5. margenoot+ E margenoot+ Fol. 40'a margenoot+ 6. margenoot+ K margenoot+ K margenoot+ E margenoot+ K margenoot+ 7. margenoot+ K margenoot+ E margenoot+ E margenoot+ Fol. 40'b margenoot+ E margenoot+ E margenoot+ Fol. 41a margenoot+ E margenoot+ 8. margenoot+ K margenoot+ K margenoot+ E margenoot+ K margenoot+ Fol. 41b margenoot+ Fol. 41'a margenoot+ 9. margenoot+ K margenoot+ E margenoot+ K margenoot+ 10. margenoot+ Fol. 41'b margenoot+ K margenoot+ E margenoot+ E margenoot+ Fol. 42a 7380 margenoot+ K

Vorige Volgende

Sinte Franciscus leven

[· XIII ·]

Over het gehele werk

landen