Sinte Franciscus leven
(1954)–Jacob van Maerlant–
Auteursrechtelijk beschermd[· X ·]
Van den nerenste die hi dede
Sonderlange in zine gebede.
Ga naar margenoot+FRansois die gevoelde das,
Dat hi na desen lechame was
Vreimde van Gode onsen here.
Buten was hi in aertscen begere
5285[regelnummer]
Bider caritate van binnen
Sonder gevoelen van zinnen.
Ende om dat hi niet woude
Datti ongetroost wesen soude
Van sinen lieve *, sonder begeven
5290[regelnummer]
Es hi in den gebede bleven;
Want sinen geest so wildi
Altoos Gode geven bi.
Ende te waren zine gebede
Was hem grote troostelichede
| |
[pagina 184]
| |
5295[regelnummer]
In contemplacien, die hi smaect;
Want hi hem te soukene maect,
In dor gane die woningen
Hier boven met sinen wanderingen
Mtten inglen daer hi doeGa naar margenoot+
5300[regelnummer]
Portre was gemaect al toe,
Sijn hef met willen uutnemenden heet,Ga naar margenoot+
Daer ne alleenlike of versceet
Ene wech * ende ene maziere,Ga naar margenoot+
Dats allene svleeschs maniere.
5305[regelnummer]
Ooc was daer toe sine gebede
Hem zelven grote helpelichede,
Want in al datti heeft gewracht
Wantroosti hem van sire cracht,
Ende getrooste hem herde zere
5310[regelnummer]
Ga naar margenoot+Der genaden van onsen here,
Ende warp dus sijn gepens algader
Up waert in den hemelscen vader.
Nerenstelike zeide hi dan,
Dat dien religieusen man
5315[regelnummer]
Te begerne ware de gebede
Boven alrande rijchede,
Ende ooc ne waendi nemmermere
Dat hi in dienste van onsen here
Sonder dat mochte ebben spoet.
5320[regelnummer]
Des sette hi daer toe sinen moet,
Sine broeders na sire macht
Daer toe te weckene dach ende nacht.Ga naar margenoot+
Want ghinc hi satti, buten, binnen,
Onledich * of ledich van zinnen,
5325[regelnummer]
So nerenst was hi ter bede,
Dat elken mochte dinken mede
Dat hi hare up adde gegeven
Gewerke *, tijt, herte ende leven.
Ga naar margenoot+Gewone was hi als sijn gedochte
5330[regelnummer]
Iet de helege geest besochte,
| |
[pagina 185]
| |
Dat hijs niet was roukeloos.
Maer als dat cam *, hi volchde altoos,
Ende also lange alst God gaf
Nutte hi de zoetheit daer af.
5335[regelnummer]
Als hi up ten wege was
Ende hi dan ghevoelde das
Van den helegen geest, bleef hi staende,
Ende, sine broeders voren gaende,
Die niewe insperacie ons heren
5340[regelnummer]
Wildi tsire nutscap keren,
Ende altoos ooc hine ontfinc
Die gracie niet als ydele dinc.
Dicken so wort hi bevangen
Met so uutnemende zonderlangen
5345[regelnummer]
Contemplacien in gonen dagen,
Dat hi boven hem wort gedragen
Ende ooc yet gevoelde binnen
Boven mensceliken zinnen,
Soedat hi niet gevoelde mede
5350[regelnummer]
Watmen buten an hem dede.
EEns so voer hi, ebwi gehort,
Te Sint Sepulcre dorde port,
Daer vele volx in woont tsamen,
Ende, want hi cranc was van lechamen,
5355[regelnummer]
Ga naar margenoot+Reet hi enen ezel *; daer es hi gemoet
Van menigen en gehurt dor goet.
Men trectene hurt ende hout,
Ende moeyet menichfout,
Maer hine dochts gevoelen niet;
5360[regelnummer]
Recht als · i · doot lechame pliet,
So ne achtijs niet een haer,
Watmen met hem dede daer.
Ende als hi lange daer was leden,
Ende quam tere lazerie gereden,
5365[regelnummer]
Cam hi them zelven inder gebare,
Of hi van verren comen ware,
| |
[pagina 186]
| |
Ende vraechde nerenstelike dat,
Wanneer si comen souden ter stat.
Want sine herte daer gevest mede
5370[regelnummer]
Was in de hemelsche claerhede,
Ne gevoeldi tijt no stat,
No lieden trecken dit no dat.
Ende dit gesciede te menigen stonden,
Alse sine broeders wel bevonden.
5375[regelnummer]
Ga naar margenoot+Ende, want hi in beden heeft vernomen
Die soetheit shelichs geest comen
So vele liefliker in hem, de baden,
So hise meer vint ontladen
Van desen zwaren aertscen laste,
5380[regelnummer]
Sochte hi nerenstelike ende vaste
Ydele kerken ende woeste steden
Nachts te sine in sire gebeden,Ga naar margenoot+
Daer hi gevoelde in meniger tijt
Weder die viande strijt,
5385[regelnummer]
Die gevoelike weder hem vochten
Ende hem pijnden, al datsi mochten,
Hoe sine also distorbeerden,
Dat sine uter beden weerden.
HI, die gewapent zekerlike
5390[regelnummer]
Was metten wapinen van hemelrike,Ga naar margenoot+
Sone die viande meer letten,
So hi vaster hem ginc setten
Ende nerensteliker ter bede,
Ende seide aldus te Gode mede:
5395[regelnummer]
‘Bedec mi, here, bi dire genade
Onder dire vluegelen scade
Vor die quade, die mi pinen.’
Doe seidi ten vianden zinen:
‘Doet in mi al dat ghi muecht,
5400[regelnummer]
Ga naar margenoot+Valsche geeste sonder duecht:
Want ghine cont el niet vulbringen,
Dan die hant Gods wille gehingen,
| |
[pagina 187]
| |
Ende ic bem tote al der pine,
Daer soe mi in gebiet te sine,
5405[regelnummer]
Gereet ⁑ ghewillich ende blide.’
Die gestadicheit van stride
Ne conden die viande niet gedogen
Ende scieden van sinen oghen.
Ga naar margenoot+So bleef hi in rusten allene
5410[regelnummer]
Ende dan vervulde hi met wene
Dat wout ende liet menigen traen;
Sine borst ghinc hi zere slaen
Ende recht als of hi ware mede
Geroupen tons heren hemelichede,
5415[regelnummer]
Sprac hi met sinen here nu.
Daer andworde hi den baeliu,
Ende daer so bat hi jegen den vader,
Daer sprac hi an sine vrient algader.
Daer ebben sine broederre gehoort,
5420[regelnummer]
Die sijns weder ende voort
Goedertierlike ebben gewacht,
Som wile roupen met groter cracht,
Suchten ende mesbaren zere
Uptie goedertierheit van onsen here
5425[regelnummer]
Vor die aerme sondaren,
Ende hoortsine zere mesbaren
Ende lude bewenen Jhesus clage
Als of hise metten ogen sage.
Daer was gesien ooc mede
5430[regelnummer]
Nachts wesende in sine gebede.
Sine handen cruce wijs ondaen,
Van der aerde gheheven zaen,
Ende ombevaen met enen zwerke,
Dat was van enen claren gewerke,
5435[regelnummer]
Om dat dat tekin clare,
Dat om sinen lechame ware,
Dat te wondren was in desen,
Vraye orconde soude wesen
| |
[pagina 188]
| |
Die wonderne helicheit van binnenGa naar margenoot+
5440[regelnummer]
Van sinen verclaerden zinnen.
In gonen tiden ende al daer,
Alst geprouft es wel ende waer,
Ondecte hem zine hemelichede
Die wijsheit van Gode mede,
5445[regelnummer]
Ga naar margenoot+Al wildijs vort niet openbaren,
Sonder also vele te waren,
Alsen dwanc Jhesus karitate
Ende sijns evenkerstijns bate.
Want hi sprac: ‘Met clenen lone
5450[regelnummer]
Machmen die diere dinc, de scone,
Verlisen ende sceden daer afGa naar margenoot+
Enten gonen, diese gaf,
Verbelgen lichte also zere,
Dat hise ne ghevet nemmermere.’
5455[regelnummer]
ALs hi van hemeliken beden
Weder quam te sire steden,
Daer hi wel na al nochtan
Verkeert was in enen andren man,
Sette hi hem vastelike daer nare,
5460[regelnummer]
Dat hi andren gelijc ware,
Dat hi bi aventuren niet van dien,
Datmen van buten mochte sien,
Hem ne geen prijs an quame,
Die hem den loon van binnen name.
5465[regelnummer]
Als hi int openbare ooc hiet
Sonderlange hem gheliet
Also, alsene God visiteerde,
So pijndi hoe hijt verweerde
Vor diet zagen, ende began pogen
5470[regelnummer]
Dat hi hem iet anders warp vor ogen,
Om dat int openbare niet come
Die hemelicheit vanden brudecome.
Creten *, zuchten, zwaer verziken,
Winken *, die van buten bliken,
| |
[pagina 189]
| |
5475[regelnummer]
Daer hi onder de broeders zat,
Scuwede hi altemale dat,
Of hem de minre van hemelicheden,
Of hem, dat hi daer ter steden
Tsinen inresten ginc weder ten kere,
5480[regelnummer]
Al up gedragen in onsen here.
Sinen vrienden seidi dicken echt:
‘Alst gevalt, dat die Gods cnecht
Gevand wort in sine gebede
Van onsen here, segge dit mede:
5485[regelnummer]
Desen troost ebstu mi hare
Gesent enen onwaerden zondare
Van hemelrike, here goede,
Ende ic beveilne dire hoede,
Want ic wel bevoele datte
5490[regelnummer]
Ga naar margenoot+Datic lief bem van dinen scatte.Ga naar margenoot+
Ende als hi hem keert vander bede,
Salhi hem togen arem mede
Ende also zondare vor die lieden
Als die noit gracie gescieden.’
5495[regelnummer]
Ga naar margenoot+EEns in zijn ghebede hi lach
Te Porciuncula up enen dach,
Dat die bisscop van Assise,
Die na sire geweinter wiseGa naar margenoot+
Om hem te visiteerne cam,
5500[regelnummer]
Ter stede ginc daer hi vernam,
Daer Fransois bat ende las.
Ende als hi toter cellen was
Es hi stoutelike toe gestreken,
Dat duerkin heefti gesteken,
5505[regelnummer]
Ende heeft sijn hooft in gedaen
Als die binnen waende gaen.
Ende daer hi bidden sach den here,
Wart hi vervaert herde zere,
So dat hem verstiveden die hereGa naar margenoot+
5510[regelnummer]
Ende hi de tale verloos mede.
| |
[pagina 190]
| |
Alte hant bi Gods mogentede
Wart hi daer uut gesteken mede,
Ende dan achterwaert ooc verre
Geleet *, was hijs vro of erre.
5515[regelnummer]
Met wonderre es de bisscop bevaen
Ende hi ginc ten broedre zaen,
Daer lyede teersten worde der zaken,Ga naar margenoot+
Want God hem weder gaf de sprake.
HEt gevel ooc tenen tiden,
5520[regelnummer]
Dat · i · abt soude liden
Van Sinte Justins ende soude gemoeten
Gods knecht Fransoise, den zoeten.
Als hine sach beetti ter vaert
Ende ginc te voet te hem waert,
5525[regelnummer]
Hem teerne ente sprekene mede
Om hare zielen zalichede.
So datsi tsamen daer si gingen
Spraken van nutteliken dingen.
Die abt bat, als hi sceden soude,
5530[regelnummer]
Dat hi vor hem bidden woude.
Fransois andworde daer ter stede:
‘Ic sal doen gerne mine gebede.’
Niet verre was die abt dane,
Fransois sprac zine gesellen ane:
5535[regelnummer]
Ga naar margenoot+‘Ombeit broeder, ic wille gereet
Te hant ghelden mijn beheet.’
Want als bat de goede man,
Alte hant cam den abt an
In den gheest zoetheit ende hitte
5540[regelnummer]
(Ongewoont so was hem ditte)
Ende in exces van zinne hi vel,
So dat hi van hem also wel
In Gode al bederven begonde.
Dus was hem ene corte stonde,
5545[regelnummer]
So dat hi them selven quam
Ende bekende ende vernam
| |
[pagina 191]
| |
Die macht van Sinte Fransoise bede.
Vort meer met meerre lieflichede
Begonsti uptie ordine micken,
5550[regelnummer]
Ende telde dese miraclen dicken.
Ga naar margenoot+Het was altoos zine zede,
Datti sijn ghetide dede
Met vresen ende zere devoot.
Ende al moesti ziecheit groot
5555[regelnummer]
An milte, an magen ende an ogen
Ende an die levere gedoghen,
Nochtan ne wildi te gere ure
An weghen lenen ende an mure,
Als hi sine uren soude doen,
5560[regelnummer]
Maer sonder caperoen,
Niet ommesiende ⁑ maer rechte staende,
Niet de worde sticken slaende,
Maer al vulmaect seidi zine dinc.
Waest dat hi up ten wege ginc,
5565[regelnummer]
So bleef hi danne staende stille.
No dor geens regens onwille
Sone liet hi te gere steden
Deser eerliker heleger zeden.
Want hi sprac in deser wise:
5570[regelnummer]
‘Oftie lechame zine spise
Met gemake eit, die na desen
Met hem sal worme spise wesen,
Met hoe groter uutnemender vreden
Ende met hoe groter rustelicheden
5575[regelnummer]
Sal die ziele ontfaen dan voort
Die spise, die ten levene behort?’
Sere waendi mesdoen in dat,
Waest dat hi teniger wilen bat,
Ende hi dan gevoelde binnen
5580[regelnummer]
Ga naar margenoot+Enichsins in sine zinnen.
Weltijt soot hem es gesciet,
Ne spaerde hi de biechte niet,
| |
[pagina 192]
| |
Hine zuvert te hant daer mede.
Dit was so dicken sine zede,
5585[regelnummer]
Dattene also zulke vliegen
Harde zelden mochten bedriegen.
IN ene vastene hem gevel dat,
Dat hi adde gemaect · i · vat,
Om cruumkine wildire in houden
5590[regelnummer]
Dat si verderven niet ne souden.
Daer hi tierche soude spreken,
Caemt hem in den moet gestreken,
So dat hi daer omme dochte;
Die heleghe gheest hem te voren brochte
5595[regelnummer]
In den moet, dat hi dat dede
Te hant in · i · vier * ende dit sede:
‘Dit salic Gode nu sacreren,
Want sinen dienste wilde deren.’
Sine zalme seide hi mede
5600[regelnummer]
Met sulker nerenstachtichede,
Bede van gheeste ende van zinne,
Als of hi Gode hadde daer inne;
Ende als hem cam ons heren name
Te voren wort hem so bequame,
5605[regelnummer]
Als die dat soete wort verbrochte,
Of hi sine lippen lecken dochte.
Met groter zonderlangher ere
Eerde hi de name van ons here
Niet allene in sijn gedochte,
5610[regelnummer]
Maer so waer so ment verbrochte,
Of waer soot gescreven was.
Den broeders hiet hi dor das
Onder wilen, daer si quamen
Dat si de brievekine namen
5615[regelnummer]
Alle die si vonden *, ende sise mede
Leiden in ene zuvere stede,
Datmen dhelege namene, de zoete,Ga naar margenoot+
Niet ne trede onder de voete.
| |
[pagina 193]
| |
Ende als hi sprac in enegen worde
5620[regelnummer]
Ons heren name of nomen horde,
Wart hem therte binnen so
Sonderlanghe blide ende vro,
Dat hi, alsment merken mochte,
Buten al verkeren dochte,
5625[regelnummer]
Ga naar margenoot+Recht als of de zoete zake
Verkeert adde sine smake,
Ende of sijn oren ware al uut
Verkeert in dat zoete luut.
Ga naar margenoot+HEt was int derde jaer te voren
5630[regelnummer]
Eer hi starf *, als wijt verhoren,
Dat hi zelve heeft gehacht
Te casteel Grece, na sire macht,
Met groter zonderlangher vrouden
Die helege gebornesse houden
5635[regelnummer]
Vanden zoeten kinde Jhesus
Om tvolc devoot te makene dus.
Ende oom dat hi niene woude
Datmen over niewe dat houde,
So heefti zinen orlof
5640[regelnummer]
An den paues bejaget hier of,
Ende dede ene crebbe gereden,
Hoy bringen, ende daer toe leden
Enen osse ende enen ezel mede.
Broeders, lieden quamen tier stede,
5645[regelnummer]
Entat wout luudde van sanghe;
Die edele nacht scone ende lange
Was van menigher kerce claer;
Wel ende scone sangmen daer.
Vor de crebbe stont hi verhuegt
5650[regelnummer]
Vervult met goedertiere duegt,
Daer hi menigen heten traen
Liet, in bliscepen bevaen.
Uptie crebbe men messe dede
Ende Fransois, Gods dyaken, mede
5655[regelnummer]
Las die ewangelie daer.
| |
[pagina 194]
| |
Doe ginc hi predeken daer naer
Van der gebornesse saerms heren.
Daer hine nomen zoude int leren,
Van muerewer minne gaf hi hem
5660[regelnummer]
Die name des kints van Betleem.
Een rudder goet ende vrai van zinne,
Die ooc dor ons heren minne
Aerdsch rudderscap adde begeven
Ende Fransoise al sijn leven
5665[regelnummer]
Hemelijc was harde zere,
Dhere Jhan van Grecis hiet de here,
Seidé selve, dat hi sach
· J · dor scone kint, dat lach
Inde crebbe slapende mede,
5670[regelnummer]
Ga naar margenoot+Dat Fransois al daer ter stede
In sinen arme helsde ende trecte
In de gelike of hijt wecte.
Dit visioen, dat ghinder zach
Die rudder, daer duegt an lach,
5675[regelnummer]
Heeft ons gelooflicheit gegeven
Allene niet om sijn helich leven,
Maer de waerheit prouvet waer
Entie miracle daer naer.
Want eist dat de werelt maerct
5680[regelnummer]
Fransoise exemple, dat gestaerct
Ende gewect de traghe herten mede
An Jhesus Kersts gelooflichede;
Ende thoy, dat in de crebbe lach,
Dat volc hilt menegen dach,
5685[regelnummer]
Maecte wonderlike gezont
Meneghe beeste uptie stont,
Ende verdreef menige andre plage
Bider cracht Gods, die alle dage
In alle dingen eert sinen knecht,
5690[regelnummer]
Ende in opene tekine echt
Met miraclen toochde mede
Die cracht van sire heleger bede.
|
|