Sinte Franciscus leven
(1954)–Jacob van Maerlant–
Auteursrechtelijk beschermd· IJ ·
Hoe dat hi bet genaecte
Gode, ende · ij · kerken maecte.Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+WAnt Fransois, de knecht ons heren,
Niemen ne mochtene leren
535[regelnummer]
No adde tote desen zaken
Sonder Gode diet al can maken,
Visiterden dor zine ere
Die goedertierheit van onsen here
Ander waerf met groter soethede,
540[regelnummer]
So ghi moget horen hier ter stede.
Ga naar margenoot+Bedi als hi up · i · dach
Was gegaen wandren, so hi plach,
Pensende allene up · i · velt
Als ons zine vite vertelt,
545[regelnummer]
Quam hi bi ere kerke gaende,
Al daer biden velde staende
In dere van Sinte Damiane
Die van ouden, die haer lach ane.
Wel na wilde vallen doe.
550[regelnummer]
Sijn geest troostene daer toe,
Dat hi daer in bidden ghinc;
Voor tcruce vel de jonclinc,
Al daer hi in zire gebede
Ontfinc geestelike trostelichede.
555[regelnummer]
Als hi upt cruce ons heren zach
| |
[pagina 51]
| |
Met natten ogen daer hi lach,
Hoordi ene stemme openbaer
Vanden cruce ons heren daer
Met sinen vleescheliken oren,
560[regelnummer]
Die hem dus an sprac, als wijt horen:
‘Fransois!’ riep · iij · waerf de tale,
‘Ganc, mac weder mine zale:
Du sies zelve, dat soe al
Comen es up haren val.’
565[regelnummer]
Vervaert wort hi in zinen sin,
Want hi allene was daer in,
Ende hem wondert, wat beduut
Also zonderlanghe · i · luut.
Als hi verstont met sinen zinne
570[regelnummer]
Die cracht die Gods word hevet inne,
Wort hi van wondere inder gebare
Als of hi buten zinne ware.
Doch dat hi them selven cam
Ende hi zinen zin weder nam,
575[regelnummer]
Met groter onderhoricheden
Gereedde hi hem daer ter steden
Te makene de kerke van stenen;
Nochtan wilde de stemme menen
Sonderlanghe ende bedieden
580[regelnummer]
Die gemeente van kerstinen lieden,
Die Jhesus cochte also zware,
Als dat zine sale ware,
Also als hi hevet verheest
Sident anden heligen geest,
585[regelnummer]
Ende als hi zident weten dede
Ga naar margenoot+Sinen lieven broeders mede.
FRansois die es up gestaen
Ende heeft hem gezegent saen;
Laken nam hi zonder sparen
590[regelnummer]
Ende es tote Fulginen gevaren,
Dats ene stat, daer hijt vercochte;
| |
[pagina 52]
| |
Sijn paert, dattene daer brochte,
Lieti, ende heeft tgelt genomen,
Dat van gonen saken es comen,
595[regelnummer]
Ende es tote Assisen gekeert.
Ter kerken, daerne hevet geleert
Die stemme, daer ghinc hi inne
Met enen omoedegen zinne.
Ghinder vant de helige cnape
600[regelnummer]
Enen herden aermen pape,
Dien hi dede ere groot,
Ende sijn gelt hi den gonen boot,
Die kerke te makene mede
Enter aermer nuttelichede.
605[regelnummer]
Omoedelike hi hem bat,
Datti hem gehingede dat
Met hem te blivene · i · stonde.
Des orloofde hi metten monde,
Maer tgelt ontseidi uptien dach,
610[regelnummer]
Als die Fransoise mage ontsach.
Maer die warachtighe versmadre
Aertsche peneghe *, alte gadreGa naar margenoot+
Warp hijt in · i · veinstre bet of
Recht als · i · onwaerdich stof.
615[regelnummer]
Ga naar margenoot+Als hi dus metten pape was,
Sijn vader wort geware das,
Dat zijn sone ghinder merret.
Daer ter stat cam hi vererret,
Ende Fransois warts geware;
620[regelnummer]
Over zide vlo hi van vare,
Als · i · niewe kempe ons heren,
Als hi tgedreech hem hoort keren;Ga naar margenoot+
In enen hemeliken pit
Es hi ontscuult omme dit,
625[regelnummer]
Daer hi zomegen dach in was.Ga naar margenoot+
Onsen here bat hi das
Sonder ruste ende met wene,
| |
[pagina 53]
| |
Dat God zine siele allene
Van sinen vianden maecte quite,
630[regelnummer]
Ende hi vuldoen moeste met vlite
Ga naar margenoot+Den goeden wille, dien hi brochte
Hem te voren int gedochte.
HIer na gheviel hem also,
Dat hi wort geestelike vro,
635[regelnummer]
Ende hi ooc scelden began
Die crancheit, die hem lach an,
Ende hi bloot was ende cranc.
Uten pitte doet hi den ganc
Ende werpt van hem allen vaer;
640[regelnummer]
TAssisen waert gaet hi daer naer.
Alsene die van der steden
Sagen dus verkeert van seden,
Int anscijn droeve, ten beghinne
Heltsine vor ute zinen sinne;
645[regelnummer]
Bede met stenen ende met aerden
Clatte sine met groter onwaerden,
Ende ghingen hem roepen an,
Recht alst ware · i · verwoet man.
Maer hine wort verkeert no te broken
650[regelnummer]
Dor geen roupen, dor geen stoken;
Hi leet dore inder gebare
Als of hi al steen doof ware.
Als die vader dit vernam,
Metter haest hi ghinder quam,
655[regelnummer]
Niet dat hine verlossen zoude,
Maer dat hine verderven woude;
Als die om geen ontfarmen meet
Te sinen huus dat hine trect:
Hi ghinc hem eerst met worden an,
660[regelnummer]
Daer na gheseldi den man
Ende heeftene tien stonden
Vaste geboeyt ende gebonden.
Hi, die vaste in sinen zin
| |
[pagina 54]
| |
Volgen wille sijn beghin,
665[regelnummer]
Wort omme die pijnlichede
Te staerker ende gereder mede;
Om der ewangelien woort
Pensde hi, daer men dit in hoort:
‘Salich sijn si, die omme trecht
670[regelnummer]
Dogen pine ende gevecht,
Want bedi al openbare
Hemelrike dat es hare.’
Ga naar margenoot+Cortelike daer na te waren
Es sijn vader wech gevaren.
675[regelnummer]
Der moeder die dochte wel,
Ga naar margenoot+Dat de vader was te fel;
Soe sach datmen tsoons gedochte
Bugen altoos niet ne mochte:
Bedi hevet soene ontbonden
680[regelnummer]
Ende lietene gaen tien stonden.
DIes dancte Fransois wel zere
Gode onsen lieven here,
Ende keerde ter stat na desen,
Daer hi eerst adde ghewesen.
685[regelnummer]
Als die vader quam int lant
Ende hi den sone niet ne vant,
Wort hi erre ende gram
Uptie vrouwe, als hijt vernam.
Metter haest liep die gone
690[regelnummer]
Ter stat, daer hi wiste den zone,
Of dat hine niet ne mochteGa naar margenoot+
Bringen uut zinen gedochte,
Dat hine uten lande verdreve
Ende hi bi hem niet ne bleve.
695[regelnummer]
Maer Fransois, die, zonder waen,
Van Gode adde den troost ontfaen,
Was die jegen den vader quam
Gewillike, die zere was gram.
Vrilike riep hi ende sprac,
| |
[pagina 55]
| |
700[regelnummer]
Dat hi slaghe *, yser, ongemac,
Ende wat so hi mochte doen,
Niet ne achte · i · bottoen,
Ende hi blidelike alt verdriet
Dor hem ontfaet, diet al beziet.
705[regelnummer]
Wel besiet hem des de vader,
Dat weder roupen dans niet algader;
Daer toe zette hi sine zinne,
Hoe hi tgelt van hem gewinne.
In · i · veinstre vant hi tgoet.
710[regelnummer]
Een deel zochte hem die moet,
Want hem tgelt der vrecheden derst
Een deel temperde inde berst.
Ga naar margenoot+Doe pijnde de vleescelike vader
Der gracien zone, die algader
715[regelnummer]
Vanden gelde was ontcleet,
Hoe hine voor den bisscop leet,
Dat hi hem bi zulken rade
Voor hem quite scelden dade
Sijns vaders goet, ende keren mede
720[regelnummer]
Al dat hi adde in enighe stede.
Ga naar margenoot+Dit dede met gewillegen moede
Die minre der aermoede.
ALs hi voor den bisscop quam,
Die jonclinc ne eesscede no nam
725[regelnummer]
No weder tale no andwoorde,
No niet datter toe behoorde;
Maer daer dedi of al gader
Sine cledre, ende gafse den vader.
Daerse de Gods knecht dede uut,
730[regelnummer]
Vant men de hare naest sire huut
Onder zine cledren goet
Als hem ter werelt bestoet.
Ja van wonderliken brande
Des helichs geest, alsmen becande,
735[regelnummer]
Dochti al gader dronken wesen,
| |
[pagina 56]
| |
Want hi zijn neder cleet met desen
Of warp, ende bleef naect algader,
Ende zeide aldus toten vader:
‘Tote nu dedic di die waerde,
740[regelnummer]
Dattic di vader hiet up daerde:
Nu voort machic mi beromen des:
“Pater noster qui in celis es”.
Want hem allene ebbic bevolen
Al mijn scat al onverholen.’
745[regelnummer]
Die bisscop dit met wondre sach,
Dat in gonen godsman lach
Also uutnemende groot brant.
Up es hi gestaen te hant,
Ende ontfinckene in zinen aerme
750[regelnummer]
Met weene ende met groten ontfaerme,
Want hi was goet ende goedertiere.
Met zinen mantele decte hine sciere,
Ende hiet datmen hem yet brochte,
Daer hi hem mede decken mochte.
755[regelnummer]
Het cam · i · arem mantelkijn,
Dat adde · eens ackermans gesijn,
Die was des bisscops huerlinc.
Hoe lieflike hi dat ontfinc!
Met mortre, dat hi daer vand,
760[regelnummer]
Maecte hire · i · cruce an te hand,
Ende tekende, dat cleet ware gemaect
Tenen aermen mensce gecruust ende naect.
Dus es des hoghest coninx knecht
Naect gebleven int gevecht,
765[regelnummer]
Om te volgene den naecten here,
Ga naar margenoot+Dien hi minde also zere.
Dus es hi metter cruce bewaert,
Datti zine siele ter langer vaert
Soude * der crucen bevelen,
770[regelnummer]
Ende hi daerbi soude getelen,
Datti uter werelt scame
| |
[pagina 57]
| |
Seker sciede ende zonder blame.
Ga naar margenoot+ALs die versmadre van goede
Aldus ontbonden was met spoede
775[regelnummer]
Vander aertscher ghierichede,
Vri ende zeker liet hi die stede
Ende tijdde tere woestine niet clene,
Daer hi zwighende ende allene
Horen soude met groter vrede
780[regelnummer]
Spreken Gods verhoolnechede.
Maer, daer hi ghinc dor een foreest
Lovende den helegen geest,
Ende hi in Fransoyse daer zanc,
Daer hi was in zinen ganc,
785[regelnummer]
Camen uter haghe dare
Dieve up hem gelopen zware,
Die hem daer met fellen moede
Vraechden wie hi ware; de goede,
Hi, die hem trooste van Gods behete,
790[regelnummer]
Sprac na twoort vanden prophete:
‘Ic bem vor roupere des groots heren!’
Si ginghene slaen, wenden ende keren
Ende worpene in enen pit,
Die vuul was, ende zelden dit:
795[regelnummer]
‘Gods vor roepere! doorper! lech daer!’
Doe si wech waren daer naer,
Es hi uten pitte gegaen,
Met groter bliscap bevaen;Ga naar margenoot+
Met luder stemme dan hi dede eer,
800[regelnummer]
Loofdi Gode lanc so meer.
Ga naar margenoot+NA deser aventure cam hi
Tenen cloostre daer bi,
Daer hi alemoesene bat.
Ombekent was hi tier stat;
805[regelnummer]
Daer ontfinc hi datti begaerde
Als · i · arem ende · i · onwaerde.
Van danen es hi gegaen
| |
[pagina 58]
| |
Tote Eugubium, tere stede, zaen,
Daerne · i · sijn oude vriend ontfinc,
810[regelnummer]
Die kende den jongelinc,
Ga naar margenoot+Ende gaf den armen Gods daer mede
· J · arem rockelkijn ter stede.
Daer na die minre der omoede
Tijdde ten lazersen met spoede.
815[regelnummer]
Nerenstelike hem alle gader
Diendi dor den hogen vader.
Hare voete dwoechi, haer zeer hi bant
Ende duweder tetter uut metter hant,
Ende vaghetse lieflike ende stille,
820[regelnummer]
Ende met wondre groten wille
Custi haer zeer ende hare wonden,
Die daer na in corten stonden
Die der ewangelien medicien
Vray ende gerecht wort gesien.
825[regelnummer]
Om dat zonderlanghe leven
Heeft hem God de macht gegeven,
Datti van allen evele tsamen,
Bede ter zielen entes lechamen,
Gewan wonderlike cracht
830[regelnummer]
Te genesene bider Gods macht,
Daer ic van allen een allene
Sal tellen uten hope gemene.
HEt was · i · man, alst es geset,Ga naar margenoot+
Uten graefscepe van Spolet,
835[regelnummer]
Dat hem de mont entie lierwanghe
Met enen zwaren evele langhe
Verrot was in den anscine,
Ende hem ne gene medicine
Altoos ne mochte staen in staden;
840[regelnummer]
Ende want de hope der Gods genadenGa naar margenoot+
Was hi te Rome daer omme gegaen.
Int keren gevel hem zaen
Van sire pelegrimagen recht,
| |
[pagina 59]
| |
Datti gemoette ons heren knecht;
845[regelnummer]
Ende als de zieke dor grote omoet
Cussen wilde Fransoise voet,
Die omoedege gedochts niet,
Maer den mont datti hem biet.
Daer Fransois, knecht der maladen,
850[regelnummer]
Vul wonder goedertiere genaden,
Custe doe gone yselike wonde
Met zinen dor soeten monde,
Al evel wort dan verjaget,
Entie zieke hevet bejaget
855[regelnummer]
Vulle ganse ende gesonde,
Ga naar margenoot+Datti begherde lange stonde.
In can geweten niet bi mi
Welc dat meest te wonderne si:
So die diepe omoede, de diere,
860[regelnummer]
Int cussen so goedertiere,
So die edele crachtege dingen
In miraclen so zonderlingen.
Ga naar margenoot+Fransois, die gefondeert was dus
In die omoedichede Jhesus,
865[regelnummer]
Gedochte der onderhorichede
Die hem tcruce weten dede,
Dat was, te makene weder in werke
Des goets Sinte Damiaens kerke.
Tote Assisen keerdi dan
870[regelnummer]
Als · i · recht honderhorich man,
Datti biddende vulhende
Die woort, die hem de stemme zende.
Alle scaemte zette hi ten kere
Dor den aermen gecruusten here.
875[regelnummer]
Den gonen bad hi, onder wien
Men te voren adde rike gesien.
Sinen cranken lechame ende vervast
Leedi onder der stenen last.
Bi poorters helpe vander stede
| |
[pagina 60]
| |
880[regelnummer]
Ende bider hope ons heren mede
So wort gone kerke vulmaect.
Maer om datti wille dat waect
Sijn lechame ende hi na de pineGa naar margenoot+
Niet ne gebreke de traecheit sine,
885[regelnummer]
Voer hi bet of vander stede
Tote Sinte Pieters kerke mede
Om die te beterne, want soe was oud,
Want de lieve menichfoudGa naar margenoot+
Anden prinche drouch, dats waer,
890[regelnummer]
Met reinen gelove claer.
Ga naar margenoot+ALs hi dese adde vulmaect
Es hi tere stede geraect
Datmen heet Porciuncula,
Dats deelkijn in Dietsche herde na,
895[regelnummer]
Alder wilen ene kerkeGa naar margenoot+
Gemaect was van steente gewerkeGa naar margenoot+
In onser vrouwen ere, maer doe
Ne achter niemen spade no vroe,
Want soe was woeste uptien dach.
900[regelnummer]
Als de Gods man dat versach,
Ga naar margenoot+Om de begherte enten wille,
Die hi adde lude ende stille
Tote Marien, der moeder ons heren,
Begonsti wandren ende keren
905[regelnummer]
Ghinder meest, bidden ende waken,
Want hise wilde weder maken.
Ooc hevefti bider ouder name
Verstaen dat hem was bequame,
Want de kerke, die hi daer ziet,
910[regelnummer]
Onser vrouwen den inglen hiet.
Dus gevoeldi bider namen,
Dat dinglen daer dicken quamen.
Aldaer vasti zinen moet;Ga naar margenoot+
Redene waer omme hijt doet,
915[regelnummer]
Dat was den inglen teren
| |
[pagina 61]
| |
Ende Marien, der moeder ons heren.
Dese stede heefti vercoren
Voor alle steden vele te voren,
Want hier begonsti omoedelike,
920[regelnummer]
Hier diendi ooc duechdelike,
Hier vulhendi, teser stede,
In duer groter scamelhede.
Ende als hi starf, nu merct dat,
Beval hi mede dese stat
925[regelnummer]
Sinen broeders, als of soe ware
Onser vrouwen lief ende mare.
· J · broeder van goeden levene,
Eer Fransois began te begevene
De werelt ende haer doen,
930[regelnummer]
Sach van deser stede · i · visioen,
Dat waerdich es dat men bediede:
Hi sach ongetellede liede,
Die al gader starcblint waren;
Te hemele waert in grote mesbaren
935[regelnummer]
Helden si tanscijn als mettien,
Ende cnielden up hare knien,
Al omme de kerke beneven,Ga naar margenoot+
Handen te Gode up geheven.Ga naar margenoot+
Wenende riepsi up Gode echt
940[regelnummer]
Om genaden ende om lecht.
Ende als dit was, · i · clareit groot
Boven uten trone scoot,
Die up hem allen sturte recht
Ende gaf elkerlike zijn lecht,
945[regelnummer]
Ende daer toe zine salechede,
Ga naar margenoot+Die hi lange begherde mede.
DIt es de stede, daer tbeghinGa naar margenoot+
Der mindre broeders ordene nam
Van Fransoise den helegen man,
950[regelnummer]
Als het hem van Gode quam an.
Bider vorsienesse ons heren,
| |
[pagina 62]
| |
Diene wel conste bekeren
In al te male sine zaken,
Heefti gedaen weder maken
955[regelnummer]
· iij · kerken, eer hi dordene began,
Ende eer hi predeken vinc an,Ga naar margenoot+
Om datti niet soude allene
Van uterliken zaken gemene
Clemmen ten verstandeliken zaken,
960[regelnummer]
Noch na den clenen tgrote genaken,
Maer dat God wille vertogen
Buten voor der lieder ogen,
Ende vortekenen ooc mettien,
Wat hem namaels soude gescien.
965[regelnummer]
Want elk merke ende besie,
Gelijc dat bi hem kerken drie
Waren gemaect, daer ic sprac af,
Nader voorme, die hi gaf,
Entie regle entie leringe,
970[regelnummer]
Was te verniewene sonderlinge
Drie sins ons heren kerke
Ende volc van drierhande gewerke
Ter salicheit bi comende dien,Ga naar margenoot+
Alsment vervult nu mach zien.
|
|