Sinte Franciscus leven

[p. 9]

Beschrijving van het handschrift¹⁾

Titel (van latere hand): sinte franciscus leven.

Leiden U B, signatuur B P L 101

1) Volgens schema van W. Gs. hellinga.

I. Samenstelling.

Perkament. Fol. 5, 6, 22, 29 genaaid, in fol. 5, 39, 53 gaten, gedeeltelijk buiten, gedeeltelijk in de tekst, voordat ze beschreven werden; fol. 1 en 52 perkament hier en daar weggesleten. 59 bladen.

Afmetingen in mm: hoog 260, breed c. 165; bladspiegel 205/210 × 130.

Foliëring in inkt: i-lvii, door latere hand in verso, 2-59 door nog latere hand (Tideman?) in recto.

Quaternen: 5 IV (d.i. 5 maal 4 diplomata = eenmaal gevouwen vellen) + IV - 1 + IV + III - 2 (dit laatste quatern: I-1, II-1, een strookje perkament van de binder in de rug, III).

Schutbladen: voorin 2 papieren en 1 perkamenten, achterin 3 papieren.

Reclamen, geen signaturen.

II. Inhoud.

A. Tekst.

Fol. 1-59 Jacob van Maerlant, Sinte Franciscus-Leven. Door copiïst opengelaten fol. 19'b,²⁾ r. 33 en 57b, r. 8; onopzettelijk overgeslagen 1 regel na fol. 20'b,

2) Wij duiden de bladen aan met fol. plus het volgnummer, de keerzijde daarvan met een apostropheteken, de eerste kolom met a, de tweede met b. Fol. 2'b betekent dus: tweede blad, keerzijde, tweede kolom.

[p. 10]

r. 8 (vs. 3562) en fol. 51'b, r. 32 (vs. 9166); 2 regels na fol. 9'b, r. 35 (vs. 1610), fol. 25 b, r. 37 (vs. 4400) en fol. 26 b, r. 19 (vs. 4562).

B. Schrift.

1.	Regelmatige littera textualis (het gewone boekschrift). Fol. 1'a tekst beplakt met strookje perkament en door copiïst opnieuw beschreven. Fol. 1 en 59'a gereproduceerd bij J. ten Brink, Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde, Amst. 1897, tussen blz. 160 en 161 (in kleuren), en op blz. 162. Fol. 1 in rechter bovenhoek: Maria. 2 kol. van 45 regels. Fol. 28'a 46 regels, fol. 19'b en 57 b hebben een open regel, resp. r. 33 en r. 8. Fol. 59'a heeft 17 regels en daaronder Amen.
2.	Geschreven door één hand. De vele afkortingen zijn traditioneel. pp meermalen jp, ook in verkorting van pro-(jpheta), en korte 9 voor con-(9sciencie). Voor de interpunctie, zie L B 39 (1949) 92-113.
3.	Rubricering. Rode sierlijke lombarden zonder representant, meestal 2, soms 6 regels hoog (de J 2 tot 6 regels). Hoofdletters of als hoofdletters fungerende minuskels: de eerste letter van elke regel, en de eerste letter van de eerste regel na een lombarde. Elders geen kapitalen tenzij in de getallen in Romeinse cijfers en Geminiaen (vs. 9001). Fol. 42b, r. 43 (vs. 7467) 3 letters ingesprongen. Alle eerste letters, ook die van de opschriften der hoofdstukken, in aparte kolom; ze zijn met een doorlopende lijn gerubriceerd; op fol. 1 afzonderlijk gerubriceerd. Kapitalen achter de lombarden afzonderlijk gerubriceerd. Rode opschriften boven de hoofdstukken, gedeeltelijk zwart geworden (door looizuur?). De Romeinse cijfers fol. 1'a in marge vóór de regels 3-33 (vs. 93-123) in rood. Hoofdstuk j tot v in rood genummerd vóór of achter het

[p. 11]

	opschrift of de eerste regel, de overige hfst. door latere hand in zwart genummerd van vi tot xxiv, waarbij hfst. xviij werd overgeslagen en daardoor de hfst. xix vlgg. een nummer te laag staan. Paragraaftekens in rood vóór Maria in rechterbovenhoek; verder in rood over representant vóór fol. 22 b, r. 15 (vs. 3839), 25 a, r. 33 (vs. 4351), 25 a, r. 43 (vs. 4361), 26 b, r. 34 (vs. 4577), 42 b, r. 45 (vs. 7469); vóór fol. 51'a, r. 30 (vs. 9119) alleen representant.
4.	Decoratie. Initiaal D (7 regels hoog) in rood; penwerk: in schacht en buik versiering langs het oog in zwart met uitgespaard wit. In het oog acanthusachtige bladeren in rood. Schachten van enkele letters van de eerste regel van fol. 1 verlengd en eenvoudig versierd in zwart.
5.	Correctie. De copiïst heeft een 100 malen zijn verschrijvingen van een letter, een lettergreep of woord of regel onder het schrijven bemerkt en hersteld. Hij heeft zijn tekst niet gecollationneerd. Enige correcties van de rubricator achter lombarden.

C. Datum.

Volgens De Vreese, Bouwstoffen, No. 458, blz. 304, c. 1330. Op grond van taal en spelling liever eerste helft van de 14e eeuw. (Zie P. Maximilianus, Datering en herkomst van Maerlant's Sinte Franciscus' leven. L B 41 (1951) 117-119). Herkomst op grond van taal Vlaanderen (Vgl. L B 41 (1951) 117-119).

III. Band.

In fol. 1 inkepingen voor 4 touwen om er het hs. op te naaien.

Herbonden in 18e eeuw. In laatste quatern een strookje perkament in de rug. Zie I Quaternen.

[p. 12]

Half perkament, rood gemarmerd op de platten. De rug is gestempeld met filets langs de 4 ribbels der touwen en der 2 linnen banden, waarop het hs. is genaaid.

IV. Geschiedenis.

A. Gebruikssporen.

Enkele keren werden de c. 180 onopgemerkte verschrijvingen door een latere hand gecorrigeerd.

De titel door latere hand in rood. Met zwarte inkt: fol. 3 op bovenrand: besreveͦ(?), fol. 20'a onder kol.: Van keerde sire straten (Vgl. regel 44-45, vs. 3553-3554), fol. 50 op onderrand: dn̂e dn̂e n̂r; fol. 48'b op bovenrand Ave, gerubriceerd, fol. 59'a onder Amen nog eens Amen, gerubriceerd.

In zwarte inkt: cursieve dunne kruisjes vóór of achter een groot aantal (c. 140) regels; een dertigtal horizontale streepjes vóór of achter een regel, hoofdzakelijk op de eerste 11 fol.; 2 verticale streepjes op marge achter fol. 38'a, r. 19-21 (vs. 6768-6770), 3 horizontale puntjes vóór fol. 2 b, r. 38 (vs. 263), achter fol. 2'a, r. 28 (vs. 298), 3'a, r. 13 (vs. 463), 3 verticale punten tussen de beide kol. van fol. 42', r. 11-12 (alle op- en aanmerkingen van velerlei aard); achter fol. 25 b, r. 45 (vs. 4408) het teken ø = Ducati (?). (Vgl. A. Cappelli, Lexicon Abbreviaturarum, Leipzig, 1928, p. 407).

In inkt: op perkamenten schutblad recto in linkerbovenhoek: 102 (signatuur in catalogus van Leiden U B 1674), en iets meer naar het midden en iets lager: 126 (oudere signatuur?); fol. 1 b onder kol. 101 (signatuur van het hs.); fol. 19 b, r. 45 (vs. 3330) op rechter marge: 3330, door T(?).

In rood potlood: achter fol. 2'b, r. 37 (vs. 353): 297, achter fol. 6 b, r. 32 (vs. 977): 298; streepje achter fol. 7'b, r. 12 (vs. 1227).

In zwart potlood: fol. 3 a bovenrand 13:45/46 (vgl.

[p. 13]

fol. 28' met 46 en 45 regels); vóór fol 34'a, r. 7 (vs. 6036) een soort D (vgl. Dat in de regel), achter fol. 40'b, r. 5 (vs. 7159) een soort paragraafteken(?); fol. 18 tussen beide kol. r. 17-18 groot dun kruis; fol. 7 b, r. 10 (vs. 1135), r. 18 (vs. 1143) Grieks kruisje op rechter marge; achter fol. 46 b, r. 32 (vs. 8176), r. 35 (vs. 8179) recht kruisje, bijna weggesleten; achter fol. 20 b, r. 8 (vs. 3472) 4 ruitvormig gekruiste streepjes #; achter fol. 13'a, r. 30 (vs. 2280) horizontaal streepje.

Fol. 52'a, r. 34 (vs. 9303) en r. 40 (vs. 9309) letters aangetast door slijtage van het perkament.

Band, zie III.

B. Bezitters.

Vanaf 1614 vermeld in de catalogi van Leiden U B. De catalogus van 1614 bevat de boeken die in of vóór 1612 op de U B aanwezig waren. Vorige bezitters onbekend.

Literatuur.

Catalogus Librorum Bibliothecae Lugdunensis... Danielis Heinsii (1614), p. 94. Alle volgende catalogi, van 1623, p. 145; 1640, p. 192; 1674, p. 405; 1716, p. 329.

J. Tideman, Leven van Sint Franciscus door Jacob van Maerlant, Leiden, 1847, blz. V-VII.

W. de Vreese, Mnl W 10, Bouwstoffen, No. 458, blz. 304.

P. Maximilianus, Fr L 35 (1952) 13-20, 53-60.

Over tekst en uitgaven zie Inleiding.