Als broer en zuster

[p. 33]

[IX]

Het nachtelijke avontuur vond geen herhaling. De ontmoetingen 's ochtends beperkten zich tot de korte tijdsduur tussen opstaan en ontbijt, onderbroken door mijn moeders stem: ‘Je komt te laat, je hebt nog vijf minuten!’ Het was vernederend. Doch ik ontdekte hoe weinig ik me aan mijn omgeving gelegen liet liggen, dat mijn verhouding met mijn zuster mijn ouders niet aanging. De vanzelfsprekende wijze

[p. 34]

waarop ik mijn gang ging scheen te ontwapenen. De anderen keken niets vermoedend toe, terwijl ik laveerde tussen minachting voor hun zelfvoldane blindheid en opgetogenheid over mijn inzicht.

Mercedes gedroeg zich veel onzekerder, huiverend voor de natuurlijkheid waarmee ik haar het hof maakte. Ik verzekerde haar dat we niets te vrezen hadden: ‘Ze snappen het toch niet, ze kunnen het zich niet voorstellen, ze zijn te vol van zichzelf.’

Op school pochte ik op mijn zuster. Ik haalde haar over mij na schooltijd op te wachten: iedereen moest haar zien en bewonderen. Ik liet zelfs doorschemeren dat ik verliefd op haar was, of--beter nog--zij op mij. De andere jongens waren niet onder de indruk, zij hoorden mij uit, vroegen bijzonderheden, maar toonden over het algemeen niet de belangstelling die ik verwacht had, ze hadden geen oog voor het bijzondere van het geval. Van Farao had ik grotere verwachtingen. Farao (die zijn bijnaam te danken had aan een bijkans legendarische reis met zijn vader naar Egypte waarover hij tot vervelens toe kon uitweiden) genoot op school hoge achting. Ik schreef hem meer mensenkennis toe dan wie ook. Hij durfde alles en begreep alles, hij verleidde vrouwen en had lak

[p. 35]

aan school. Er was geen twijfel mogelijk, Farao diende te worden uitgenodigd, samen met zijn laatste verbluffende verovering, een brutaal blond meisje uit een van de lagere klassen.

‘Ik wil wel,’ zei Farao, ‘maar je zuster--’

‘Ik heb haar over je verteld.’

Farao keek bedenkelijk. ‘Wat heb je haar gezegd?’

‘Voldoende om haar belangstelling te wekken.’

‘Ik zal het proberen,’ beloofde hij. ‘Maar ik weet natuurlijk niet of ik vanavond de deur uit mag.’ Farao verscheen op de afgesproken tijd, ook het meisje kwam opdagen; ze waren op hun zondags. Farao had zelfs een donker pak voor deze gelegenheid aangetrokken.

‘Je ziet er mieters uit,’ moedigde ik hem aan.

‘Vind je?’ vroeg hij gevleid.

‘Dit is mijn zuster... ma soeur Mercedes.’

‘Enchanté de faire votre connaissance,’ zei Farao. Het blonde meisje zei niets, keek verlegen voor zich uit.

‘Ze trekt wel bij,’ verontschuldigde Farao haar. We zwierven door de stad, de meisjes etalages kijkend, de jongens hun beste franse themazinnen uitproberend. Mercedes antwoordde geduldig, herhalend wat we niet verstonden. Het gesprek bleef moeizaam.

[p. 36]

‘Laten we gaan dansen,’ stelde ik voor. Ik schrok ervan, ik had nog nooit gedanst. Farao bleek evenmin geestdriftig, maar Mercedes wel.

‘Hè ja,’ zei ook het blonde meisje.

‘Hou jij je mond,’ zei Farao kwaad.

‘Maar ik heb het mijn zuster beloofd. Ik kan haar nu niet teleurstellen.’

‘Zeg haar dat het niet kan. Verzin iets!’

‘Zeg jij het haar dan!’

Ik wist dat hij dat niet kon. Onderdanig vroeg ik of hij wellicht een beter voorstel had en hij haalde zijn schouders op.

‘Je moet het zelf weten,’ zei hij. ‘Het is belachelijk.’

De enige dancing die we wisten bevond zich in een achterstraat. De ingang, midden in een blinde muur, geleek op die van een garage. Opzij van de deur waren drie levensgrote hossende matrozen geschilderd.

De portier deelde ons mee dat er vanavond geen dansen was, er was een toneeluitvoering van een jubilerende politievereniging. ‘Een prachtstuk,’ verzekerde de man ons, ‘het gaat in de demifinale.’

‘Wat een sof,’ zei Farao tegen mij. ‘Heb je nog een voorstel?’

Wij staarden elkaar aan.

[p. 37]

‘Ik ken het stuk,’ loog ik. ‘Het is erg interessant. Iets bijzonders.’

‘Reken maar van yes,’ hoonde Farao.

‘Het is er natuurlijk wel donker,’ zei het blonde meisje.

Farao grijnsde, maar Mercedes knikte en zei dat het haar best was, zij was het geren door de stad moe. We betaalden en liepen langs de garderobe waar een oude juffrouw haar breiwerk neerlegde, lispelend: ‘Ik laat het aan uw beleefdheid over, heren.’

‘Je hebt chance,’ grinnikte Farao.

Door een morsige gang met langs de wand borstbeelden van Beethoven, Bach en Mozart (....‘Oude bekenden,’ merkte Farao op) kwamen we in de zaal. De voorstelling was al begonnen; we gingen zitten op een van de achterste rijen. Farao's meisje proestte, Mercedes giechelde zenuwachtig. De mensen om ons heen ergerden zich.

De held uit het toneelstuk, een verloren zoon, bevond zich op dit ogenblik tussen de infame vriend die hem op het slechte pad zou brengen en de vertoornde vader die galmend zijn vloek uitsprak over de galgebrok. Een melodrama. Mercedes die er niets van verstond greep mijn hand en keek ontzet naar de gespannen gezichten om haar heen. Ik verzekerde haar fluisterend dat dit alles toch

[p. 38]

heel pittoresk was en toen dat niet hielp en zij mij met grote angstogen aan bleef staren, volgde ik het voorbeeld van Farao, die zijn vriendin op schoot trachtte te nemen. Dit, eenmaal volbracht, had een kalmerende uitwerking. Een poos speelden we als zoete kinderen in een zandbak. Ik speelde--Mercedes liet met zich spelen, schijnbaar weerloos maar zonder veel geestdrift, als altijd en toch volkomen anders.

‘Is er wat?’ vroeg ik opeens. ‘Je kunt hem vertrouwen, hij begrijpt alles’ (ik bedoelde Farao). Haar antwoord: ‘Weet je dat ik een kind heb gehad? Wist je dat?’

‘Wat zeg je?’ Ik glimlachte vol begrip, mij afvragend wat ze bedoelde.

Mercedes giechelde. Het ergerde me, ik was bang voor de gek te worden gehouden.

‘Toe...’

‘Doe niet zo dom,’ zei ze zacht. ‘Ik vertelde je dat ik een kind heb gehad, ik was zwanger en kreeg een kind. Begrijp je me nu?’

Haar lachen of wat daarvoor door moest gaan was hoog en verwonderd, het brak af met een geluid van brekend glas. De stilte daarna was ontzettend. Het was niet helemaal donker in de zaal, van opzij kon ik haar gezicht zien, het stond strak en was wit maar haar ogen bleven beweeglijk, zij

[p. 39]

loerde naar mij, doch het betekende niets. Ik schraapte mijn keel.

Het doek viel, de zaal kwam tot leven, het stalen brandscherm schoof langzaam dicht, de mensen schuifelden de zaal uit naar de foyer. Wij volgden.

Ik vroeg mijn zuster wat ze wilde drinken; zij gaf geen antwoord.

Het blonde meisje klaagde: ‘Ze ziet zo bleek, voelt ze zich niet lekker? Hebben jullie je geamuseerd?’ Ze lachte obsceen en legde haar hoofd op Farao's schouder; haar wangen gloeiden nog. Lachend schikte ze haar jurk recht en knipperde met haar oogleden.

Farao zag somber voor zich heen. Hij dronk langzaam zijn koffie. Tenslotte mompelde hij: ‘We moeten weg. Het is laat.’

‘Tot ziens.’

‘Au revoir!’

Terug in de zaal, vroeg Mercedes: ‘Ben je boos?’

‘Nee.’

‘Waarom zou je boos op me zijn? Ik wou je dit vertellen opdat je zou weten hoe ik ben.’

‘Ja.’

‘Het is misschien kinderachtig, maar nu weet je alles.’

Haar hand beefde op mijn schouder, ik voelde

[p. 40]

dat ze op het punt stond te gaan huilen.

‘Vertel me hoe het is gebeurd,’ drong ik aan. ‘Dat is het beste, misschien nog het allerbeste.’

Ik verstond niet de helft van wat ze zei, maar ze vertelde een uitgebreid verhaal. Wat ik ervan begreep maakte indruk op mij, zelfs meer dan ik had verwacht; ik was niet boos maar ontdaan, ik voelde me een lummel.

Zij vertelde hoe ze wakker schrok in haar grootmoeders kamer, kreunend en krimpend van pijn, maar ze moest zich beheersen (ze deed het voorkomen alsof ze had gedroomd). Ze riep een taxi en vertrok. Een gril, beweerde ze, een meisjesachtige streek, een loze verontschuldiging, een verontschuldiging voor de anderen... Ze had haar toevlucht gezocht in de kamer van haar vriend; hij was zo bang, zei ze met medelijden in haar stem, en hij was weggegaan uit angst voor de gevolgen, hij liet haar aan haar lot over; voortijdig gaf ze geboorte, zonder hulp, zonder voedsel, zonder hoop. ‘Je kon al zien dat het een jongetje zou zijn geweest...’ Toen ze weer thuiskwam, was de familie (vader, oom, grootmoeder) met stomheid geslagen: wat is er met jou aan de hand, kind, je bent broodmager geworden...

‘Ik viel niemand lastig,’ bekende zij mij snikkend.

‘Ik heb het allemaal alleen opgeknapt.’