Liederen van Mechtildis van Lom en andere annuntiaten, voorafgegaan door de Transcedron-kroniek van Barbara de Put

Hoe wi het derde ende vierde stuck voorts gemackt hebben ende alenxkens tot het gebruijck der seluer gekomen syn. Het XXVI. capittel.

¹ Hier nae int Iaer ons heeren 1625, hebben wij wederom begonst hoepende ende betrouwende, op de bermherticheijt, ende goetheijt godts, om met sijn gratie ende hulpe dit werck alenxkens ten eijnde te brengen, daer ons wel wttermaeten seer naer verlangden, op dat wij hem met meerder bequaemheijt, stillicheijt, en gerustheijt des herten moechten dienen, Maer het scheen dat de goetheijt godts behaechden dat dit met patientie moest geschieden, Wij meijnden terstont naer paeschen te beginnen om vruch gedaen te hebben, vercrijgende vanden cappiteijn² die doen inde stat lach een deel soldaten; die des wonsdachs nae paschen begonsten den kelder te grauen onder den Reefter, welcke aerde De Susters inde weyde³ met 5 oft 6 kerren lieten haelen om haeren hoff mede te hoegen, wij lieten de nieŭ mŭer tusschen beijde wederom duerslaen, om de aerde duer te voeren, dit duerden soo de heele weeck; ende souden geerne de fondamenten met eenen begonst hebben, maer en costen hier vande stat gheen steenen crigen, om datter eenighe nootsakelijcke dingen aende selue te maken waeren, Onsen Eerwerdighen pater vercrech te bleerick eenighe duijsenden steenen, de welcken de boŭlŭijden van dat doerp hijer brochten, daer en tusschen ginck den tijt al duer, ende een 50 oft 60 dusent steenen en mochten ons niet veel helpen; Den 30 Meij des vrijdachs binnen de octaue vant hoochwerdich heijlich Sacrament, worden het eerste fondament begonst, ende doen terstont daer nae het tweede, binnen 8 dagen den eersten vrijdach naestvolgende begonstense het derde; soo lange als steenen costen crigen hadde het werck goeden spoet, soo datse

1 Hier begint weer een andere hand.

2 De kapitein had huursoldaten onder zich, die hij ook ander werk kon opdragen dan datgene, wat rechtstreeks in verband stond met de verdediging van de stad.

3 Het klooster van de Ursulinen Mariaweide, in Venlo genoemd In de Weijde.

[p. 79]

den 20 Iŭnii de eerste balcken rechten; het scheen wij souden binnen de 6 weken de mŭeren tot het dack toe op gehadt hebben, maer bij gebreck van steenen duerdent den heelen soomer tot inden winter toe

Den 10 october op eenen vridach begonstense de bouenste balcken te rechten aent een eijnde, want het ander eijnde noch niet hooch genoch gemetselt en was

⁺ Ende alsse nu int rechten waeren bersten de rol bouen inden craen daerse den balck door op trocken; Den meester vande metsers dit gewaer wordende riept den timmerman toe, den welcken als eenen dooden wert van verslagenheijt; hij scheen meer te vliegen dan te gaen, om te remedieren wantse altesaemen in perikel van haer leuen waeren; ende het geheel werck in perikel van om te slaen; wij waeren in groete benautheijt, Onse Eerwerdighe Moeder Ancilla verweckten ons om al onse toeulŭcht tot godt te nemen seggende kinderen, bidt bidt; Godt moet geloeft ende gebenedijt sijn die ons inden noet niet en heeft verlaten; Maer holp ons dat den balck noch sonder ongeluck oft Iemant te quetsen op sijn rechte plaets quam met groote blijtschap van ons altesaemen ende van alle de wercklieden; Desgelijckx ongelŭck waster ock verscheert¹, met een vande cleijn balckxkens die bouen den pant leggen, alsse desen wilden op sijn plaetsse stellen, ende den timmerman tegenwordich niet int werck en was; de metsers om datse naer den timmerman niet en costen wachten trocken hem selŭer op, ende als hij nŭ bouen was, viel wederom neder met eenen vande wercklieden, men meijnden anders niet als desen voor doot op te nemen Maer stont godt sij gelooft seluer op sonder eenich letsel,

Alster nu een deel vande bouenste balcken gerecht waeren op het leste stuck begonsten se den 12. Nouember begonstmen de sperren op te trecken; ende begonsten het dack te maken²; Den 10 December worden den lesten balck gerecht, en als die gesloten was mosten de metsers het werck laeten, om den

+ [fol. 56]

1 Zou ook gebeuren, vgl. was ons ook beschoren.

2 Een verwarde konstruktie.

[p. 80]

winter, hoe wel der noch aent een eijnde eenen hoeck bleef op te maken; Ende gingen met het dack voorts; Daer nae, Alsmen desen hoock¹ voort soude op maken thoonden godt wederom sijn wonderlijcke bermherticheijt; Eenen vande metsers knechts dragende de steenen bouen sijnde nŭ opt hoochts vande mŭer, begonst te struijkelen; ende gewaer wordende dat hij vallen moost liet de mande vallen, hernemende eenen spronck, ende quam op sijn voeten te staen, sonder eenich letsel te crijgen dan Alleen een cleijn qŭetsuerken aen sijn been maer was soo verbaest ende verslagen van soo grooten val, dat hij in eenen dach oft anderhalf niet en cost wercken

Daer nae Int Iaer ons heeren, 1626 den 29 April begonstense het sieck huijs te welŭen, ende Als dit gedaen was maecktense gereetschap² om den kelder te welŭen Doen braecken wij den ouden reefter Aff, om met die steenen, den kelder te welŭen, bij gebreck van andere, en dese waeren ock bequaemer, wij gingen op ons L heeren hemluaerts Aŭont int nieu capittel hŭijs onsen reefter maken, en cockten inde sieckhuijs coeken³, doen hielmen daer ock capittel, maer worden somtijts vande wercklieden verstoort dat wij mosten vertrecken, om dat wij gesien oft gehoort worden, sonderlinge doense den pant voort capittel huijs welfden; Als nŭ den kelder gedaen was, den 30 Meij dit was op den Sinxen Aŭont⁴, macktense gereetschap om bouen te welŭen ende ter wijlen sij hier mede besich waeren begonsten tusschen beijden de koken te maken op een deel vande plaetse daer den oŭden reefter gestaen hadde, brengende dit

⁺ oudt huijs vant welck een stuck was bliuen staen, om een kelderken dat daer in was, aen het nieu werck, te weten de koken aenden reefter, ende dat het werck alsoo bequaemelijck soude gesloten worden; Dit fondament woort gebegonst op S. Antonius van padŭa⁵ den 13 Iunius, Ende op den selfsten dach voleijnden de timmerlieden het leste stuck; met haer

1 Hoek.

2 De benodigdheden.

3 De keuken.

4 De avond voor Pinksteren.

+ [fol. 57]

5 Antonius van Padua, bijgenaamd de Wonderdoener, gestorven 1231.

[p. 81]

werck, te weten den Reefter, ende stelden den meij daer op¹

Daer nae den 17 Iunius voleijnde de metsers het bouenste welfsel vanden reefter; Op ons Lieue vrouwe Visitatie aŭont² voleijnden de leijen deckers haer werck, ende stelden den meij opt dack bouen den reefter, hangende ock het reefter cloxken; Ter wijlen De koeken gemaeckt wert besetten. De Susters den Reefter, ende het sieckhuijs; (De Susterkens hebben het heel conŭent binnen selŭer beset behalŭen het capittel huijs om dat wij doen soe veel siecke susters hadden dat wij malcanderen niet en costen helpen;) ende ock de welfsels besetten de metsers bouen,) De metsers plaueyden den Reefter onder; Als dat gedaen was begonsten, Den 18 Aŭgŭstus den pant beneffens den reefter te weluen, ende daer nae den pant beneffens t Capittelhuijs, ter wijlen weert de koeken beset ende het sitte werck³ inden Reefter gemaeckt, ende voorts tgene nodich was om daer in te comen

Den 19 September op S Matheeus des h Apostels auont het welck doen viel op eenen Sondach; Dit was den selfsten dach dat wij ouer elf Iaeren te vooren, Onse Eerwerdighe Alder Liefste Moeder, ende susterkens met groote blijtschap ontfingen commende van louen om ons te reformeren. Doen hielden wij onsen eersten Maeltijt des snoonens⁴ in onsen nieuen Reefter, ende bleuender voorts Altoos Naeden noen hieten wij Malcanderen met grooter blijtschap inden nieuen reefter welckom; Danckende ende Loouende Godt Dat Sijn goedtheijt beliefden ons allenxkens voorts te helpen Ende tot het gebruijck te comen De woelinghe ende onrust verminderende; Om hem met meerder stillicheijt ende neersticheijt te dienen; Als de pande nŭ geuelft waeren plaueijdense het sieck huijs, Ende ander noodighe dingh dieder noch te maken waeren het welck

1 Een bloeiende tak of bladertak om de vreugde van het werkvolk aan te geven, nu het bouwwerk onder de kap is.

2 O.L. Vrouw Visitatie: Feest van het bezoek van Maria aan haar nicht Elisabeth (2 juli).

3 De zitbanken of zetels.

4 Het middagmaal; de noen of none was eigenlijk de tijd van drie uren in de namiddag.

[p. 82]

noch duerden tot ons Lieue vrouwe presentatie Avont¹,

Doen scheijden de metsers wt het werck, sprekende haer schuit bij de Discreten diese gaede geslagen hadden, seggende waerder iet qualijck gedaen oft geseijt, dat het selue haer schuit waer datmen haer dat vergeuen soude; Sij hadden ons mannieren soo geleert, dat alsse bij de discreten quaemen om eenighe noodighe dingen te seggen oft te heijschen², dieder van doen waeren, Ende het wel somtijts gebuerden dat de eene was tappen³ voor de werck lieden, oft eenighe bootschap doen; datse seijden roept suster; oft de sommighe en dorsten oock niet spreken

⁺ Maer gingen achterwarts, oft weesen het gene sij begeerden, oft bleuen staen wachten tot dat de suster weder quam, oft Alster eenighe susterkens int werck waeren; datse daer quaemen om eenige noodighe dingen; vrachden eerst is hier ock Iemant die spreken mach

Als de metsers nŭ wt het werck waeren, en cost en wij euen wel vande Ander werck lieden niet ontslagen sijn Als timmerlieden, leijdeckers ende Andere, soo datter Al tot nae kerssemisse toe werckliden binnen slots waeren

Het sieck huijs bleef dien winter soo staen om te droogen ende den calck rueck te vergaen⁴ tot nae paeschen toe; Den 10 Meij (Ao 1627) dit was des maendachs voor Assencionis⁵; Doen worden Suster Anna vander Donck⁶ int sieckhuijs gedragen; ende Ick⁷ wordender in geleijt; Op het hoochtijt van ons lieuen heeren hemeluaert worden de eerste reijse de h Sacra-

1 De avond voor het feest van O.L. Vrouw Opdracht (21 november). De legende zegt dat Maria op driejarige leeftijd naar de tempel van Jeruzalem geleid werd om zich daar voor te bereiden op een leven van gebed en dienstbaarheid.

2 Te vragen.

3 Bier tappen; in de 17e eeuw was bier nog de gebruikelijke drank.

+ [fol. 58]

4 De kalklucht te laten wegtrekken.

5 Het feest van de Hemelvaart van Christus.

6 Deze zuster stierf niet lang daarna, nl. op 27 augustus van hetzelfde jaar 1627.

7 Jammer genoeg is niet te achterhalen, wie deze ‘ick’ kan zijn, opvallend is wel, dat dit ‘ick’ hier voorkomt. Bijna altijd weten de chroniqueuses hun eigen persoon zorgvuldig op de achtergrond te houden.

[p. 83]

menten daer geadministreert¹; Onsen lieuen heer quam ons daer besoecken, geuende ons sijn seluen ende sijn goddelijcke benedicxie; Doen hadden wij aide huijsinghe beneden int gebruijck, Gelooft ende gebenedijt Moet Godt wesen inder Eewicheijt, die dit werck tot sijn eere ende glorie soo veer gebrocht heeft

In dien seluen somer In Augustus worden de 6 cellekens bouen den pant voort capittel huijs gemaeckt Ende oock de earner bouent capittel huijs; voor onse Eerwerdighe Moeder Ancilla, om de arcke² met de brieuen ende andere noodighe dinghen op te setten; met de was camer ende de sieckhuijs camer; Int Iaer 1628 worden de 5 cellen bouen den pant voorden reefter gemaeckt Ende int Iaer 1629 worden de ander vier voorts gemaeckt; Als dit gedaen was quam onsen Eerwerdighen Pater Prouinciael; (Dit was den Eerwerdeghen pater franciscus vanden broeck; oft paludamus; daer voor aff geseijt is die onse E. Moeder Ancilla ende haer Susters van louen hier gebrocht hadde; Ende ons 15 eerste susters gecleet int h. habijt vande gebenedijde Maghet Maria)

Onse E. Moeder Ancilla hadde groote deuotie dat het geheel conuent noch eens soude gewijt worden, om dat Inde wijdinghe vande kercke noch gheen geboudt en was dan alleen den pant beneffens de kercke; Maer principalyck om dat het capittelhuijs doen noch niet al binnent begrijp vant conuent en was, want de stadt vesten daer stonden ende een deel van die plaetse buijten de stat vesten quam; Den vierden Augusti quam onsen Eerwerdighen Pater Prouinciael het geheel clooster wij en bouen ende beneden gaende in alle plaetsen tot alle de cellekens toe, Met twee paters die hem dienden ende holpen int lesen; ende wieroken, de heele h. Gemeijnte³ ginck al mede rontsom processijs ge wijs met het cruijs; Maer comende aen het capittel huijs sloch dat ouer om dat hij doen gheenen

1 De H. Kommunie werd gebracht aan de zieken.

2 Een klein kistje, waarin Moeder Ancilla de stukken en brieven bewaarde.

3 De chroniqueuses schrijven dikwijls ‘de h. gemeijnte.’ Voluit geschreven vinden we soms ‘de heele gemeijnte’, soms ‘de heijleghe gemeijnte’.

[p. 84]

Episcopael¹ bij hem en hadde; Den 16 Augusti des seluen Iaers 1629, quam onsen E. Pater Prouinciael wederom binnen; Des anderen dachs nae den

⁺ feestdach van ons 1 vrouw Assumtio; dit was op eenen Donderdach, om het capittel huijs te wijen met den pant voort capittelhuijs; ende oock den kerckhoff daer wert een houten cruijs gestelt op den kerckhoff met 3 wassen kerssen; De h. Gemeente gingen mede tot het capittel huijs met processie, ende van daer door den pant op den kerckhoff; Al waer wij bleuen knielende oft tusschen beijden staende tot dat de belesinghe ende andere ceremonien voleijnt waeren; Daer nae keerden wij weder om nae den choor al waer onsen E. Pater Prouinciael ons de benedickxie met het hoochwerdich h. Sacrament gaff;

1 Pontificaal: een boek met speciale gebeden, als voor wijdingen.

+ [fol. 59]