Liederen van Mechtildis van Lom en andere annuntiaten, voorafgegaan door de Transcedron-kroniek van Barbara de Put

[p. 42]

⁺ Hoe ende wanneer wi ontfinghen onse eerwerdige moeder Ancilla met haer mede susters. Cap. XIIIJ

Int Iaer ons heeren. 1614. In het negenste Iaer des Paŭsdoms van onsen Alderheijlichsten vader, ende heer Paulus. den vijfden van dien naem, Als viccarius generael was tot Roomen vander oorden Sinte francissi der opserŭanten¹, Reŭerendissimi pater, Antonius Trecho, Ende Commissaris was der selŭer oorden den Eerwerdighen pater Andreas a Soto. Ende Inder tijt als den Eerwerdighen heer Iacobus vander borch Bij der gratien Godts, ende vanden Apostolijken stoel Bisschop van Rurmunde was, Als proŭinciael, minister² van neder duijtslandt was, onsen Eerwerdighen vader pater Arnoldus ab yscha. In het 2 Iaer dat de Minderbroeders ofte recoleckten³ binnen venlo gecomen waeren, ende Als In het selŭe president was den eerwerdighen pater Matias Canisius. Als Christelyck keijser was, Matias van Oostenrijck. ende Coninck van spanien Philippus. Den derden van dien naem Ende hertoch van Brabant, Ende gelderlant Albertus van Oostenrijck, hebbende voor Sijn hŭijsŭrouwe, Isabella Clara Eugenia, wesende Int. 15. Iaer sijns hertichdoms, Doen sijn wij door de Gratie Godts, Ter Glorien vande Gebenedijde. Heilige. Drijuuldicheijt, Ende ter Eeren van die, Gloriose Maghet Maria Moeder Godts, Gecomen tot die Salighe veranderinghe, der oorden, van die Soete Moeder Godts; Den 20 September saŭonts tusschen 6 ende 7 vren des Saterdachs Inde quatertemper, Quam onse Eerwerdighe Moeder Ancilla met haer Mede Susters In ons Cloester, Trancederon, Wij stonden alle gaeder

⁺ Gaeder aende dŭere vant slot, ende alsse vanden waghen quaemen vielen wij op ons knijen, Den Eerwerdighen Pater Gardiaen pater franciscus vanden Broeck ende pater reijnier banckhoren brochtense In ons slot doen gingen wij met processi Singhende den himnis⁴ Veni Creator spiritus ende ter

+ [fol. 23]

1 Observanten: strengere richting in de orde van de Minderbroeders.

2 Apostolisch gezant of nuntius.

3 Recollecten: richting in de Minderbroederorde, die meer zelfstandigheid van de afzonderlijke kloosters voorstond; ontstaan in Frankrijk.

+ [fol. 24]

4 De hymne (lofzang) ‘Kom Schepper, Geest..’

[p. 43]

wijlen lŭiden ons clock, In ons kerck; daer Sijnde songhen oock den himnis Aue Maris stella¹, de paters en wilden niet dat wij noch Te deŭm laudamŭs souden singhen, den E pater Gardiaen songe de veerskens ende de oratien², daer nae dede hij een goede vermaninghe, Int eijnde seijde hij dat wij nŭ vrielijck souden thoonen datse ons wellecom waeren Doen vielen wij nae onsen graet³ onse Eerwerdighe Moeder omden hals ende custense wt volder herten daer nae ons Eerwerdige Moeder viccaris, ende Suster geertruijt van berghen, ende Suster Digna Cornelis, Daer nae oock Suster Catarina hermans een buten Susterken die oock mede gecomen was om buten te wesen Als dit nu al gedaen was, doen nam Suster barbara de pudt Ons E Moeder Ancilla bijder handt, ende de ander susters naemen ons Eer Moeder viccaris ende Suster geertrŭijt van berghen, ende Suster Digna Cornelis ende oock Suster Catarina hermans, ende leydense binnen Inden reefter bij het vier, Daer nae gingen wij aende taeffel onse Eer' Moeder ende Susters hadden al wederom geuast tot saŭonts toe naede maeltijt, leijden wij onse Eerwerdighe Moeder op haer Celleken om vrŭch te rust te gaen wantse seer vermoeijt waeren vanden wech, ende voorts een Iegelijck op Sijn cellekens die wij voor haer gereet gemaeckt hadden, Maer wij costen soo qalyck scheijden dat het al heel spae worden

Des Sondaechs Nae dat den Goddenlijcken Dienst wt was ende wij alle gelijck gecomŭniceert hadden, Doen hielen wij onsen maeltijt saemen dat gedaen sijnde quam den E pater Gardiaen Ende pater Reijnier bij ons eerwerdighe Moeder, om raet te Nemen hoe datmen het slot soude oordineren⁴, Men ginck de plaetse besien, De paters ende ons eerweerdighe Moeder

1 Wees gegroet, Sterre der Zee.

2 De gebeden die op zangtoon door de priester worden gelezen.

3 Volgens onze rang, hetgeen hier duidt op de anciënniteit van de zusters. De zuster die het eerst geprofest was, liep dus voorop.

4 Zou regelen, nl. welke gedeelten binnen en welke buiten het slot zouden vallen. In het slot zou voortaan niemand meer mogen worden toegelaten dan met speciale vergunning of bij bijzondere gelegenheden. Ook zouden de slotzusters het slot nooit meer mogen verlaten.

[p. 44]

⁺ Moeder Ancilla, Oordineerden de plaetse voor de bŭten Susters ende hoe veer men het slot soŭde af maken, voorts de schijve¹ ende het spreckhuijs² worden oock geoordineert,

Des Maendaechs smorghens quamen de wercklieden metsers timmerlieden, smits etc. een Iegelijck worden Sijn werck geoordineert, Als ons oude Susters dit saghen, vreesden sij datmen hun souden buten slŭijten, Sij begosten groote swaricheijt te maken aenden E pater Gardiaen, want sij wilden wt ende In gaen soe dick alst haer beliefden, Als onse Eer Moeder Ancilla ende ons ander Susters dit hoorden waeren In dit pŭnt heel ontstelt Iae seijden datse lieŭer wederom souden reijsen dan dit te consenteren om dat dit tenemael teghen het paus slot³ was ende oock aensaghense wat groten quaet ende laxacien⁴ dat hier door souden comen, De paters deden ons altesamen by malcanderen comen, oŭdt ende Ionck, ende verclaerden ons hoe de beslŭitinghe de alder scherpste moet wesen, Ende dat de gene die binnen sijn niet en Moghen wt gaen noch die bŭten sijn niet en moghen binnen comen, doende daer op een goede vernaninghe Als die gedaen was ginghen onse E Moeder met haer Susters wt den reefter daer wij vergadert waeren, Daer nae vrachden den E Pater Gardiaen een Iegelijck oft Sij begeerden binnen oft buten te weesen, ende alle de gene die hij goedt willich vont stelden hij aende een sij de bij malcanderen, de gewijlde susters seiden altemael datse begeerden binnen te blijŭen, de ongewijlde Susters souden oock lieŭer binnen gebleŭen hebben, Maer die seijden dat sij haer oŭergaŭen Inde handen van haer oŭersten om dat Sij wel wisten dat eenighe soude moeten bŭten blijŭen, Alst nŭ aen de 4, oŭde Susters

+ [fol. 25]

1 De schijve is een draaibaar bord in een venster, waardoor de boodschappen van buiten aangenomen kunnen worden. Deze schijve werd bediend door een schijverse of schijfzuster, die men wel de portierster zou kunnen noemen.

2 De spreekkamer voor bezoekers. Deze gasten waren altijd door een tralie van de zusters gescheiden.

3 Beslotenheid waaruit onder normale omstandigheden alleen de paus kan ontslaan.

4 Laksheid, verslapping.

[p. 45]

quam stont den Ee Pater Gardiaen goederterlijcken op ende quam bij haer ende vrachden waert haer beliefden te wesen, Sy antwoorden dat Sij hŭn tot het slot niet en souden connen begeŭen, ende daerom souden Sij buten blijuen, Den Ee pater quam terstont bij ons Ee Moeder Ancilla, ende vertelden daer hoe dat hij het concent van ons oude Susters vercreghen hadde om bŭten te blijŭen, wij danck- ten

⁺ ten godt ende Sijn gebenedijde Moeder dat Sij haer Soo godertierlijck daer toe begaeŭen

Doen en wistmen niet waer men laken soude crijghen om cappen te Maeken hier Inde stat en wast nieŭers te crighen, ons Ee Moeder sont smaendaechs smorghens 2 Susters nae Weert om laken, ende dese quaemen des woensdaechs oock sonder laken wederom. Doen en wisten Wij geenen raet, want den Eerwerdighen Pater Gardiaen moest op den feest dach van Sinte franciscŭs wederom te loŭenSijn¹, en de hij en mocht niet vereijsen voor wij en waeren gecleet Int habijt der oorden van die Soete moeder Godts ende besloten, De paters ende ons Eerwerdige Moeder Ancilla seijden dat wij alle gelijck souden op de coor gaen ende versoecken de hulpe Godts ende van Sijn gebenedijde Moeder, Des sanderen daechs smorghens ginghen ons Susters noch eens wt om te besien of t sij noch ieŭers Iet costen crijghen, ende doense opte straet quaemen, quam daer een oudt manneken gedraghen met een heel stŭck graŭ laken, het welck hij ons terstont vercoft, maer hier mede en hadden wij niet genoch, hoe wel ons Susters noch 3 cappen mede van loŭen hadden gebrocht, den Gardiaen vande recolecten liet ons noch laken oŭer tot 4 cappen, doen ontbrakender ons noch 2 ende die en wisten wij niet te crijghen, den Ee pater Gardiaen, ende pater Reinier gaeŭen ons beijde haer mantels, ende daer worden 2 cappen af gemaeckt, doen hadden wij 15 cappen, dese moesten al in 3 daeghen tijts genaeijt worden ende oock de wijlen, want de paters ende onse Eerwerdighe Moeder met haer mede susters hadden daer groote deŭotie toe datter

+ [fol. 26]

1 Op 4 oktober; hij was nl. op 20 september te Venlo aangekomen.

[p. 46]

sonnendaechs 10 bruijts seffens souden cleeden¹, Doen quaemen alle de dochters² die daer deŭotie toe hadden, helpen naeijen, den reefter was bicans vol werlijcke dochters Suster Digna Cornelis snede die cappen ende gaf een Iegelijck sijn werck, Sij worden al maer Soo in een genaeijt sonder self eijnde³ onder aen te setten noch wij en maeckten oock gheen mantels

1 De bruijts cleeden: de zusters in de kapel het zusterkleed aandoen ten teken, dat zij vanaf dat ogenblik bruiden van Christus zouden zijn.

2 De burgermeisjes uit de stad.

3 Zoom.