Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 4 en 5

[p. 380]

Een seecker extract

Ende sommier van alle de renten, domeynen, tollen, chijnsen, imposten, tribuyten, thienden, derde penninghen, ende incomsten des Coninghs van Spanegien, over alle zijne Coninghrijcken, Landen, Provintien ende Heerlijckheyden, soodanich als die alles uyt de Originale Registers der respective Reken-camers ghetrocken zijn; Met een corte ende clare beschryvinghe, van de regieringhe, macht, ende afcomste der Coninghen van Portugael; Door den selfden Ian Huyghen van Linschoten, uyt den Spaenschen in onse Nederduytsche Tale ghetranslateert ende overgheset.

Tot den Leser.

Aengesien dat dese myne Itinerario ofte Schipvaert, alleenlijcken⁺ is tracterende vande Landen ende Custen van Oost Indien, ende die Orientaelsche contreyen, alle het welcke huydens daeghs is onder de regieringhe ende 't ghebiet van den Coningh van Spaengien, so en heeft my niet vreemts noch buyten propoosten gedocht, alhier by te voeghen een Extract ende Sommier van alle de renten, Domeynen, ende incomsten van den selfden Coningh, van alle zyne Coninghrijcken, Landen, Provintien, ende Heerlijckheyden, gelijck als ick het alles ghetrocken hebbe uyt de Originale Registers der respective Reken-camers, ende uyt de Spaensche in onse Nederduytsche Tale ghetranslateert, waerinne niet alleen verthoont wert d'incomste van elcke Provintie ende Iurisdictie op zijn selven: maer oock mede van alle die Steden ende gewesten van 't gantsche Coninghrijck van Spaengien int particulier, met hare rechte namen ende toenamen, so dat men daer niet alleenlijcken uyt mach scheppen de vermakelijckheyt ende memorie van sodanighe renten, in 't gheheel ende in 't besonder, maer oock van ghelijcken om te weten het ghetal van de Steden en ghewesten van gheheel Spaengien; Hopende het selfde aenghenaem, oirbaerlijck, ende oock vermakelijck sal wesen, voor alle liefhebbers van curieusheyden.

+ [135a]

Onderrechtinghe ende manier, hoe ende met wat gelt datmen in⁺ Spaengien reeckent.

Eerstelijcken so is te weten, om dese navolghende verclaringhe wel te verstaen, datmen in Spaengien is ghebruyckende de reke-

+ [135b]

[p. 381]

ninghe van Maravedijs, soo wel in 't meesten als in 't minsten, ende passerende over die hondert duysent in 't ghetal, te weten, thienmaels hondert duysent, so is het een Quento, dat is: eygent-lijcken een millioen van Maravedijs gheseydt, met welcke twee namen en verdeelinge, sullen de selfde incomsten aenghewesen worden, achtervolghende d'ordonnantie ende 'tghebruyck van des Coninghs Reken-camers in Spaengien. Nu soo is te weten, dat 34 Maravedijs doen een Spaensche Reael in spetie ofte Silver, ende elf Spaensche Realen doen een Ducaet, ende elcke Quento ofte millioen van Maravedijs, doet soo veel als 2673 Ducaten, 8 Realen, ende 26 Maravedijs¹⁾ ; De Maravedysen worden geteyckent naer usantie van Spaengien, te weten, als de somme passerende is over de hondert, soo setmender dit V merck voor, beginnende alsdan van de duysenden opwaerts, om te lichter mettet eerste ghesicht de somme te vervaten²⁾ , alle het welcke wy om de lichticheyts wille, ende beste accordantie, alsoo achter-volghen: want als nu met dese verclaringhe ghenoech verstaen mach worden, van de gheen die daer onervaren in is.

[herhaling noot 1, eerste tabel:]

1) Dus:



Voorts stelt Jan Huyghen (zie p. 401) 1 ducaat = 3 guldens, dus:

1 Quento	=	8021,39	Gld.
1 Ducaat	=	3,00	Gld.
1 Reaal	=	0,27	Gld.
1 Maravedi	=	0,008	Gld.

alles naar den maatstaf van zijn tijd: de Carolus gulden van 40 grooten vlaamsch 't stuk.

2) Niet zeer duidelijk. Op p. 398 echter blijkt uit Jan Huyghens eigen berekening dat dit teeken eenvoudig beduidt: ‘mille’.