Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 4 en 5

Dat 55. Capittel.²⁾
Een relaes ofte verhael van een Voyagie ofte Schip-vaert, ghedaen door den Piloot Nuno da Silva, voor zijn Excell.

2) Den inhoud van dit hoofdstuk vindt men vertaald, doch niet zeer accuraat, in de Engelsche uitgave van 1598 van het Reysgheschrift; Hakluyt nam het verhaal daaruit over in den 2den druk van zijn Principal Navigations (ed. 1600, III, p. 742-'8), en alleen dezen, eenigszins verminkten, tekst gebruikten de latere beschrijvers van Drake's reis rond de wereld. Over dezen tocht stonden echter zóó veel gegevens ter beschikking, dat dit niet heeft geschaad.
Over den auteur, Nuño da Silva, publiceerde Mrs Zelia Nuttall in haar New Light on Drake (Hakluyt Society, 2nd series, no. 34, 1914) een aantal nieuwe bescheiden, in Engelsche vertaling, o.a. het origineele Spaansche MS van dit hoofdstuk (dat zich in het Archivo General de Indias te Sevilla bevindt), en Da Silva's journaal gedurende zijn reis met Drake. Behalve hiermede vergelijke men dit Capittel met William Sandys Wright Vaux, The World Encompassed (Hakluyt Society, 1st series, no. 16, 1855); Julian S. Corbett, Drake and the Tudor Navy (Chapter VIII, The Voyage of Circumnavigation); en Richard Carnac Temple, The World Encompassed and Analogous Documents (The Argonaut Press, 1926).
Voor Nuño da Silva zie ook J.W. IJzerman, Dirck Gerritsz. Pomp (Linsch. Ver. Dl. IX, 1915), p. 171-'3, en F.C. Wieder, De Reis van Mahu en De Cordes, II (Linsch. Ver. Dl. XXII, 1934), p. 22, 25, 26, 113, 124.

[p. 294]

den Viçeroy van nieu Spaengien¹⁾ , den 20 Meye Anno 1579, binnen die Stadt van Mexico, van waert ghesonden is gheweest aenden Viçeroy van Portugaels Indien²⁾ , waer inne verhaelt wordt die Coursen ende gheschiedenisse vande vaert van Françoys Draeck, die hem (belyder) ghenomen hadde by de Eylanden van Cabo Verde, ende alsoo met voerden, door die Straet van Magallanes, tot die Haven van Guatulco³⁾ in nieu Spaengien daer hy hem weder liet varen.

Nuno da Silva gheboren van Porto uyt Portugael, Burgher ende Ingheseten van Guaja, seyt: dat hy belyder uyt zijn huys ghescheyden is, int beginsel van November Anno 1577 nemende zijn reyse ende cours naer d'Eylanden van Cabo Verde, ofte den groenen hoeck, al waer comende heeft het geset met⁺ zijn schip dicht byde Haven van 't Eylandt Sant Iago, (een van d'Eylanden van Cabo Verde voorseyt,) wesende den 19 Januarij, Anno 78; alhier ligghende soo zijnder ghecomen 6 Schepen⁴⁾ , welcke schenen Enghelschen te wesen, van welcker hem den Admirael aen boort clampte, ende overweldighde, hem met zijn Scheepsvolck daer uyt nemende, haer brengende met een Schuyt in 't Schip vanden voorsz. Admirael, latende int Schip van hem deposant ofte belyder, 'tonbequaemste ende snootste Volck, als sommige Bootsgesellen ende jongers; ende al hoewel dat die⁺ vande fortresse, (van 't Eyland) vier of vijf maels naer hen toe schoten, en deden d'Enghelschen gantsch geen schade noch eenigh letsel; dit ghedaen wesende, ghinghen van hier af weder

1) Don Martin Enriquez.

2) Don Luiz de Athayde (zie p. 36, n. 1). Blijkbaar achtte de Spaansche onderkoning van Nieuw Spanje het gewenscht zijn Portugeeschen ambtgenoot van Oost-Indië te waarschuwen van de komst van Drake.

3) Ook wel Aguatulco, aan de Pacific-kust, op 15^o N.B. en 92^o,5 W.L.; destijds de afscheephaven naar Peru en Honduras.

+ Liggende onder 'tEylandt Sant Iago, een vande Eylanden van Cabo Verde wert overrompelt ende ghenomen van Fransoys Draeck.

4) Onder Francis Drake, die 13 December 1577 uit Plymouth was gezeild.

+ Volck van Nuno da Silva te landen gheset; maer hem mede genomen om dat hy een goet Piloot vande Brasilische vaert was.

[p. 295]

⁺ 'tseijl naer het Eylandt Brava¹⁾ toe, (dat is: 'twoeste Eylandt gheseyt) nemende met haer 'tvoorsz. Schip van hem Nuno da Silva, alhier comende vulden sommighe vaten met versch water, nemende van daer af heuren cours t'Zeewaert in, hebbende te voeren 'tvolck vanden voorsz. Nuno da Silva, met een Schuyt aen landt ghebracht, behoudende alleenlijck den selfden Nuno da Silva met hem int Schip, van ghelijcken zijn Schip met de Wynen die daer inwaren, ende den voorsz. Nuno da Silva seyt dat d'oorsake datse zijn persoon met namen, was daerom, om datse wisten dat hy een Piloot vande Brasilische vaert was, om henlieder aldaer te geleyden om versch water te cryghen.

Van 't Eylandt Brava afghescheyden wesende, namen haren cours naer het landt van Brasilien toe, 'twelcke zy quamen te sien den eersten Aprilis²⁾ , te weten, op de hooghte van 30 graden, ende sonder eens landt noch versch water te nemen, vervolchden haren cours voortaen, tot by de Revier van Rio de la Plata, (dat is: de Revier van 't Silver gheseydt,) ghelegen op 35 graden luttel min ofte meer, alwaer zy aen landt spronghen ende versagen hen van versch water; Van daer af deden haren cours voortaen, tot op de hooghte van 39 graden, alwaer sijt setten by sommighe Clippen, alhier wesende, verlieten twee⁺ schepen, (vande ses die zy hadden) ende vervolchden hueren wegh met die vier resterende schepen, (te weten, met dat van Nuno da Silva ghereeckent,) tot by de Bay diemen noempt Bahya de las Islas, (dat is: de Bay van d'Eylanden³⁾ gheseyt,) gheleghen op de hooghte van 49 graden, al waermen seyt dat Magallanes verwinterde, als hy aldereerst die Straet ondecten, die naer hem den naem behouden heeft; Zy liepen in dese Bay, wesende den 20 Iunius, ende anckerden so dicht by het landt, datmen daer met een Roer op schieten mocht; saghen dat het landt bewoont was van Indianen, die met vellen bedeckt waren, hebbende die cleederen tot de knien ende halve armen toe, ende d'ander rest van 't lichaem ende 'thooft gantsch bloot en ontdeckt, hadden boghen ende pylen voor haer gheweer inde handen, was een cloeck, groot, ende lyvigh volck, wel ghestatueert van persoonen: Voeren alhier met hen sessen aen landt, om⁺ versch water te soecken, ende al eer dat zy op 't landt spronghen,

+ [106a]

1) Ook een der Kaapverdische eilanden.

2) 5 April volgens Da Silva's eigen journaal; zie Nuttall, p. 278.

+ Verlaten hier 2 schepen vande 6 die zy hadden.

3) Bedoeld is Puerto S. Julian.

+ Voeren met den Boot met haer 6 te lande; Inde Bay de las Islas geven de Inwoonders wijn ende broot die met vellen geclee ware, ende met bogen ende pylen ghewapent, gegeten hebbende, ende ghedroncken hebbende loopen wegh, haer vervolghende keeren haer om ende smeten een Engelsman ende een Neerlander doot.

[p. 296]

soo ghenaeckten daer by 't Boot vier Indianen, de welcke d' Enghelschen Broot ende Wijn gaven, ende als de voorseyde Indianen wel ghegheten en ghedroncken hadden, soo scheyden zy daer weder van daen, loopende een hooghte opwaerts aen, roepende een vande selfde Indianen Magallanes Esta he minha Terra, dat is: Magallanes dit is mijn landt, ende omdatse d'Enghelschen vervolchden, so zijn de voorseyde Indianen soo 't scheen, voorgheloopen en ghevlucht naer bovenen toe, ende een weynigh omhoogh gheloopen hebbende, zijn d'Indianen weder om ghekeert, ende smeten daer 2 van d'ander doot, waer van d'een een Engels-man, ende d'ander een Neer-lander was, ende de reste ontquament ende berghden hen int Boot, daer zy terstont met afstaken, bleven alhier liggheh tot den 17 Augustus, op welcken dagh ginghen weder te seijl voorderaen, loopende langhs de Custe heen, tot ontrent anderhalf mijl weeghs van het landt af: want is daer overal schoon ende suyver, van 20 tot 25 vadem diepten, ende waren ontrent vier ofte vijf daghen onder weghen,⁺ tot de mont ofte incomste vande Straet toe: maer om dat de windt contrarie was, vertoefden tot den 24 Augustus, al eer dat zy daer in liepen¹⁾ .

d'Incomste ofte mont van de Straet heeft ontrent een mijl weeghs inde breede, hebbende van beyde zyden een kael ende vlack landt²⁾ ; Aende noordzyde saghen Indianen die groote vieren maeckten: maer aende zuydtzyde en saghen gantsch geen⁺ Volck; Den 24 voorsz. begonsten zy de Straet innewaerts aen te loopen, met eenen o.n.o. windt, ende dat hem dunckt dat dese Straet mach hebben ontrent 110 mylen inde lenghte, ende inde breede, te weten, in d'incomste een mijl weeghs, ende dat alleenlijcken de helft van de Straet recht uyt (sonder bochten) loopt; ende van daer voortaen tot op 8 ofte 10 mylen naer 't eijnde, heeft zy sommighe bochten ende cromten, onder welcke een so grooten bocht is, dat het schijnt 'teene landt door 't ander te steecken, ende heeft alhier minder dan een mijl weeghs, van 't eene landt tot het ander, ende van daer voortaen soo looptse weder recht uytwaerts aen, ende al hoewel dat daer noch sommige bochten comen, zijn cleijn ende hebben niet veel te beduyden, heeft d'uytcomste vande Straet naer 't westen toe, ende op 8 ofte 10 mylen naer eermen aen 't eijnde compt, soo was

+ [106b]

1) Lees: eer dat zij een reede vonden.

2) Lees: aan de eene zijde kaal, aan de andere vlak.

+ Beschryvinghe vande Straet Magallanes.

[p. 297]

de Straet wat breeder als te voren, is altemael van een hoogh landt tot het eijnde toe, te weten, van datmen daer 8 mylen binnen⁺ in is af: want d'eerste 8 mylen van d'incomste is van een vlack ende effen land, als voren gheseyt is, ende inde incomste vande Straet, soo vintmen dat de stroomen vande zuyder Zee, naer de noordt Zee¹⁾ toe loopen, ende naer datse begosten te seylen met die o.n.o. wint, (binnen in wesende,) liepen daer naer⁺ haren wil door, sonder eenigh bedwanck ofte over-last van weer ofte wint, ende dat het hooge landt van beyde zyden met snee bedekt lagh, ende dat alle dese Straet suyver ende schoon is, liepen tot op een Roerschoot van het landt vande n. zyde af, doende haren cours daer langhs by heen, hebbende de diepten van 9 ende 10 vadem met schoone grondt, als gheseyt is, ende datmen over al noodigh wesende souden moghen anckeren, ende dat die gheberghten van beyde zyden vol gheboomten staen, comende op sommighe plaetsen die berghen ende tgheboomte tot aenden oever vande water cant uyt, hebbende op etlijcke contreyen pleynen en plat landt boven op, en sagen daer gantsch gheen groote Revieren, dan sommighe cleyne Revieren, die inde broocken²⁾ ende schueren van het land uyt quamen, ende inde contreye daer den grooten bocht ofte cromte is, sagen aende zuydtzyde sommige Indiaensche Visschers, in haer Canoas ofte⁺ schuytgiens, ende waren van ghestaltenis als de voorgaende, diese te voren aende noordtzvde ghesien hadden, ende datse op gheen ander plaetsen vande zuydtzyde meer volck ghesien hebben.

Comende buyten de Straet aen d'ander zyde uyt, ('twelcke was den 6 September van 't voorseyde jaer,) deden haren⁺ cours drie daghen langh noordtwest aen, ende cregen op den derden dagh eenen n.o. wint, die hen met ghewelt w.z.w. waert aen dreef, loopende also 10 ofte 12 dagen met weynigh seylen op, ende omdat de windt seer verbolghen begost op te steecken,⁺ soo namense alle haer seylen in, ende laghen over staegh en dreven tot den laesten September toe, (hebbende den 24 vande selfde maent³⁾ haer jacht uyt het ghesicht verloren, 'twelcke⁺ mocht wesen van 50 vaten groot,) alsdoen hijsten zy weder haer seylen op, omdat de windt wat ruymer was, doende haren cours den tijdt van 7 dagen noordtoost aen; int eijnde vande voorseyde

+ 8 mylen in de Straet zijnde is voort al hoogh landt met snee bedeckt.

1) Groote Oceaan: Mar del Zur; Atlantische Oceaan: Mar del Norte.

+ Men vint dat de stroomen vande z. Zee naer de n. Zee loopen, heeft de diepte van 9 ende 10 vadem ende te veel plaetsen ancker grondt, de geberchten tot beneden toe staende vol gheboomten.

2) Ned. broek = moeras.

+ Sien op de z.zyde Indiaensche Visschers inde straet visschen.

+ Den 6 September comen door de straet.

+ [107a]

3) Lees 28; zie Nuttall, p. 259.

+ Verliesen haer jacht uyt 'tghesicht.

[p. 298]

7 daghen creghen ghesicht van sommighe Eylanden, alwaer zy naer toe liepen om te anckeren: maer 'tweer en gaf hen gheen plaets, alhier wesende liep de windt naer 't noordtwesten, waermede⁺ zy west z.w. aen liepen; Des anderen daeghs daer aen verloren een ander Schip van haer Compaengie uyt het gesicht ('twelcke mocht wesen vande groote van 180 vaten) want het onweer begonst dapper op te steecken, in somma dat het Schip vanden Admirael alleen bleef: want het Schip van hem Nuno da Silva, was blyven sitten inde Bay, daer zy verwintert hadden eer zy door de Straet quamen, liepen aldus met het onweer tot op de hooghte van 57 graden¹⁾ , alwaer zij in een Haven van een Eylandt liepen, ende settent een Gotelingh schoot van het landt af, op 20 vadem diepten, onthielden hen alhier 3 ofte 4 daghen, ende loopende de windt naer 't zuyden, lichten haer anckers weer op, doende haren cours noorden aen, twee daghen lanck; in het eijnde van dien creghen ghesicht van een cleijn ende leegh Eyland, alhier wesende streken haer seylen, ende settent Boot uyt,⁺ ende vinghen daer veel Voghelen ende Zee-wolven; Des anderen daeghs ghinghen weder 'tseijl, doende haren cours n.n.o. ende n. aen, tot by een ander Eylandt²⁾ ghelegen vijf ofte ses mylen van het vaste landt af, te weten, aende n. zyde vande Straet; daer by comende anckerdent ontrent een vierendeel mijls daer van af, op de diepten van 12 vadem; Dit Eyland is cleijn ende van een leegh landt, ende is seer bewoont van Indianen, zijnde 'tlandt van dien altemael bebout, zy setten 'tBoot terstont uyt, alwaer de Capiteijn ofte Admiraal met noch elf Enghelschen in spronghen, varende naer 't landt om versch water ende victualye te soecken; aen 't Eylandt comende, so brachten hen d'Indianen in wisselinghe van ander dingen twee Spaensche Schapen, ende een weynigh Mays ofte wortelen daerse henluyder Broot af maken, ende om dat het laet was, keerden weer naer 't Schip toe, sonder dien dagh yet meer uyt te rechten; Des anderen daeghs soo voer den voorseyden Capiteijn, met die voorschreven elf persoonen ('twelcke Arckebusiers ende Boechschutters waren,)⁺ weder nae land toe, ende setten daer twee van dien op 't landt, met de vaten om versch water te halen, ende by de plaets daer

+ Verliesen uyt 'tgesicht noch eem Schip van 180 vaten.

1) Ook al was deze breedte gegist, toch blijkt weder hier dat Drake bezuiden Kaap Hoorn (55^o59′ Z.B.) is geweest. Zie het kaartje bij Nuttall, p. 42, en Wieder, Linsch, Ver. Dl. XXII, p. 26, 108 e.v.

+ Vangen hier veele Vogelen ende Zeewolven.

2) La Mocha, op 38^o25′ Z.B.

+ Comen hier aen een Eylandt andermael te lande, om water worden overvallen, gewont, ende twee gevanghen.

[p. 299]

zy het water souden halen, laghen een deel Indianen verborgen, welcke de voorseyde twee Enghelschen overvielen, ende vinghense dit die van 't Boot siende zijn huer te hulpe ghecomen: maer worden met steenen en pylen vande boghen soo wel ghegroet, dat zy meestendeel ofte altemael ghequetst en gewont worden, zijnde der selfden Capiteijn met een Pijl int aensicht, ende een ander Pijl int hooft gheraeckt, so dat zy daer door gedwonghen waren wederom te rugghe te keeren, sonder dat d'Enghelschen eenigh van d'Indianen ghequetst ofte gheraeckt hadden, niet teghenstaende datse hen soo dicht aen het Boot quamen, dat zy⁺ daer vier Riemen uyt namen; Dit aldus ghepasseert wesende, ginghen naer datum van dien van hier af wederom 'tseyl, doende haren cours langs de Custe heen, met eenen zuyden windt, seylende aldus 6 mylen weeghs, tot voorby de Haven diemen noemt van Sant Iago¹⁾ , ofte sint Jacob, alwaer zy een Haven namen²⁾ , alhier comende vinghen een Indiaen, die in een Canoa ofte Schuytgien lagh en visten, ende brachten hem aen boort: maer lieten hem teghens den avont weder los en vry met zijn Canoa, naer dat zy hem een weynigh lywaet en sommighe Vleyschhouwers Messen, en ander snuijsterye ghegeven hadde; een weynigh daer naer is een ander Indiaen aen boort ghecomen, ghenaemt Felippe,⁺ die Spaensch sprack, den selfden gaf notitie aen den Capiteijn van d'Engelschen, waer dat een Schip lagh, (te weten, inde Haven van Sant Iago, welcke zy 6 mylen te rugghe ghelaten hadde),²⁾ met dese tydinge ende den Indiane die de Guye ofte Leijdts-man was, zijn des anderen daeghs weder 'tseijl gegaen, ende liepen naer de voorsz. Haven van Sant Iago toe; daer in comende hebbent voorseyde Schip ghenomen, in 't welcke vonden 1770 Bottygas ofte Spaensche potten met Wijn, ende ander dinghen; Dit ghedaen hebbende spronghen op 't landt, alwaer zy sommighe sacken met meel namen, met alle het gene dat zy meer vonden; namen van ghelijcken die Ornamenten ende ander Kerck-goet, met alle 'twelcke zy daer weer van daen scheyden, nemende het voorseyde ghenomen Schip en twee persoonen (die zy daer in vonden,) met hen, liepen van dese Haven af, (welcke leijdt op de hooghte van 32½ graden,) langhs de Custe heen, tot op die hooghte van 31 ende 30 graden, welcke was de

+ [107b]

1) Bedoeld is Valparaiso.

2) Bedoeld is: zeilden tot 6 mijlen voorbij Santiago en liepen aldaar een haven binnen. Zie Nuttall, p. 261.

+ Een Indiaen die Spaensch sprack is haer aen boort ghecomen, ende haer de plaetse ghenoemt daer een Schip lach, in de Haven van S. Iago, zijn daer naer toe geloopen ende 'tschip genomen, vonden daer in 1770 Bottygas met wijn ende ander dingen, ende te lande comende vonden sommige saeken met meel, oock Kelcken, Ornamenten, ende Kerckgoet nemende het schip met 2 persoonen die zy daer in vonden.

2) Bedoeld is: zeilden tot 6 mijlen voorbij Santiago en liepen aldaar een haven binnen. Zie Nuttall, p. 261.

[p. 300]

contreye daer zy malcanderen bestempt ofte verdaecht hadden, om te vergaderen en den anderen te verwachten, so zy door eenigh onweer ofte storm malcanderen quamen te verliesen, ende van een scheyden.

Comende op dertigh graden, vonden daer een seer goede Haven alwaer zy in liepen, ende anckerden op de diepten van ses vadem, te weten, een Roer schoot van 't land af, 'twelcke was recht tegens over een Revier, alwaer zy ses pypen waters namen, ende om die geen (die 't water souden halen,) te beschermen, setten twaelf persoonen op 't landt; aldus besigh wesende met het water te vullen, saghen een hoop Volcks op haer aen comen, waer van de helft Spaengiaerden waren, mochten wesen ontrent 250 persoonen te Peert, ende dan noch so veel te voet: maer so⁺ haest als zyse gewaer worden, liepen terstont naer 't Boot toe, ende verloren alleenlijcken eenen Engels-man; Die selfden nacht ginghen zy met beyde de Schepen weder 'tseijl, loopende langs de Custe heen, tot op 10 mylen weechs voorder aen, alwaer zy sommigh water namen: maer om datse sommigh Peerde-volck int oogh cregen, soo scheyden zy daer uyt sonder meer waters te nemen; Van daer af vervolghden heuren wegh voortaen, de Custe langhs tot 30 mylen weeghs, alwaer zy een onbewoonde Haven namen¹⁾ , doch en quamen daer niet aen landt: want⁺ saghen alle daeghs volck; alhier armeerden ofte rusten zy een cleijn jacht op, waer van zijt hout al ghewrocht en gemaect met met haer uyt Enghelandt brachten²⁾ ; 't voorseyde jacht ghemaeckt ende opgerust wesende, hebbent int water ghestelt, alwaer de Capiteijn met vijfthien persoonen in gegaen is, met den Hoogh-bootsman Jan de Grieck, (welcke was den Schipper van⁺ 't Schip dat zy ghenomen hadden inde Haven van Sant Iago,⁺ als voren,) met het welcke zy weder terugghe ghekeert zijn, om te soecken de twee Schepen die van heur compaengie met de storm ende 'tonweder versteken waren, als voren gheroert is, ende willende van ghelijcken op 't landt springhen om versch water te halen, en dorstent niet bestaen: want saghen daer volck, so dat zy ten lesten wederom keerden, sonder eenige notitie van d'ander Schepen te hebben; alhier wesende trocken alle 'tgeschut uyt het Schip, ende concerteerden en versaghen huer Schip; dit gedaen hebbende, leyden zy een cleijn stuck gheschuts op de

+ Comen in een Haven daer zy verliesen een Engelsman int vullen van hare pypen met water.

1) Lees: waar zij ‘havenden’, ten anker kwamen.

+ Rusten hier een jacht toe, daer zy 't hout uyt Engheland mede ghebracht hadden.

2) Een in die dagen zeer gewone wijze van doen, en zeker ook door Drake gevolgd.

+ [108a]

+ Keeren terugge ende soecken de 2 schepen van hare compaengie.

[p. 301]

jacht, waermede weder 'tseijl gingen, vervolghende hueren wegh voortaen.

Derthien daghen¹⁾ gheseylt hebbende, quamen by een Eylandt gheleghen ontrent een Bas schoot van 't landt verscheyden, alwaer zijt setten; alhier vonden zy vier Indiaensche visschers, in twee Canoas ofte Schuytgiens, de welck huer seyden, datter aen 't vaste landt versch water was: maer verstaende dat het niet te veel, en oock een half mijl vande Custe af, te landewaerts in was, en wilden daer gheen moeyten om doen, en zijn weder tseijl ghegaen, latende de voorseyde Visschers met huere Canoas blyven, vervolghende hueren wegh ende cours de Custe langhs.

Des anderen daeghs wat voorder aen wesende, creghen ghesicht⁺ van sommighe Indiaensche Visschers, die op 't landt in haer huijskens waren; dit siende d'Engelsche Capiteijn is terstont inde jacht ghespronghen, en naer 't land toe ghevaren, alwaer hij drie vande voorseyde Visschers aentaste, nemende daer by de helft²⁾ vande Visch, die op 't landt al bereijt en ghepackt lagh om te vervoeren, met welcke Indianen ende buyt zy weder naer het Schip toe quamen. Des anderen daeghs daer⁺ aen volghende, soo saghen zy een Barcke die met Visch gheladen was, die de Spaengiaerden toe quam, met vier Indianen die zy daer by gheset hadden; Dese Barcke met de Indianen ende Visch, namense ende bondense aen 't voorschip (van 't genomen Spaensche Schip) vast, ende sleeptense alsoo naer, latende de voorseyde vier Indianen daer in blijven, de welcke des nachts de Barcke weder los bonden, ende gingen heymelijcken door met Barcke en met Visch en al, sonder datse die oyt meer saghen. Des anderen daeghs so spronck den Capiteijn int jacht, om dat hy in een open ofte bruecke³⁾ van 't landt sommighe huyskens sach staen, alwaer hy naer toe voer; op 't landt comende vont daer twee mans in, waer van hy den eenen ghevanghen nam, latende den anderen blyven, nemende daer en boven noch drie duysent Pesos in Silver (zijnde elcke Peso de waerdye van een Reael van achten,) ende seven Indiaensche Schapen, Hoenderen, ende alle 'tghene datse meer vonden, waermede zy weder daer van daen scheyden, vervolghende hueren wegh voortaen; twee daghen daer na qua-

1) Lees: drie dagen; zie Nuttall, p. 263.

+ Doen een landtgang nemen een deel Visch ende sommige Indianen vant land.

2) Lees: die helft van de visch; zie Nuttall, p. 263.

+ Nemen een Barcke met Indianen en visch ende sleepten die achter aen dan inder nacht maeckten zy haer stillekens los ende salveerden haer.

3) Nl. een ravijn.

[p. 302]

⁺ men by de Haven ghenaemt Azijcka¹⁾ , alwaerse twee Schepen vonden, wesende 'teene gheladen met goederen ende coopmanschappen van Spaengien, uyt het welcke zy alleenlijck 200 Bottigas (ofte Spaensche potten) met Wijn namen, ende van 't ander 37 Baras (dat zijn stucken van 10, 12 pont elcke Bar,) Silvers, ende willende op 't landt springhen, (met twee Barcken die zy inde voorseyde Haven vonden) met ontrent 37 Roers en boechschutten,⁺ saghen op 't landt een deel Peerdevolck aencomen, waermede zy huer voornemen achter lieten, ende namen alleenlijcken een Swart diese inde Barcken vonden, daer zy weder met aen boort keerden.

⁺ Des anderen daaghs inden morgen stont, so hebben zy 't Schip met de coopmanschappen ende goederen van Spaengien inden brant ghesteken, ende namen'tander met haer, en zijnder met door ghegaen, vervolghende hueren wech voortaen; de Capiteijn voer met het jacht langhs de Custe heen, loopende d'ander Schepen anderhalf mijl daer van af t' Zeewaert in, om te soecken een Schip daer zy notitie af hadden; aldus gheseijlt hebbende ontrent vijf en veertigh mylen weeghs, hebbent selve Schip ghevonden, 'twelcke in een Haven gheanckert lach, die daer al twee uren van te voren gheadverteert waren van den Enghelschen Piraet ofte Zee-roover, ende hadden al achthondert Baras ofte Stucken Silvers (die zijn majesteyt toe quamen,) daer uyt ghelicht en gebercht, van welck Silver d'Engelschen te voren gewaerschout waren: maer en dorsten daer niet aen landt comen, om dieswille datter veel Indiaensche boechschieters ende Spaengiaerden op stonden en wachten, vonden alleenlijcken int selfde Schip drie pypen waters, zy namen 'tvoorseyde schip met haer, ende comende tot ontrent een mijl tZeewaert in, settent alle⁺ zijn seylen op, en lietent also heen dryven, doende alsoo van ghelijcken met het Schip dat zy in Azijcka ghenomen hadde, als oock dat ander van Sant Iago, die zy mede lieten dryven, vervolghende hueren wegh met huer Schip, ende het jacht alleenlijck.

⁺ Comende op seven ofte acht mylen nae by de Haven van Callan de Lyma, creghen ghesicht van drie Schepen, ende varende een van dien aen boort, namen daer drie mans uyt, ende vervolchden alsoo hueren wegh naer Callan de Lyma toe, alwaer zy in liepen, wesende ontrent twee uren inder nacht, seijlden

+ Berooven inde Haven Azijcka 2 Schepen, nemen daer uyt 200Spaensche potten met wijn, ende 37stucken Silvers, elck van 10 oft 12 pont.

1) Arica, op 18^o29′ Z.B.

+ [108b]

+ Om dat het Schepen van uyt Spaengien waren, steken daerom aen brant met goet met al het een schip, d'ander nemen zy met haer.

+ Laten hier 3 schepen die zy gherooft hadden dryven.

+ Waren inde Haven van Callan de Lyma nemen 3 mans uyt een schip, sochten een Schip met Silver, dan waer al te lande.

[p. 303]

tusschen alle de Schepen (die daer laghen) in, die seventhien int ghetal waren; onder de Schepen comende, vraechden terstondt naer 't Schip dat het Silver gheladen hadde: maer als zy voor antwoort creghen dat het Silver op 't landt was, so hebben zy huer de Cabels aen stucken ghehouwen, ende de twee grootste Schepen de masten af, waermede zyse lieten blyven; op deser stont so arriveerden daer een Schip van Panama, gheladen met waren ende goederen van Spaengien, 'twelcke quam te setten dicht by den Enghels-man; dit was terwylen dat d'Engels Capiteyn in d'ander Schepen Silver socht; So haest alst voorseyde Schip van Panama geanckert was, quam daer een Boot van 't landt om dat te visiteren: maer om dat het inder nacht was, lietent achter blyven, ende steldent uyt tot des morghens toe, ende comende by 't Enghels Schip, vraeghden zy wat Schip dat het was, waer op een vande ghenomen Spaengiaerden (door bevel van d'Engelsche Capiteijn,) antwoorde, dat het Schip eenen Michiel Angelo¹⁾ toebehoorden, dat van Chyle quam, ('twelcke eenen bekenden naem ende Schip was;) dit hoorende die van 't Boot sonden een man naer boven toe, den welcken int opclimmen tegens een stuck geschuts aenliep, waer door hy verschrict⁺ worde, en is haestigh weder in 't Boot ghekeert, (om dieswille dat die Schepen die aldaer laghen, ende in die contreye varen, gants gheen gheschut en plaghen te voeren²⁾ ;) Hiermede zyn zy met verbaestheyt daer weder van af ghesteecken; dit hoorende die van 't Schip van Panama, (dat eerst in gecomen⁺ was,) vermoedende dat het eenighe Zee-roover moste wesen, hebben haer Cabels aen stucken ghehouwen, en zijn t'Zeewaert ingheloopen; d'Enghelschen dit siende, smeten terstondt een deel Volcks in het jacht, en hebbense naer ghejaecht; daer by comende, hebben 'tSchip opgheeijst, huer bevelende te strijcken, het welcke die van 't Schip niet doen wilden, ende schoten met een Roer een van d'Enghelschen doot, waermede d'Enghelschen weder te rugghe keerden naer haer Schip toe, ende zijn terstondt t'seijl ghegaen, in 't vervolgh van 't voorseyde Schip, dat zy niet langh daer naer onder haelden, die van 't Schip dit siende worpen het Boot uyt, ende spronghen daer in ende voeren naer het landt toe, verlatende 'tSchip met alle dat daer in was, het welcke d'Enghelschen terstondt genomen hebben, en met haer ghevoert, vervolghende haren wegh voortaen.

1) Zie over hem Nuttall, p. 333, n. 2.

+ [109a]

2) De zee werd blijkbaar veilig geacht.

+ Een Schip van Panama hout hare Cabels af van vreesen genomen te worden, loopen Zeewaert in, worden vervolcht ende van de Engelschen ghenomen.

[p. 304]

Des anderen daeghs des morghens, saghen een Boot comen gheseijlt, waer door zy terstondt vermoeyden, dat het een verspieder⁺ was; een weynigh tijts daer naer, sagen twee groote seylende Schepen op haer aen comen, doen vermoeyden d'Enghelschen dat zy huer quamen naer jagen, dit siende hebbent Schip van Panama laten dryven, daer in latende Jan de Grieck¹⁾ , met die⁺ twee Mans diese genomen hadden, op den dagh datse in Callan de Lyma quamen, als gheseydt is; hijsten terstondt alle de seylen diese hadden op, en ghinghen door, sonder dat zy de voorseyde Schepen oyt meer saghen: want die terstondt draghende hielden naer het Schip van Panama toe, datse hadden laten dryven; Van daer af liepense weder langhs de Custe heen, vervolghende hueren wech voortaen; sommighe dagen geseijlt hebbende,⁺ gemoeten een Fregatte die naer Lyma toe wilden, was geladen met goederen ende waren van 't landt, waer uyt d'Enghelschen een Silveren Lampet ende Fonteijn namen, ende vraechden den Stuerman ('twelcke een Spaengiaert was,) oft zy een Schip gemoet hadden dat voor uyt was, daer zy notitie van hadden dat het Silver geladen hadde, waer op den Stuer-man neen seyden, ende een ander seyden jae, en dat het ontrent drie daghen verleden was; Dese Fregatte en quam niet aen 't Schip, dan by het jacht daer d'Enghels Capiteijn selfs in was:²⁾ want het jacht liep altoos dicht langhs de Custe heen, ende het Schip by d'anderhalf mijl daer van af, waer mede zy de Fregatte weder lieten varen, vervolgende hueren wech voortaen.

⁺ Twee dagen daer naer quamen by een Haven, genaemt Payta³⁾ , alwaerse vonden een geladen Schip, met goederen van Spaengien, 'twelcke 'tjacht aen boort clampte, ende creghent sonder eenighe resistentien in: want soo haest als 'tvolck van 't Schip, ghesicht ende kennisse van d'Enghelschen hadden, zijn daer terstont mettet Boot uyt gevlucht naer landt toe, ende twee van dien spronghen inde Zee, blyvende alleenlijcken in 't Schip de Schipper, Stuer-man, met sommige Swarten; van welck Schip namen de Enghelschen de Piloot, als oock 'tBroot, Hoenderen, ende een⁺⁺ Vercken ende gingen daer met t'seijl; Comende ontrent 2 Roerschoten verde, lietent weder varen, sonder daer yet anders uyt

+ Drie Schepen veroorsaken datse 'tSchip van Panama laten dryven.

1) De hoogbootsman van het voor Valparaiso genomen schip; zie p. 300.

+ Beschryvinge hoe datse voorder ghedaen hebben.

+ Waer dat zy een Fregatte ghemoeten, ende wat zy daer uyt namen.

2) Lees: niet het schip, maar het jacht had naar het fregat toe gehouden; zie Nuttall, p. 266.

+ Wanneer dat zy inde Haven van Payta quamen, ende verhael watse bedreven hebben.

3) Op 5^o5′ Z.B.

+ [109b]

+ Beschryvinge watse uyt een Spaensch schip in Payta ghenomen hebben.

[p. 305]

te nemen, ende vraechden naer 't boven gementioneerde Schip dat zy sochten, waer op zy hen informatie gaven, dat het 2 dagen verleden uyt die selfde plaets gescheyden was, waermede hueren wech vervolchden, ende al eert nacht worden ghemoeten een Schip van Panama, 'twelcke zy terstont overvielen, al hoe wel datser anders niet uyt en begheerden dan een Swart, waermede⁺ zijt weder lieten blyven, doende hueren cours voortaen.

Des anderen daechs 'twelcke was den eersten Februarij¹⁾ , gemoeten noch een ander schip dat naer Panama toe liep, hebbende Visch en ander victualye gheladen, met noch 40 Barren Silvers,⁺ ende sommigh Gout; maer en weet niet hoe veel dat het mochte wesen, het welcke zy altesamen namen, ende de Passagiers met twee Dominickaner Monicken, dieder met in quamen sonden zy met een Barcke aen landt; des anderen daechs hinghen daer een⁺ (van die int Schip quamen,) op, om oorsake dat hy niet en hadde willen bekennen dat hy 2 platen Gouts hadde, diese daer na by hem vonden; dit gedaen hebbende lieten 't Schip weder dryven, vervolgende hueren wech voortaen.

Den eersten Martius tegens den middach, cregen in 't ghesicht 't Schip dat het Silver in hadde²⁾ , wesende ontrent 4 mylen⁺ 't Zeewaert in, ende om dat het Engels Schip wat voorlastich ginck, waer door het niet ghenoech naer haren sin en seijlden, so namen zy een deel Botigas ofte vande Spaensche Olye potten,⁺ ende hingense vol waters met coorden achter aent Schip, om te beter te seylen³⁾ ; ende tvoorsz. Schip (dat naer Panama wilden,) hielt het draghen naer den Enghels-man toe, om te weten wat het voor een Schip was: want meenden dat het een vande Schepen was, die langhs die Custe ende contreye varen, ende over en weer traffijckeren; daer dicht by comende, heeft hem den Engels-man bevolen te strijcken, ende alsoot den anderen niet doen en wilden, heeft hem met een Lepel-stuck de Besaens mast ten eersten aen stucken gheschoten, en den Schipper met een

+ Watse uyt een Schip van Panama begeert hebben.

1) Lees: laatsten Februari; zie Nuttall, p. 266.

+ Beschryvinge van een Schip datse den eersten Februario ontmoeten.

+ Desgelijcks watse daer in vonden ende hoe zy met 'tvolck leefden.

2) De Nuestro Señora de la Conception.

+ Op wat tijdt datse 'tSchip met silver in het ooch cregen.

+ Verhael wat zy met het Schip dat nae Panama wilde te weech gebracht hebben, ende hoe zy 'tselve in creghen.

3) Een passage die door Linschoten niet begrepen is. Het schip van Drake was op den Spanjaard vooruit en wilde dezen, zonder achterdocht te wekken, naderbij doen komen. Niet zelf op den Spanjaard aansturen! Daarom liet Drake de zeilen bijstaan en trachtte de vaart te verminderen door trossen met weerstandbiedende voorwerpen er aan, achteruit te slepen. Y porque su nao yva algo delantera y no navegase tanto hecho cables por popa con botijas llenas de agua. Zie Nuttall p. 267. De schipper van het bedoelde schip verklaart ook dat hij het was die naar Drake toe hield.

[p. 306]

Pijl van een boogh gewont hebbende, hebbent Schip terstons opghegeven, 'twelcke zy in namen, ende zijnder met t'Zeewaert in gheseijlt, te weten, allen dien nacht ende des anderen daecht ende nacht daer aen volghende, seylende al watse mochten. Den derden dach wesende uyt het gesicht van 't land, begonsten 'tSchip⁺ te plunderen en te roven, ende 'tgoet daer uyt in haer schip over te nemen, twelcke was 13 hondert Barren ofte stucken Silvers. Item 14 kisten ofte kasten met Realen van achten ende Gout, hoe wel dat hy niet en weet die quantiteyt ende somme⁺ van dien, dan alleenlijcken dat hem de Passagiers seyden dattet seer veel was; seyden oock dat vande voorsz. somme 3 hondert Barren Silvers zijn majesteyt toe quamen, zijnde de reste van andere perticuliere Cooplieden; Dit ghedaen wesende lietent Schip met het Volck die daer in ghecomen waren weder varen¹⁾ , ende setten daer van gelijcken de drie Pilooten in, die met huer quamen, in voeghen dat zy alhier alleenlijcken bleven, met het Volck, die zy op de reyse met hen ghebracht hadden, dit was den 6 Martius; Van hier af namen haren Cours naer 't landt van Nicaraga toe.

⁺ Den derthiensten Martius een dagh min ofte meer, zijnde inden⁺ morghen stont ontdeckten het landt, het welcke niet te hoogh en was, hadde een cleijn Eylandt, twee mylen van het landt verscheyden, zy settent in een Bay die zy in het landt vonden, op de diepten van vijf vadem, te weten, dicht by het landt; bleven alhier stil ligghen tot den 20 toe, op welcken dagh een Fregatte dicht voorby 't Eylandt heen liep, alwaert jacht nae toe⁺ liep, diese nam en brachtense aen 't Enghels Schip; welcke Fregatte gheladen was met Salcaperilla²⁾ ofte Pock-cruyt, ende Bottigas ofte potten met Botter en Huenich, ende ander dinghen; d'Enghels Capiteijn gingh daer in, ende dede de Salcaperilla⁺ op 't landt worpen, latende de reste inde Fregatte blyven; deden alle 'tgheschut uyt zijn Schip nemen, ende settent in de Fregatte, om het Schip over te halen en te versien, waermede zy besich waren tot den 23 ofte 24 Martius. 'tSchip versien wesende, ende hen gheprovideert hebbende van barn-hout ende versch water,

+ Wanneer dat zy 't voorgaende Schip begonnen te beroven.

+ Beschryvinge wat zy uyt het Schip ghenomen hebben.

1) Ongeveer 7 Maart. Voor den brief van vrijgeleide, door Drake aan den schipper bij die gelegenheid medegegeven, zie hierachter, p. 308.

+ Op wat dagh datse 't landt van Nicaraga ontdeckten.

+ [110a]

+ Beschryvinge van de Fregatte die zy namen den 20Martij.

2) Sp. zarzaparilla, de wortel van Smilax China, een middel tegen Spaansche pokken (syphilis). Zie voor het gebruik Itinerario, ed. Kern, II, p. 41-45.

+ Desgelijcks waer mede 'tSchip geladen was.

[p. 307]

zijn haren wegh vervolcht langhes de Custe heen, doende haren Cours west aen, ende namen met haer die voorschreven Fregatte met volck met al; Twee daghen gheseylt hebbende, namen 't volck uyt de Fregatte, ende passeerdense int jacht, ende onder ander waren daer twee Bootsghesellen ofte Zee-luyden die naer⁺ Panama meynden te seylen, om van daer naer China te varen, vande welcke zy een namen, met de Brieven ende Caerten diese met hadden, onder welcke waren de Messiven ofte Sendt-brieven van zijn majesteyt voor den Governuer van China, als oock die Zee ende Pas-caerten daer zy de vaert met souden beghinnen, ende haer naer reguleren.

Seylende aldus hueren wech voortaen tot den 6 Aprilis⁺ teghens den avondt, quamen uyt de Mars een Schip t'ontdecken, 'twelcke dede zynen cours twee mylen van 't landt af, ende al eert des anderen daeghs beghonst te daghen, soo waren zy daer dicht by, so dat zijt onversiens over vielen, terwyle 'tmeestendeel van het ander volck sliep, en dedense terstondt altesamen in huer Schip over gaen, onder welcke was eenen Don Francisco Caratte¹⁾ ; Dit ghedaen hebbende vervolchden hueren wegh (met het voorseyde ghenomen Schip,) voortaen, uyt het welcke zy etlijcke Packen ende andere waren namen: maer en weet niet hoe veel dat het mochte bedraghen, ofte in alles wel was, namen daer van ghelijcken een Swartinne uyt; Drie dagen daer naer⁺ lieten zy het selfde Schip met volck met al, weder varen; setten daer van ghelijcken in de Bootsghesellen vande voyagie van China, dien zy inde Fregatte ghenomen hadden, behoudende alleenlijcken een Bootsgheselle, om haer te wysen waer datse versch water souden moghen cryghen, waer toe zy de leeghe pypen en vaten met namen om 't water in te doen, hiermede liepen⁺ zy hueren wegh voortaen, tot de Haven van Guatulco²⁾ toe, alwaer zy in liepen, wesende des Maendaeghs den 13 Aprilis, ende settent daer binnen in, alhier bleven zy tot den 26 Aprilis³⁾ toe, ende zijnde ontrent drie ofte vier uren inder nacht, zijnse weder te seijl ghegaen, nemende haren cours westwaert aen, ende een ure ofte twee te voeren hebben zy hem, Nuno da Silva belyder⁺ ghelaten, ende setten hem in een ander Schip dat daer in Gua-

+ Verhael van twee Bootsgeselen uyt de Fregatte, etc.

+ Beschryvinge van een schip datse den 6 Aprilis ontmoeten, ende watse met het selve uytghericht hebben.

1) Don Francisco Zaratte; zie zijn verklaring bij Nuttall, p. 201 e.v.

+ Wanneer dat zy 'tgenomen Schip weer lieten varen.

+ Op wat dagh datse in de haven van Guatulco quamen, ende hoe langh datse daer bleven.

2) Zie p. 294, n. 3.

3) Lees: 16 April; zie Vaux, The World Encompassed, p. 113.

+ Wanneer dat zy Nuno da Silva verlaten hebben.

[p. 308]

tulco lagh¹⁾ ; Van hier af²⁾ voortaen zijn de voorseyde Enghelschen,⁺⁺ de reste vande reyse ghepasseert, naer de Eylanden van Malucos heen, ende van daer af voorby de Cabo de bona Esperanço, ende also naer Enghelandt toe, ghelijck als sulcks ghenoech notorie ende oircont³⁾ is, en dit is alleenlijck het inhoudt vande voyagie van den tijdt, datter den voorseyden Piloot Nuno da Silva by gheweest heeft.

⁺ Hier naer volcht een Copye van eenen brief gheschreven door den Capiteijn Fransoys Draeck Enghels-man, wesende inde zuyder Zee van nieu Spaengien, in zijn Schip ghenaemt, het vergulde Hert⁴⁾ , (met het Schip van Sint Ian de Anton⁵⁾ , het welcke hij berooft hadde) aen zijn Mede-ghenoten die van d'ander Schepen van zijn gheselschap, daer hy met het onweer van versteken is gheweest, als voren gheseydt is.

⁺ Singuer Wouter⁶⁾ , soo het God ghehenghde dat ghy quaemt te ghemoeten met⁷⁾ dit Schip van Sint Ian de Anton, soo bidde ick u dat wel te tracteren, achter volghende het woort dat ick haer ghegheven hebbe, ende soo u yet ghebreeckt ende noodich⁺ waer, van het ghene dat dit Schip Sint Ian de Anton heeft, soo wilt U.L. het selfde dubbelt betalen als het ghene dat wy brenghen, ende sult bevelen dat niemant van u Soldaten haer eenigh quaet ofte molestye aen doet; ende het ghene dat onder ons ghesloten is gheweest, om weder naer ons landt te keeren⁸⁾ ,

1) Da Silva verliet op eigen verzoek de Golden Hind, en werd bij zijn vertrek door Drake beloond met een groote kist vol kleedingsstukken (Nuttall, p. 337). Waarom Drake hem liet gaan, zal wel altijd een raadsel blijven. Voor zijn ‘scherpe examinatie’ door de Inquisitie van Mexico, en zijn verder lot, zie de door Nuttall afgedrukte documenten, en de Inleiding, bij de bespreking van dit hoofdstuk.

2) Deze slotzin is uiteraard van Jan Huyghen zelf.

+ [110b]

+ Wat wech de Enghelschen na Engelandt ghenomen hebben.

3) Zie de Inleiding, bij de bespreking van dit hoofdstuk.

+ Beschryvinge van een brief van Singuer Draeck aen zijn verloren gheselschap.

4) De Golden Hind.

5) San Juan de Anton, de schipper van het zilverschip, dat den 1sten Maart door Drake was veroverd. Voor het vermoedelijk verband van dezen naam met ‘Southampton’, zie Nuttall, p. 155.

+ Naem aen wie de brief gheschreven is.

6) Terecht vertaalde Hakluyt dit reeds met Master Winter. John Winter (of Wynter) voerde het bevel op de Elizabeth, het vice-admiraalsschip van Drake's vloot.

7) Ontmoeten, to meet with. De brief is vertaald uit het Engelsch.

+ Vermaninge 'tSchip van Anton niet te beschadighen ofte beroven.

8) Vooral deze passage doet vermoeden dat Drake hoopte, door middel van de Spanjaarden, weder voeling te verkrijgen met zijn andere schepen, en tevens trachtte den vijand te misleiden omtrent zijn ware plannen, en den staat waarin hij verkeerde.

[p. 309]

sullen wy met Gods hulpe volbrenghen, al hoewel dat ick daer seer aen twyfel dat u desen sal behandighen, niet teghenstaende blyve gelijck als noch, den Heere altoos biddende, (die ons, u, ende mijn, ende alle de werelt verlost heeft,) ons te willen bewaren, wiens ick alleen gheve de prijs ende eere, etc. Het ghene ick alhier schryve en is niet alleenlijcken voor Singuer Wouter¹⁾ , maer oock voor Singuer Thomas²⁾ , Singuer Charles³⁾ , Singuer Caube⁴⁾ , ende Singuer Antonio⁵⁾ , ende alle d'ander goede Vrienden; Alle de welcke ick bevele den genen die ons met zijn bloet gecocht heeft, ende hoope op God dat hy ons niet meer moeyten sal gheven, ende dat hy ons sal helpen in onse tribulatie, ende bidde u lieden door 't lyden van Iesus Christus, dat soo het God belieft u eenighe tribulatie over te senden, dat ghy niet en⁺ wilt wanhoopen vande groote bermhertigheydt Gods: want die sal u gantschelijcken verschynen, den welcken deselfde ophout ende weder met het leven gunt, waermede hy ons groote vrientschappe sal doen, ende ons zijn bermhertigheydt bewysen, den welcken alleen zy prijs, eere, cracht, ende heerlijckheydt inder eeuwigheyt. Amen. By my uwen bedruckten Oversten, die het hert seer mistroostigh is, Fransoys Draecke, etc⁶⁾ .

1) Lees: Winter.

2) John Thomas, die het bevel voerde op de Marigold.

3) Misschien John Chester, van de Swan.

4) Volgens Vaux, p. 169, droegen twee personen op Drake's vloot den naam Cowke.

5) Nicholas Anthony was de schipper van de Marigold.

+ Vermaninge tot stantvastigheyt ende volherdinge van de reijs.

6) De brief moet ongeveer den 7den Maart geschreven zijn; zie Nuttall, p. 159.