Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Eerste stuk

[p. 56]

Dat 12.¹⁾ capittel.⁺
Verclaringhe vande coningen ende ghedeelten van't land ende custe van Malabar, ende den oorspronck van dien.

Om recht te verstaen die afdeelinghe ende regieringe van 't land van Malabar so is te weten, dat over langhe jaren ⁺worde het gheheel land van Malabar gheregiert van eenen coningh, wesende een coninghrijck, daer't nu veel zijn. So was dan, gelijck die Malabaren vertellen, de leste coningh Sarama Perymal²⁾, van wiens tyden af die Arabische Mochometisten in 't land van Malabar ghemeenschap hebben, om die handel ende trafficken vande speceryen, die doen naer't Roode Meer ghescheept worden, ende van daer vervoert over al de werelt; dese hebben door list so veel te weghe ghe ‖ bracht, datse den coningh⁺ ende veel van't land tot haer wet ende gheloof creghen, ghelijck zy ooc het meestendeel van Indien ende alle andere orientaelsche contreyen ende eylanden daer mede besmet hebben, welcke een van die principaelste oorsake is, datse soo qualick tot het Christen gheloof moghen bekeert werden, overmidts datse die Machometisten opruyen, ende alle vlyticheyt doen om haer daer van te houden, ende teghens die Portugesen op te rocken³⁾, ghelijckmen inde Portugaloysers chronijcken ende memorialen vande eerste ontdeckinghe ende conquisten mach sien, dicwils ghebleken is.

Keerende weder tot ons propoost, soo is dese bovenghenoemde coningh Sarama soo seer verwortelt geworden in dese nieuwe secte, die hy aenghenomen hadde, dat hy gantschelick voor hem ⁺nam het coninghrijck te laten, ende te doen bedevaert naer Mecca, Machomets begraeffenis te besoecken, om aldaer zijn leven te voleynden; in sodanigh heyligh voornemen, meynende daer met die saligheyt te verdienen, heeft oock dit zijn voornemen volbracht⁵⁾; ende om dat hy gheen kinderen noch erfgenaem en hadde, so heeft hy voor zijn vertreck het coninghrijck verdeelt onder zijn naeste dienaers ende vrienden, ghevende den eenen

1) In den oorspronkelijken druk is 10 een drukfout voor 12.

+ [17a]

+ Verclaringhe der verdeelinge ende oorspronc des lands Malabar.

2) D.i. Cheramān Perumāl, van wien in de Keralotpatti, ed. Gundert, p. 12, verhaald wordt dat hij tot het Buddhisme bekeerd werd in 350 na Chr.

+ <52>

3) Ophitsen (W.N.T. i.v. oprokken). Voor het verband denke men achter de komma: ‘hetgeen,’.

+ Een devotelic voornemen des coninghs van⁴⁾ Sarama.

4) !

5) Dit geheele verhaal van Chēramāns bekeering tot den Islam is een Mohammedaansch verzinsel, naverteld door Camões, Lus. VII, 33, de bron van onzen schrijver.

[p. 57]

⁺Cochin, d'ander Cananor, de derde Chale¹⁾, die vierde Coulon, &c., ende soo voorts met alle d'ander plecken, makende van elcke plaets een coninghrijck. Calecut heeft hy ghegheven eenen zijn liefsten ende uytersten²⁾ dienaer, ende hem ghegheven den tytel⁺ van samorijn, dat is soo veel als keyser ende hooft van alle d'ander, ende datse hem alle souden kennen ende obedieren als vassallen, waer van tot hedensdaeghs die van Calecut den naem van Samorijn hebben behouden, ende 'tghebiet ende heerschappie over die ander coninghen van gheheel Malabar hebben, op die manier verhaelt³⁾.

Den selfden coningh is gereyst naer Mecca, ende heeft daer zijn leven voleyndt, ende den samorijn ende d'ander coninghen zijn ghebleven, een jeghelick in zijn landt ende heerschappie, ende nieuwe coningrijcken, wiens afcomsten noch heden op die selfde ⁺manier regieren, ende 'tlandt be ‖ sitten met die selfde gedeelten; alleenelick is verandert ende ghedeclineert den samorijn, ende verheven den coningh van Cochin, naer de Portugesche comst in Indien, als boven gheseyt is.

Dese Malabaren zijn seer goede soldaten; gaen gantsch naeckt,⁺ alleenelick de schamelheyt bedeckt, so mannen als vrouwen, ⁺ende zijn die principaelste vyanden vande Portugesen, die't meeste quaet doen⁴⁾, hoe wel zy⁵⁾ ghemeenlick peys met den samorijn hebben, ende so veel fortressen op die custe, als ghehoort is; niet teghenstaende hebben tusschen beyde⁶⁾ haer⁺ sluyphavens, als Chale, Calecut, Cunhale, Panane⁷⁾ ende andere, waer uyt zy dagelicks loopen met fusten⁸⁾ ter zeewaert in, ende doen groot quaet, ende maken menighen bedorven coopman. Ende oock den samorijn breeckt telcken (alst hem in't hooft comt) de peys, ende dit door raet vande Machometisten, die in als die Portugaloysers ende Christenen afgunstigh zijn

+ <53>

1) D.i. Chaliyam aan de mond van de Beypur. Waar 't spoorwegstation Beypur staat, hadden de Portugeezen een fort tot 1571. Vgl. Hobson-Jobson, s.v. Chalia, Chalé.

2) Versta: hoogste.

+ Oorsaeck waerom die van Calecut den naem van samorijn gekregen hebben.

3) Hier spreekt Linschoten van Calicut op een manier, die slecht te rijmen is met wat hij op p. 53 gezegd heeft en verder in dit capittel zegt.

+ <53>

+ Vander Malabaren habyten ofte cleedinghe.

+ [17b]

4) Onderwerp is: de Malabaren.

5) Onderwerp is: de Portugezen.

6) Dit slaat op de Portugese forten in 't algemeen.

+ Onrust der Malabaren tegen den Portugesen ende andere cooplieden.

7) D.i. Vadakara of Badagara, gelijk het thans gewoonlijk geheeten wordt. Kuññali was een Mohammedaansch zeeroover; zie over dezen man Danvers, Port., I, 529, 543. II, 51, 94, 113-118. De gewone inlandsche naam van Panane is Ponnani.

8) Port. fusta, een klein roei- en zeilschip.

[p. 58]

ende soecken te beschadighen. Ende om dese Malabaren wille ⁺moet jaerlicks die armada uyt Goa loopen inde somer lancks de custe, om den reysenden coopman te bevryen van dese Malabaren, want die meeste handel van Indien is in fusten te traffickeren van d'een plaets op d'ander, welcke is haer daghelicksche neeringhe ende hanteringhe, ghelijck wy breeder sullen verhalen, ende noch wordender daghelijcks ghenoech berooft ende ghevangen; nemen al watse connen krygen.

⁺Het landt is doorgaende seer vruchtbaer, groen ende playsantich t'aenschouwen, maer heeft een onghesonde lucht voor die vreemde man. Ende alleenelick in dese custe ende zee-cant wordt die peper gevonden, hoe wel dat by Malacca op sommighe plaetsen ooc peper wast, maer en is so veel niet. Van hier wertse vervoert ende verspreyt door de gheheel werelt.

+ Middelen waerdoor de schepen van Goa haer soeken te bevryen voor den Malabarischen roovers.

+ Malabar is ongesont land voor de vreemden, ende op de custen der zee-cant wast den peper.

4) !