De Middelnederlandsche Tauler-handschriften

Regelnummers proza verbergen

[Hs. Br. 14688., Hs. U.]

XVI.

Jch neyman eynen sprůch ůs	heerde Hijr toe nyem ich eynen
der mynnen boiche Sage mir den	sproeke wt der mynnen bueck
dar mynt myn sele wa weydes	saghe my de daer mynnet mijne
25 dů ind waroywes dů in deme	25 siel. waer weydestu. waer rustes
^+ midden dage dat ‖ ich eyt irre	du in den mydden daghe dat ich
gainde werde nae deme vey	yet dolende werde nae die weyde
dinre geselschaft Jn weystů neit	dijnre gheselscap In wetstu
O dů schoinste der wyůe so	niet o du schoenste der wijue.
30 gannck vs ind ganck af na den	30 so ganck wt ende ganck af. nae
voisporen des veys dinre geselschaft	den voetsporen des vees dijnre
^+ ‖ ind weyde dyne ziickelgin	gheselscap Ind weyde dijne sickelijn
by den tabernaculen der	bijden tabernakel der
heirden Diese vraige deit der	heerden Dese vraghe deyt der
35 anvainde mensche etzwanne	35 aenvaende mynsche ende oec
doynt sy die vortgainden Jnd	sullighe voert ghaende Ind duck
^+ důcke die volkomen in ‖ deme	die ‖ volcomen Inden beghenne^+
begynne des anvainden ind des	des aenvanghes des voertghan-

+ 72b.

+ 73a.

+ 73b.

+ 146b = [c]xliiij.

[p. 307]

aant.[Hs. Br. 3., Hs. L.]

XVI.

22 Noch anders. Ic ben een goet	Noch opten seluen dach^+
herde Hier toe neme ic een woert	vanden goeden herde. ende
vter mynnen boucke Seght mi	van dat scaepken dat
25 dien daer mynnet mine ziele.	25 is die minnende ziele Ende
waer weedestu waer rustes du	van drie berghen daer
inden middaghe dat ic niet dwalende	dat scaepken in weydt
en werde na dat vee dijns	in dat leuen ende liden
gheselscaps. En kenstu di niet	ende die wonden ende in
30 o alre schoonste der wiuen so	30 dat bloot ons liefs heren
ganc vut ende gaet af na die	Ende vanden heilighen
voetstappen des vees dijnre gheselscap.	vijf wonden Ende vanden^+
ende voede dijn bucken	heili- ‖ ghen sacrament
biden tabernakelen der herden	tonfaen Ende hoe hi sijn
35 Dese vraghe doet den beghinnenden	35 bruyt laet ende prueft
menschen yets wat doen	met groten swaren liden
ende den voortgaenden ende	des goeden tauweleers Sermoen
dickent den vulcomenen. inden	IC ben een goet herde Hier

+ 14a, reg. 15

+ 14b.

[p. 308]

aant.[Hs. Br. 14688., Hs. U.]

1 vortgains ind der volkomenheyt	1 ghes Ind der volcomenheit
soe sich der mensche	so sich der mynsche keert
keret in sich selůer in die	in sich seluer in die teghenwoerdicheit
intgeinwordicheit vns heren	ons lieuen heren Ind
^+ vnd hait van inbynnen ‖ leifliche	heeft van bynnen lieflich openheit
20 offenheit Vnd intgainwordicheit	20 heit Ind teghenwoerdicheit ons
vns lieůen herren so	lieuen heren so siet hy sijne verghetenheit
sijt hie sine vergeyt ind sin	Ind sijne vnvermoghen
vnuermoigen ind cranckheyt	Inde kranckeit Ind siet dat
ind sijt dat gůnstige gůnnen	gunstighe gonnen Ind dat krechtighe
^+ ind dat creftige ‖ vermoigen	25 vermoghen sijnslieuen heerden
26 sins lieůen heirden Wie hie	wye he sijn scheepken weydet
sine scheifgin lieflichen weydet

+ 74a.

+ 74b.

[p. 309]

aant.[Hs. Br. 3., Hs. L.]

1 beghinne des annemens voortgancs	1 toe nemic een sprake vter minnen
ender vulcomenheit. Als	boeke Segt mi du dien
hem die mensche keert in hem	mijn ziele mint waer weides du.
seluen in die ieghenwoerdicheit	waer rustu inden middaghe. dat
5 ons heeren ende heeft van binnen	5 ic niet dwasende en worde na
lieflic openheit ende ieghen	die cudde dijnre ghesellen En
woerdicheit ons liefs heeren so	wetes du niet o du scoenste der
	wiuen soe gaet wt ende gaet af
	na den voetsporen des weechs
	10 dijnre gheselscaps. ende weide
	dijn hueckene biden tabernaculen
	der herden Dese vraghe
	doen die aenvaende menschen.
	ende oec soe doent die voertgaende
	15 menschen Ende oec soe
	doent dicke die volcomenne inden
	beghinne des aenvaens ende
	des voertgaens inder volcomenheit
siet hi sijn vergaen ende zijn	Als hem die mensche keert in
20 onvermoghen ende crancheit.	20 hem seluen in die teghenwoerdicheit
ende siet dat ionsteghe ionnen	ons heren ende ‖ heeft^+
ende dat crachtighe vermoghen	van binnen lieflike openheit
zijns liefs herden hoe hi sijn	Ende in die teghenwoerdicheit
scapelkins voedet Dies es ghetughe	ons liefs heren soe siet hi sijn
25 onse heere ihesus cristus	25 verreheit ende sijn onvermoeghene
die daer es dat helighe sacrament	crancheit Ende hi siet
Die hedele substancie die	daer oec ende merct die
en heeft gheen onderstant. zi	ghestadighe onste sijns liefs.
onthoudet die forme Alsoo es	hoe hi sijn scaepkens weidet
30 desen menschen Na haren deele
^+ en ‖ hebben zi gheen onderstant van allen tijtliken dinghen daer
zij die ontbeeren. sal hem god wesen alleene een onderstant Daer
die priester consacreert dat helighe sacrament. dat werc en es des
priesters niet. Het en es oec der woerden niet Onse heere ihesus
35 cristus doet dat werc selue. overmids dat instrument of reeschap
dat die priester es Inden ghetughe des priesters so gheeft hi cracht
den woerden Alsoo es desen sonderlinghen menschen. die ghenade
die in hem leuet die en es haer lieder niet si es ons heeren ihesu
cristi die in hem werct. Zij sijn een instrument of reescap ghetughe
40 of een lidende cracht. die gode liden in zinen werken Dat helighe

+ 15a.

+ 73a.

[p. 310]

aant.[Hs. Br. 14688., Hs. U.]

So were der mensche gerne	so weer der mynsche gherne
in die geselschaff vnd enweys	inden gheselscap Ind in weyt
20 neit wo hie dar zo komen sal	20 niet wye he daer toe komen sal
^+ So spricht ‖ hie inbynnen in	so spriect hy in bynnen in hertelicher
hertzelicher begerlicheit zo deme	begheerlicheit Segghe
gůden hirden sage mir den	my den mijne seel mynnet waer
da mynnet myn sele wae weydes	rustestu inden mydde daghe dat
25 du wa roiwes du in deme midden	25 ich yet dolende weerde naeder
dage dat ich eyt irre gainde	gheselscap: dijnre weyden die
^+ werde ‖ na der geselschaiff dyns	weyde dat sijn die wtuercoren
veys Dyt vye dat sint die vsserwelten	gods totten die mynsche wolde
gotz zo deme dys mensche	Ind vreyset sich doelen gaens
30 woilde ind voirtet sich irre	30 Als Joseph dolende ghinc op
gains alz Joseph irre geinck ůp	den acker doe he sijn brueder
^+ dem acker do hie soichte ‖ sine	suecht in sycheym Ind waert
broider in sycheym Vnd wart	ghewijst dat he sy vant in
gewyst dat hie sij vant in dochaym	dothaym Wael mach men sich
35 Woil mach man sich	35 verueren dolende ghaende want
voirten irre gains Want veile is	voel is ‖ des dolens Den ynnichliken^+
des irredůms dem in relicheit vragen	vraghen woert gheantwoert
^+ wirt ‖ geantwert van der ynnerlicher	vander ynnichliker waerheit
wairheit Jn weystů des

+ 75a.

+ 75b.

+ 76a.

+ 147a = [c]xlv.

+ 76b.

[p. 311]

aant.[Hs. Br. 3., Hs. L.]

1 sacrament en schijnt niet datter es. ende dat daer niet en es dat
schijnt daer. Alsoo es desen menschen daer si ghebarende sijn
die vrucht des helighen sacraments dat sij werden van ghenaden
dat en schinen sij niet ende dat sij niet en schinen dat sijn si- Zij
5 schinen voor grouue vutwendighe menschen ende houden hem
seluen voor grouue sondaers die dat goet gods bedoruen hebben.
Datmen rieket dat en es daer niet. dat men smaket en es daer
niet Datmen noch en rieket noch ensmaket noch en gheuoelt dat
es daer. dat es dat helighe sacrament Alsoo es desen menschen.
10 hoe dat si gheuoelen metter sinlicheit doch sijn si vul des helighen
sacraments Als du vp does dinen mont ende ontfaes dat helighe
sacrament met gansen gheloue verborghen onder die forme des
broots. so doet die gheest vp sinen mont zijnre begheerten ende
^+ sluut in hem dat gheestelike verborghen ‖ goet als die spieghel die
15 sonne in hem sluut. wies si daer gheuoelen ende ghebruken inden
gheeste. dat es onbekent allen crachten van binnen ende van buten
Nu heffen wi an van desen.
so ware die mensche gheerne in	Soe waer dan oec die mensch
dat gheselscap. ende en weet niet	gherne in dier gheselscap. ende
20 hoe hi daer toe comen mach.	20 en weet niet hoe hi daer toe
So spreect hi van binnen met	comen sal So sprect hi van binnen
herteliker begheerten totten goeden	met herteliker begheerten
herde Secht my dien daer	toeten goeden herde Segt mi du
mint mine ziele waer weedestu	dien mijn ziele mint waer weidestu
25 waer rustestu inden middaghe.	25 waer rustu inden middaghe.
dat ic niet dwalende en werde	op dat ic niet dwalende en
na dat vee dijns gheselscaps	worde na die gheselscap dijns
Dat vee dat sijn die v[ut]verweelden^1)	vees Dit vee dat sijn die wtuercorene
gods daer dese mensche toe	gods Ende hier toe wilde
30 wilt ende ontsiet hem dwalens	30 die mensche gherne comen ende
Alsoo ioseph dwalende ghinc vp	ontsiet hem nochtan in te gane.
den ackere doen hi zijn broeders	als ioseph inghinc opten acker
sochte in sychem. ende wart ghewijst	doen hi sochte sijn bruederen
dat hise vant in dothaym.	Ende hem waert ghewijst soe
35 Wel mach men ontsien dwalens	dat hise vant in dotha- ‖ im^+
want vele es des dwalens. Den	36 Och wel mach hi hem ontsien
inreliken vragende wert gheantwoert	voer sijn ingaen der dolinghen.
vander inreliker waerheit.	want des dolens is vele. ende
	die wech is enghe die ten
	40 leuen leydt Doch tot deser

+ 73b.

1) hs.: vi verweelden

+ 15b

[p. 312]

aant.[Hs. Br. 14688., Hs. U.]

neit so gainck vs van dinre	In wetstu des niet so ghanck
egenschaff ind gainck dins selůes	wt van dijnre eyghenschap Ind
5 af ind voilge deme voisporen	5 ghanck dijns seluen af Ind volghe
der heiligen apostolen ind ‖	den voetsporen der heyligher
^+ der lerrer ind den voispoiren	apostolen der leeren Ind
manigen lieůen menschen de	den voetsporen mennich lieues
der waerheit getrůwe sint in	mynschen die der waerheit
10 gesůnder cristelicher ordenunge	10 ghetruwe gheweest sijn in ghesonder
	kristliker ordinynghe
Oůch weyde dyne zijckelgin	Ouch weyde dijne zickelijn
by den tabernaculen der hirden	bijden tabbernakel der herden
^+ ‖ zijckelgin dat sint die sinne	zickelijn dat sijn die synne in
15 ind die crefte der sele die geweydet	15 krechte der selen die gheweydet
werden mit der leire vns	werden myt der lere Nu hebt
heren Oůch hait ir vre zickelgin	ghy vre zickelen huden wter
hoide vsser Coellen gedreuen an	coyen ghedreuen aen dat velt
dit velt bis hier zo deme wyer	bys her toe den wijer Ind sijt
^+ ‖ ind syt hir komen by den	20 komen her by dit tabbernakel
21 tabernackel der heirden zo weyden	der heerden te weyden vre sickelen
vre zijckelgin dat tabernackel	Dyt tabbernakel der heerden
der heirden is dys stoil	is die stoil: de heerden sijn Dye
d[ie]^1) heirden sint die leirrer	lerer die doer dat jaer hi leren
ind die zijckelgin weyden sy	25 Ind die zickelen weyden Sy sijn
	predicker off onser vrouwen
	brueder of welker ordenen dat sijn
^+ sin ‖ ich dan hůde den stoil	Want ich dan huden den stoel
des tabernackels bekůmberen so	des tabbernakels becommer: soe
geborret mir zo bescheydene die	ghehoert mych te bescheyden
39 vrage wa weydes dů wa roiwes	39 die vraghe waer weydestu waer

+ 77a.

+ 77b.

+ 78a.

1) hs.: der

+ 78b.

[p. 313]

[Hs. Br. 3., Hs. L.]

	1 inreliker vraghen wort gheantwoert
	vander inreliker waerheit
Ende weetstu dies niet so ganc	En wetstijs niet. soe gaet wt
vte van dijnre eyghinscap ende	dijnre eyghenscap ende gaet dijns
5 ganc dijns selfs af ende volghe die	5 selfs wt ende volghe die voetstappen
voetstappen der heiligher apostolen	der heiligher apostolen
der leeraers ende menichs	ende der leraren ende menichs
lieuen menschen die der waerheit	liefs menschen die der waerheit
ghetrauwe gheweest hebben.	ghetrouwe gheweest heeft
	Och weide dijn huexkene biden
	tabernaculen der herden Die
	huexkene dat sijn die sinne
	15 ende crachten der zielen die gheweidt
	worden metter leren cristi
	Nu heden hebdi v huexkene
	vter koyen ghedreuen aent velt.
	tot ghi biden vee sijt comen al
	20 hier bi dat tabernakel des herden
	te weiden v huexkene Dit tabernakel
	des herden dat is die
	preecstoel. of die stat ‖ daermen^+
	op predict Die herden dat sijn
	25 die leeraren die allet iaer doer
	den luden leeren. hier ende anders
	waer met harer leeren ende
	goeden leuenne. diet voer beleeft
	hebben ende ons ghelaten tot
	30 enen exempel om na te volghene
	daer si henen sijn Ende die dese
	huexkene weiden ende ter weiden
	driuen dat sijn predicaers
	oft onser lieuer vrouwen brueders
	35 oft van wat ordinen dat si sijn
	Ende want ic dan heden den
	stoel des tabernakels becommert
	hebbe. soe gheboert mi die
	vraghe te vestene ende daer
	40 toe te antwoerden Waer weides

+ 16a.

[p. 314]

aant.[Hs. Br. 14688., Hs. U.]

1 dů in deme midden dage Want	1 rustestu Inden mydden daghe
^+ mir dat neit alz offen ‖ in ist	Want mych dat niet also open
alz id billiche were ich neymen	en is: als het byllichen solde
zo holpen deme heilgen propheten	weer ‖ mych alst sulde: Soe^+
5 ten Ezechielem důrch den der	nyemen ich te helpen den
můnt gotz die vrage bericht Wa	6 heylighen propheten Ezechielen
weydes dů die antworde in den	doer den der heylighe gheest
^+ hoen bergen israhel ‖ sal sin ir	gods die vraghe berichtet Waer
weyde da soilen sij royn in gronenden	weydestu Die antwoert Inden
10 crůden	10 hoghen berch Israhel sal sijn
Nů mercket dry berge in israhel	hoer weyde daer soelen sy rasten
die der prophete wyset ind	in gruenende cruden Nu mirke
spricht der berch gotz der vette	drij berghe in ysrahel die der prophete
14 berch der zoe samen gerůnnen	wijset^2) Ind spriecht Der
^+ ‖ berch is der důre lijf vns lieůen	15 berch gods der vette berch Der
heren ihesus cristus den der	toe samen gherunnen berch is dat
heilge geist dede zo samen runnen	duer lijf ons heren. Jhesu cristi
dar is veil geliedere eyn liif	den der heylighe [gheest]^3) dede
dat is der berch in deme dat gode	te samen rynnen dat is voel
^+ behaigede zo woynen ‖ alz der	20 gheledere eyn lijff dat is der
21 prophete spricht Oůch spricht	berch: In den gode behaghet te
Sanctus paulus der voilde der	wonen als der prophete spriect
gotheit behagede lijflich zo woynen	Ouch spriect sanctus paulus Der
in eme Nů etzeliche werde	voellede der godheit behaeghede
	25 lijflic te woenen in hem
lieůe menschen die schaif sint	Nu sullighe weerde lieue mynschen
des gůden hirden die doint alz	die schaep sijn des gueden
^+ ge- ‖ schreůen is neit in sal id	heerden die doen als ghescreuen
35 ůch ydel sin vro up sta[n]^1) vůr	35 is Niet en salt v ydel sijn vroech
die lichte want got hait geloift	op te staen voerden liecht want
die crone den die wol wachen	god heuet gheloeft die crone
alsus sint die lieůen scheifgin	den die wael waeken Aldus sijn
39 in hude up gestanden vro ind	39 die lieue schepken huden opghe-

+ 79a.

+ 147b = [c]xlv.

+ 79b.

2) hs.: wijset ende

+ 80a.

3) ontbr. in hs.

+ 80b.

+ 81a.

1) hs.: marge afgesneden

[p. 315]

aant.[Hs. Br. 3., Hs. L.]

1 du inden middaghe Ende want

mi nv dit niet alsoe open en is

alst wel billijc ende betamelijc

ware. ende alst oec met rechte

5 sijn soude. soe nemic te hulpen

den heilighen propheet ezechiel

doer den welken die gheest gods

tot deser vraghen antwoert ende

bericht Waer weidestu Ende die

10 antwoerde is aldus Inden hooghen

‖ berghe israel sal sijn haer^+

weide Siet daer selen si rusten

in groenen crude Nu merct drie

dinghen in israel die de propheet

15 wijst ende sprac aldus Die berch

gods ende die vette berch. die

te samen gheronnen berch. dat

is dat ouerblijf ons liefs heren

ihesu cristi. dat die heilighe gheest

20 te gader dede ronnen ouermids

die bernende minne die hi tot

hare alder salicheit hadde Na

enen anderen sin. soe hebben

oec die felle ioden te gader doen

25 ronnen. want cristus veel van hen gheleden heeft ouermids menighe

persecucie die si hem aendeden. soe dattet bloot wt alle sinen liue

te gader ran Ende dat lijf cristi is in dien behaghende te wonenne

Als die propheet sprac Ende oec sint pauwels Der volheit der

godheit behaghede lijflijc te wonenne in mi Nu sprecic tot sommighen

lieuen werden menschen die ‖ daer sijn scape ende gods^+

31 herden. hier om seg ic ende van hen begheric dat si doen

willen alsoe als ghescreuen is

Niet en sal in v ydel sijn oft te

vergheefs die ghenade gods Ende

35 ghi selt vroech op staen voer

den lichte. want god heeft gheloeft

die crone den ghenen die

wel waken Aldus dan soe sijn

die lieue schaepkens dat sijn die

40 wtvercoren kijndere cristi die

+ 16b

+ 17a.

[p. 316]

aant.[Hs. Br. 14688., Hs. U.]

1 sint gegaingen in die weyde des	1 standen vroech ind sijn gheghanghen
leyuens vnses lieuen herren ihesus	in die weyde des
cristus dat is dat vlijssige	leuens ons heren. [dat is dat
^+ ‖ an sein Vnd dat oyůen in	4 vlytighe aen syen Ind dat oeuen]^1)
5 deme leůen vns lieůen heren	Inden leuen ‖ ons heren. so weydet^+
ihesus cristus So weydet sich dyne	sich dijne seel wanneer sy aen
sele Wanne sij an sijt dat lutter	siet dat luter armoede in dat
armoide Vnd dat lutter leyůen	luter leuen ons heren Jhesu cristi
vns lieuen heren ihesus cristus
Sine mynnencliche wandelinge	Sijne mynschelike wandelinghe
15 mit sinre lieůer moider Vnd	15 mit sijnre lieůer moeder Ind
^+ mit sinen vianden So ‖ geit dit	mit sijnen vrienden Ind bij sijnen
scheifgen weyden in důssem	vianden. soe gheyt dit
berghe van eyme sinre leiflicher	schepken weiden: In desen berghe
sprůche zo dem anderen Van	van eynen liefliken sprůnck
20 eynre sinre minnen wercken zo	20 totten anderen Van eynen mynnen
dem anderen bis in die werde	werke totten ander: went
wůnden Vnd die milde vergessůnge	in die werde wonden Inde die
sins eidelen duren bloides	mylde wtgietinghe. sijns edelen
bis in den getrůwen doit vns	dueren bloets went inden mynnen
^+ lieuen ‖ getrůwen heren ihesus	25 doet ons lieuen ghetruwen
26 cristus. Dit is dat weyden dieser	heren. Dit is dat weyden dieser
scheifgin in der koilre vroůden	scheepken Inder coelre vroechden
want sij noch hůngerich sint so	Want sy noch hongherich
vůr loůffet in dat ander alz ůp	sijn soe voerloept dat eyn den
30 deme veilde Wanne eyn scheifgin	30 anderen als op den velde Wanneer
sijt eyn groyn bůysschen	dat eyn scheepken siet eyn
grais of ein crutgin dat id lichte	gruen buschken graes of eyn
^+ van natůren ‖ bekent dat id emme	cruydeghen: dat het licht van
smeichlich is so louffet id vůr den	naturen kent: dat het hem smecklic
35 anderen schaiffen hyn dat is dat	35 is soe loepet voerden anderen
loiffen dinre selen in bynnen Vp	schapen heen dat is dat loepen
der weyden dys berges Hie vůr	dijnre seelen van bynnen op
loůffet ein scheifgin dat ander	der weyden des berghes Hyr voerloept
	eyn scheepken dat ander

+ 81b.

1) naar Rsbr. W

+ 148a = [c]xlvj.

+ 82a.

+ 82b.

+ 83a.

[p. 317]

aant.[Hs. Br. 3., Hs. L.]

	1 gherne weiden souden. dats die
	gherne dat woort gods horen
	souden Die sijn heden vroech opghestaen
	ende sijn ghegaen inden
	5 werden lichaem ons heren
	ihesu cristi. ende hebben dien met
	gheesteliken oefeninghen al doer
	varen Want dat si te dier weiden
	gaen. dat is haer vliteghe aensien
	10 ende haer crachtighe ende
	ghestadighe oefeninghe in dat
	suete leuen ons liefs heren ihesu
	cristi Siet dan weidet ende spijst
Die ziele wanneer si aensiet	haer die ziele. wanneer si aensiet
15 die puer aermoede ende dat puer	die willighe ar- ‖ moede ende^+
leuen ons liefs heeren jhesu cristi.	16 dat luter liden ons ghetrous
zijn minlike wandelinghe met	heren ihesu cristi Ende alsi oec
sijnre lieuer moeder ende met	aensiet sijn minlike wandelinghe
synen vrienden ende bi synen	met sijnre lieuer moeder ende
20 vianden. so gaet dat scapelkin	20 met sinen gheminden vrienden
weeden inden berghe van desen	ende met sinen vianden Siet aldus
liefliken spruten vanden eenen	gheet dit scaepken dat is die
totten anderen. van een sijnre	minnende ziele weiden in desen
mynnen werke totten anderen.	berch die cristus menschelijc
25 tot in die weerden wonden ende	25 leuen is. in al dien dat van hem
in die milde vutsturtinghe zijns	ghescreuen is. vander eender
edelen dierbaren bloets tot in	leren in die andere Ja al tot in
die minlike doot ons ghetrau ‖	die werdighe wonden. ende in
^+ wen heeren Dit es dat weeden	die minlike verghietinghe ende
30 deser scapelkins inden couden	30 milde wtstortinghe sijns edelen
vorst Ende want si noch hongherich	dierbaren bloots tot in die menschelike
sijn zo voor loopt dat	doot ons ghetrous heren
een dat ander vpden velde.	Dit is dat weiden der scaepkens
Wanneer dat een scaep siet een	inder coelder morghenstont Ende
35 groen struuxkin gars of crudekin	35 de want si dan noch hongherachtich
dattet lichte van natueren	sijn. soe voerloept dat
kent dat hem smakelic es. so	een dat ander alst opten velde
loopet voor die andere henen	comt Ende dat is in deser wisen
Dat es dat loopen dijnre zielen	Wanneer dat een scaepken siet
40 len van binnen op der seluer	40 een scoen groen bosschelken

+ 17b.

+ 74a.

[p. 318]

aant.[Hs. Br. 14688., Hs. U.]

Want ein meynsche hait in einre	Want eyn mynsche heet in
zijt etzwanne me hyndernisse	eynre tijt voel meer hindernysse
^+ dan ‖ up der andere van slaiffe	dan op die ander Van slapen ‖^+
van bilden van crancheit Van	van bielden Van krancheiden
15 manigherhainde vngeschickeit	15 van mengherhande ongheschyckheit
Van y[n]relicher^1) kaltheit van	Van inrelicher kaltheit van
ynrelicher we van duysternisse in	inrelichen wee van duysternysse
bynnen dat hie eme neit gedoin	in bynnen dat he hem niet
19 ein kan Wanne dat got inthelt	ghedoen in kan wanneer dat
^+ sinen invlůs vnd sin licht ‖ So	20 god onthelt sijnen troest ende
geit id alsůs Dit deit got vmb goit	sijn liecht soe gheyt id aldus
	Dat deyt dich god omme guet

+ 83b.

+ 148b = [c]xlvj.

1) hs.: ymrelicher

+ 84a.

[p. 319]

aant.[Hs. Br. 3., Hs. L.]

1 weeden des berghes. Hier voor	1 ghers oft een crudeken. dattet
loopt dat een scaep dat ander.	licht van naturen wel kent ende
	dat hem ‖ smakelike is ende^+
	sijnre naturen beuallijc. soe loepet
	5 voer die andere scapen om
	dat te ghecrighen ende af te
	bitene eer die andere daer aen
	comen Och lieue mensche dit
	meyn ic dat anders niet en is.
	10 dan dat lopen dijnre zielen
want een mensche heeft tot	van binnen opter weiden des
eenre tijt yets wat meer hyndernessen	berchs voerseet Siet hier voerloept
dan vp die andere van	dan dat een scaepken dat
slapene van beelden van crancheden	ander Dat een smenschen minnende
15 van menegherande ongheschictheit	15 ziele voerloept op een tijt
van inreliker cautheit	eens anders menschen minnende
van inreliken wee van duusternessen	ziele. nochtan dat si beide in
van binnen dat hi	minnen gaen weiden Ende dit
hem niet ghedoen en can. wanneer	coemt aldus toe Want des menschen
20 god onthoudt sijn invloet	20 scaepkens dat sijn die
ende sijn licht. so gaedt aldus	crachten van binnen die hebben
Dit doet di god om goet.	op een tijt meer hijndernisse dan
	op een ander tijt. ende alst soe
is. soe en connen si niet ghelopen inder weiden ghelijc den anderen.
25 die op die tijt gheen hijndernisse en hebben Oec coemt dese hijndernisse
van slapericheiden. ende ‖ op een ander tijt van weeldicheiden.^+
ende somtijt van crancheiden ende van menigherhande
onghescictheiden of van inreliker wee. van inwendigher duysternissen
alsoe dat die arme mensche hem seluen niet ghehelpen en
30 can. noch hem te gode ghegeuen op dien tijt als op enen anderen
want wanneer dat god sinen invloet onthoudet soe gatet aldus
Ende dit doet die goedertieren god alte male int goede Oec na enen
anderen sin soe voerloept dat een scaepken dat ander. wanneer als
die een cracht der zielen meer gheneicht ghestoect ende gheport wort
35 van binnen. soe dat si meer smakens heeft ende gheuuelens. minnens
ende ghebrukens nv in dit nv in dat. dat die ander crachten op die tijt
niet en hebben. al hebben sijt wel op een ander tijt in anderen oft in
gheliken saken ‖ alst dese licht niet en heeft Ende dees weechs ende^+
kennens onderlinghe is ons groot noot. op dat wi ons seluen te male
40 niet en verwanen. mer te naerdere onse alleyndicheit leeren bekennen

+ 18a.

+ 18b.

+ 19a.

[p. 320]

aant.[Hs. Br. 14688., Hs. U.]

1 dar na alz hie dir schickůnge	1 daer nae als hy dich schickinghe
gijft so loiffes dů ind weydes	ghieft so loepstu ende weydes
lůystlichen Ind vůrkomes etzwanne	lustliken Inde voercomps
die anderen Och wie	dicwijle die ander Och wye wale
5 wail is dir dan Wanne dat dů	5 is dich dan. wanneer du openheit
offenheit haist ind mynne in	heues Ind mynne In desen voerghenoemden
diesen vůrgenanten dyngen So	dinghen soe weydestu
^+ ‖ weydes dů lůstlichen in diesme	lustlichen in desen berghe
berge Vnd rastes in deme gronender	Ind rastes in den groenen der
10 nender vrůcht des dodes vns	10 vrocht des doedes ons lyeuen
lieůen heren ihesus cristus Hor	heren ihesu cristi Her omme hyndernysse
vmb hindernisse in sint dir	en sijn dier niet hyndernysse.
neit hindernisse dat dů eme	dattu niet ghedoen en
neit gedoin ein kainst in bynnen	kons in binnen desen dinghen.
15 nen den dingen dat in sal dich	15 dat en sal dy niet achter rugghe
^+ neit ‖ zo růcke setzen Lyd	setten lijt dich daer ynne.
dich da ynne vnd var vort.

+ 84b.

+ 85a.

[p. 321]

aant.[Hs. Br. 3., Hs. L.]

1 Maer als hi di gheschichtheit	1 Mer hier na lieue kijnt als dese
gheeft so loopestu ende weedes	vlaghen ouerleden sijn. ende hi
lustelike ende voor comes yets	di scencket sijn godlike gracie
wat den anderen. Och hoe wel	dien edelen dranc. soe lopestu
5 es di dan wanneer du openheit	5 ende wordes ontsteken ende
hebs ende mynne in desen voor	voercomt dan die andere die
ghenoomden dinghen So weedestu	verre voer di waren Och hoe
lustelic in desen berghe. ende	hemels is di dan. ende hoe wel
rustes inden groenen crude der	lust di dan tot allen gheesteliken
10 vrucht des doots ons liefs heeren	10 saken. wanneer dattu openheit
ihesu cristi Hier omme sijn hindernessen	in di vindes ende minne in desen
dat gheen hindernessen	voerghenoemden dinghen. siet
en sijn Dattu niet ghedoen en	dan weidestu lustelijc in desen
cons die dinghen dat en sal hu	berch. ende rustes in die groenheit
15 niet te rugghe setten Lijdt	15 der vrucht des doots ons heren
hu daer in ende vaer voort	ihesu cristi. alle hijndernisse
	en is di gheen hijndernisse
	Dat
du niet ghedoen en const binnen den dinghen. dat is in hoghen gheesteli-
‖ ken beuindene ende gheuuelene. dat en sal di niet te rugghe setten.^+
20 alst niet beter sijn en mach soe houdi vromelijc Ende emmer oefent di
alle daghe in dat wtwendighe leuen ende liden ons liefs heren ihesu cristi
ende houdet di vaste daer in. ende vaert daer in voert Ja hoe misselijc
dat di oec dient oft smaect. emmer en laet niet af. tot aen dier tijt dat
god anders versiet Want hi een ghetrouwe herde is. ende weet bat
25 wat sinen scaepkens noot is dan si selue doen Ende daer om soe
en is den menschen die hen te gode voeghen willen. gheen dinc betere
noch nuttere. dan dat si hen altijt pinen vromelijc ende gheheelijc
altemale onder gode te latene in allen dinghen die god op hen vallen
laet van binnen oft van buten. mits hem seluen oft enighen anderen
creaturen sonder wtnemen der ‖ dinghen Mer dit is leider metten^+
31 menighen herde swaer ende pijnlijc te doen. eer si selue totten
gheuuelene comen. dat aldus ghedaen moet sijn. ende daer bi soe
moet hen veel costen. ende si moeten menighe pine ende bloodighen
arbeit doeghen ende liden. ende menighe gruwelike verborghenne
35 doncker weghe doer varen. eer si hier toe gheraken Wat waendi
lieue mensche hoe sere dat die ghehijnderde scaepkens screyen.
als si hongherich vander weien comen. ent hen daer niet ghegaen
en is na haren begheren. ende niet ghecrighen en connen dat si
minnen ende gherne hebben souden Och hoe vreesen si hen. si
40 duchten seker te steruene om dat si haer voetsel niet ghenomen

+ 19b

+ 20a.

[p. 322]

aant.[Hs. L.]

1en hebben noch en connen ghenemen alsoe hen dunct dat die andere 2⁺ wel nemen ende ghenomen hebben Want het waer ‖ eenre minnender 3zielen veel saechtere een doot te steruen waert moeghelijc om gods 4wille. dan dat si niet ghecrighen en can na haer begheerte. dien si 5met minnen omvaen heeft ende begrepen Och hoe quets ende hoe 6wee doet haer dat si gherne haers herten bloot in sijnre minnen 7verteeren soude. ende dat hise niet aen en siet. dien si soe zere 8mint. mer sijn aensicht afkeert van haer. ende laetse op haer seluen 9staen altemale sonder troost ende solaas yets yet van hem te ontfane 10Ja doch een woordeken te minsten dat troestelijc ware van hem te 11ontfane. dat waer harer herten dusent merc wert Och lieue kijndere 12dit en ghesciet sonder waer omme niet. dat dit die milde ghenadighe 13god doet. want hi doetet al om een beter dat hier wt maken wille. 14⁺ dwelc hem wel condich is al eest di noch verbor ‖ ghen Ende want 15desen ghelatenen mensche die minne gods al en weet hijs niet te 16male verblijnt heeft. soe en can hi niet te recht aenghesien ende 17ghemerken. datten sijn lief weder mint. dien hi nochtan dus gherne 18minnen soude. om dat hem dunct dat hi hem alte male gheen 19teeken van minnen en toent als voerseet is Ende dat en dunct 20desen mensche niet alleen dat hem sijn lief niet weder en mint. 21mer hem dunct oec dat hi alte male van hem verworpen is ende 22verstoten. ende dat hi hem recht onwert heeft. soe dat hi hem niet 23sien en wille noch horen noemen te sinen goede Och lieue ghelatene 24mensche hier in sidi bedroghen het en is seker alsoe niet als ghi waent 25ende v dunct. want wildijt weten ende verstaen. soe is een ghelaten 26mensche ia aldus ghelaten een vercoren mensche Want die ghetrouwe 27⁺ god die ‖ en soudene aldus niet prueuen met desen lidene dat 28soe edel is. en woude hi er niet een wtuercoren kijnt af maken hier 29namaels Hi doeghet alleene om een prueuen. ghelijc een brudegom 30die ondertrouwe ghedaen heeft sijn gheminde bruyt. ende die dan 31beprueuen wille oft si hem ghetrouwe is ende ghestadich in sijnre 32minnen. soe ondersuect hi oec nauwe oft si haer herte yet gheleet 33heeft aen enighen mensche die leeft buten hem Ende dit doet hi in 34deser manieren. hi gheeft haer te kennen. ende doet haer verstaen. 35dat hi zeer onledich moet sijn met anderen saken dan met haer. 36soe dat hi haer in langhen tiden niet pleghen en mach. noch si 37sijns. mer dat hi die dinghen besorghen moet. diemen inder brulocht 38behoeuen sal ende orberen moet. ende hoe dat hi nernstich moet 39⁺ sijn son- ‖ der sparen die te vercrighen Noch meer seet hi haer 40aldus. dat hi verre van huys moet varen onder sijn vriende om te

+ 20b.

+ 21a.

+ 21b.

+ 22a.

[p. 323]

aant.[Hs. L.]

1biddenen op sinen dach etc. Doer al dat hi nochtan dit altemale 2te voren voersien ende bestemt heeft. soe heeft hijt nochtan aldus 3op een scalcheit der bruyt te verstaen ghegheuen ende doetse 4waers wanen. op dat die arme sottinne haer nieuwers voer hoeden 5en soude Ende hadse anders yement int herte lief. dat si haer 6alsoe te vrilikere ende ongheueyndelikere tot dien keeren soude. ende 7liefscap toenen ende oec doen als si waende dan meer dan op een 8ander tijt vri te wesen ende onberespt. ongemerct ende onghesien 9verre van hem diense ondertrouwe heeft Ende want hi wel weet 10datse hem emmer nv sonder enighen twiuel openbaren soude. als 11in gane in stane in sprekene in ondersiene ‖ ende in anderen⁺ 12manieren die daer toe horen heymelijc oft openbaer met hem 13seluen ende met enighen teekenen. met boden ende met brieuen 14oft anders hoe dat si Soe en is hi ghenen tijt verre van haer. mer 15hi comt ende gaet altoes al heymelijc onder tusschen. ende staet 16achter der doren ende merct altijt wel nauwe al haer wercken. 17ende siet wat si te handen trect Ende dan ten langhen lesten soe 18doet hi haer van vers te verstaen gheuen dat hijt al aenghesien heeft 19dat si bedreuen heeft Ende heeft hi dan enighe onghetrouwicheit 20in haer ghesien. oft in enigher wijs in haer beuonden. hoe dat si. 21want hise noch niet beslapen en heeft. ende thuwelijc niet vaste 22ghemaect noch beseghelt en is van hen beiden. soe versiert hi 23enighe andere hoghere ende meerdere sake. die hi dan voer handen 24nemt ‖ ende meynt te doen. ende dan soe scheit hi alsoe van haer⁺ 25met hoechsheiden sonder enighe diffamacie. ende hi laetse sijn 26datse is. ende trect sijnder straten licht tot eenre andere Ende 27dan alsoe voert tot dat hise alle beprueft heeft. toet dat hi vijnt 28die sinen oghen behaghelijc is. die hi dan trouwet Ende soe die 29brudegom wisere ende beheindeghere is soe hi dese prueue wiseliker 30ende beheyndichliker aen leecht Ende en prueft dit niet alleen 31een weke oft twee. mer een iaer of twee of drie oft meer na dat hi 32wijs is Want een verborghen dinc dat heymelijc is. dat mach onder 33wilen wel herde langhen tijt staen eert wt coemt. ende int openbaer 34ghebracht wordt Ende daer om is langhe prueuen goet. al nemtse 35die menighe noode Vijnt hise hem oec goet ende getrouwe. ende 36dat si haer vriendelijc lijdt ende ‖ verwacht des tijts. al die wile 37dat hi van haer is Ende si verbeidt sijnder toecoemst in verbeidenre⁺ 38ghedoechsamheit sonder haer tot yement anders te keren die leeft. 39of wt te siene op enighe andere vreemde saken die toeten dinc niet 40en horen Soe verblijdt hi hem sonder twiuel wel sere van haerder

+ 22b.

+ 23a.

+ 23b.

[p. 324]

aant.[Hs. L.]

1tamelijcheit. dat hi alselken een vonden heeft. daer hi met rechte 2die minne sijns herten stoutelijc ende coenlijc in behoudender wijs 3aen legghen mach. ende biedt ende bewijst haer alle die ere die 4hi mach Ende niet en biet hi haer alsoe veel eeren reuerencien 5ende werdicheiden. hi en kent altoes wel datse meerder eeren 6wert is. want hijt ondersocht heeft ende beuonden. Want nemmermeer 7en machmen alsoe wel gheweten ende gheprueuen. hoe zere 8oft hoe vele dat een mensche den anderen mint. alsmen des ghewaer 9⁺ ‖ mach worden in lidene ende in begheuentheiden. ende in 10pinen ende verdriete dat men liden ende doeghen siet enen mensche 11om eens anders wille Want dat is sonder enighen twiuel waer. alsoe 12vele als een mensche mach liden ende doeghen om enen anderen hem 13te lieue. alsoe vele mint hi hem. min noch meer Ende aldus soe eest 14recht in alre wijs met onsen ghetrouwen vrient ende minnare 15ihesu cristo Daer hi alder liefste die minne siins herten aen legghen 16soude ende wille. die prueft hi aldermeest met lidene. ende gheues 17hen alsoe vele te liden ende te draghen. als hem behaghelijc is. ende 18hi oec haer stercheit kent datse om sinen wille ghedraghen connen 19ende moeghen. ende niet meer alsoe die apostel seet

20Het beginsel van heilighen leuene der vercorender menschen die namaels 21toe selen nemen inder minnen cristi dat is liden Ende dat die 22⁺ ‖ vercoren menschen sijn ende lieue vriende cristi die aldus ghelaten 23sijn. dat machmen aldus prueuen Want openbaer sondaren die hen 24tot gode niet en voeghen. noch gode niet toe en hoeren alsoe te duchten 25is. die en hebben des lidens niet. ende god en seyndes hen niet toe. want 26si hem niet toe en horen. ende hi hem haerder niet onderwinden en 27wille Ende wouden hem die selue sondaren te gode keeren. ter 28stont souden si in becoringhen vallen. daer si voermaels niet af 29en wisten. als ic selue vele personen ghekent hebbe dien dit ghesciet 30heeft Tot enen teeken dat alle die ghene die tot gode selen comen. 31ende hem toe horen. dat die den wech des lidens ouer moeten Alsoen 32ihesus cristus die sone der minnen selue voerghegaen ende ghesmaect 33heeft. ende is alsoe tot sinen vader comen. vanden welken 34⁺ hi hier neder quam. ende van minnen om ons li- ‖ den woude tot 35in die doot Ende hadde oec die vader van hemelrijc yet beters oft 36edelders gheweten dan liden. dat is goet te moeden dat hijt sinen enighen 37gheminden sone ghegheuen soude hebben Ende daer om lieue kijndere 38alle die ghelaten sijn enen tijt van gode ende alsoe in liden sijt. 39laet ons liden blidelike met onsen gheminden vrient ihesu cristo. 40op dat wi alsoe yetswat sijnre minnen ende sinen lidene antwoerden.

+ 24a.

+ 24b.

+ 25a.

[p. 325]

aant.[Hs. L.]

1ieghen al dat grote swaer liden dat hi om onsen wille gheleden 2heeft. oft wi hem oec yet gheliken mochten Want sonder twiuel 3soe wi meer lidens hebben ia met verduldicheiden. ende meer op ons 4seluen bliuen staen in deser tijt. soe wi den lidene ons heren dat hi 5hier inder tijt leedt meer ghetuychs gheuen met onsen leuene ende hem 6ghelijc sijn Ende hoe dat met ons gaet. laet ons boven ‖ al goet⁺ 7betrouwen in onsen lieuen here hebben. want soemen hem meer 8betrout soe hijt bat maect. ende ons meer gheeft Want noyt mensche 9en mocht hem te vele betrouwen Sijn goetheit en maechs niet laten 10die ghene te troesten die haers selfs wtgaen. ende hen gode altemale 11beuelen. ende allen hope ende troest ende haer betrouwen in hem setten

12Nu willen wi dan weder keeren totten scaepkens daer wi lang 13eer af spraken Al sijn wi daer af ghetreden om deser ghelatender 14menschen wille. daer ic nv langhe af ghesproken hebbe om hen 15te waerscuwene. hoe si hen die wile hebben selen datse haer 16brudegom ihesus cristus prueuen wille. oft si hem hertelijc minnen 17oft niet. oft enen anderen lieuer hebben dan hem Want haddense 18yement anders lieuer dan hem. dat soude hem inder langher 19stont inder ‖ ghelatentheit openbaren. want si souden in anderen⁺ 20dinghen haers herten ghenuechte ende solaes sueken ende daer 21op met minnen vallen Ende daer om lieue mensche al die wile dat 22aldus met v staet. soe lijdt v verduldichlijc ende verwacht ghetrouwelijc 23des heren ws liefs Ende en keert v emmer niet af van hem. op enige 24ander creaturen met ghenuechten ende solaes daer in te rapene Al 25schijnt hi nv verre te wesen van v. hi is v nochtan herde bi. ende 26merct v nauwe. want dedi anders dan aldus. soe soudine verbelghen 27ende van v veriaghen Verwacht dan sijns ende hi sal dan seker 28comen ende niet langhe merren Want kende hi uwen gront ws herten 29dat ghijs niet langhe en soudes connen ghedraghen noch gheliden. 30dat hi v hem niet en openbaert na uwen wille. soe soude hi v seker 31te hulpen comen. ende troestelijc ende onder- ‖ stant wesen. want hi al⁺ 32vol trouwen is Mer nv kent hi v herte bat dan ghi. ende hi weet 33bat wat ghi om sinen wille liden moecht dan ghi selue doet Ende 34daer om sijt des te vreden. ende laeten comen dreighen ende slaen 35hoe hi wille. sonder stenen beclaghen oft berespen. ende latene 36werken hoe hi wille. hi is wijs hi saelt al wel maken betroudijs hem 37Hi en is niet gherne berespt in sinen werken. noch hi en hoert niet 38gherne ghecroen. van dien die niet alsoe wel en weten wes dat si hem 39betrouwen als hi wel weet wat hi doet Ende dan sal hi met desen 40ghehijnderden scaepkens. die aldus na haer begheerte niet ghe-

+ 25b.

+ 26a.

+ 26b.

[p. 326]

aant.[Hs. Br. 14688., Hs. U.]

die schaif schrient sere Wanne	Ind voerwaer die scape schryent
sij hůngerich van der weyden	seer wanne sy hongherich
koment Oůch wan dat scheifgin	van der weyden koment Och
10 der weyden cristi hůnger lijdet	10 wanne dat scheepken der weyden
eynen dach of ein iair of langer	cristi hongher lijdet eynen
dat inreliche schrien des geistes	dach of eyn iaer of langher Dat
^+ wie mach ‖ die steymme	inreliche. schryen des gheestes
hören dan alleyne got wie	we mach die stemme ‖ horen^+
15 mach troisten den troistelosen	dan alleyn god We mach troesten
grůnt wie mach helpen dan	16 den troestloesen gront we
der heirde weder ůp die heyde	mach helpen dan der herde.
da die sele gespijset wirt inde	weder op die weyde daer die
gesteirckit da sij vort mach	seel ghespijset woert Ind ghesterket
20 komen an den anderen berch	20 sterket dat sy voert mach komen
	aen den anderen berghe
^+ dat is der vette berch ‖ die	Dit is die vette berch die
koistber werdige sele vns lieůen	kostber weerdighe seel ons lieuen
30 heren ihesu cristi Die weyde	30 heren ihesu cristi De weyde des
dysses berges is dat dů an seys	berghes is. dattu aen sies die
die vnmiddeliche vereynunge	vnmyddelike vereyni[n]ghe der
der gotheit Vnd der leiflicher	godheit Ind der liefliker selen
selen vns lieůen heren ihesus	cristi Hijr om is sy der vette berch
35 cristus Hir vmb is sy der vette	35 Ind der acker der god ghebenedijt
^+ berch vnd der acker ‖ der got	heet voer allen creatueren
gebenediet hät vůr allen [creaturen]^1)	Ind ouermyts sy. is der duere
Vnd oůermitz sij is der	lijf cristi vereynighet der gotheit
39 důre lijf vns lieůen herren ihesus	39 Deser dinghen inreliche open-

+ 85b.

+ 149a = [c]xlvij.

+ 86a.

+ 86b.

1) Zie aant.

[p. 327]

aant.[Hs. Br. 3., Hs. L.]

1 weyden en connen groot medeliden met hen hebben. want si in
drucke ende in druefheiden sijn Mer desen druck sal saen verwandelt
sijn in groter bliscap Alsoe die goede herde selue seet inder
euangelien tot sinen scapen ‖ Ghi selt v bedrueuen ende die werelt^+
5 sal haer verbliden. mer v droefheit sal verwandelt worden in bliscappen
	Och denct alle minnende herten
Die scapen screyen zeere als	wanneer dat dese scaepkens
si hongherich vander weeden	der weiden cristi hongher liden.
comen Och wanneer dat scaepkin	enen dach oft een iaer oft meer
10 kin der weeden cristi hongher	10 O wee ende wach bouen alle wee
lijdt eenen dach of een iaer of	des inrelecs screyens. des screyens
meer dat inrelic screyen des	des gheest. wie mach die
gheests wie mach die stemme	weenlike stemme horen. dan alleen
hooren sonder alleene god. Wie	god Wie mach dat grondelose
^+ mach troosten den ‖ troostelozen	15 lose wee van binnen saten ende
16 zen gront dan die herde weder	ghenesen dan alleen god Wie
vp die weede bringhende. daer	mach troesten den troesteloesen
die ziele ghespijst weert ende	gront die van minnen is ghewont.
ghesterket dat si voort mach	ende niet en can ghecrighen
comen anden anderen berch.	20 dien hi mint. dan alleen god
	Ende wie mach oec desen screyenden
	scapen helpen dan alleen
	god die goede herde. soe dat hi
	die weide op doe. daer in dat
	25 die ziele ghespijst si ende ghesterct
	wort. op dat si voert comen
	mach op dien anderen berch.
dat es die vette berch die	dat is die vette berch
costelike werdighe ziele ons liefs	Dese costelike vette berch. dat
30 heeren ihesu cristi Die weede dies	‖ is die werdighe ziele ons liefs^+
beerchs es dattu ansies die wonderlike	31 heren ihesu cristi Die weide des
vereeninghe der godheit	berchs is. dattu aensies die onghemiddelde
ende der lieueliker zielen cristi	vereninghe ende
Hier omme es zi die vette beerch	die sameninghe der godlijcheit
35 ende die acker die god ghebenedijt	35 ende liefliker zielen Hier om so
heeft voor alle creatueren	is hi die vette berch. ende die
ende ouermits haer es dat dierbaer	acker die god ghebenedijt heeft
lichame cristi vereenicht	voer alle creaturen Ende ouermids
der godheit. Deser dinghen inrelike	haer soe is dien dierbaren
40 like openheit ende beuindinghe.	40 lichaem cristi verenicht der god-

+ 27a.

+ 74b.

+ 27b.

[p. 328]

aant.[Hs. Br. 14688., Hs. U.]

1 cristus Vereyniget der gotheyt	1 heit Ind bevyndinghe is lustighe
dieser dinge inreliche offenheit	weyde dijnre selen Als die sele
Jnd bevindinge is lůstliche weyde	aensiet die wijse wijsheit der
4 de dinre sele alz die sele an sijt	wijser selen cristi Ind mynsamen
^+ die wyse wysheit der wyser ‖ selen	5 sy is in ireme Adel dorste koinlichen
vnses lieůen herren ihesus	hijr omme lijden noet
cristus vnd wie minsam sy is in	van bynnen Ind van buten
irme adel wie ardich vnd lieflich	wt adel inrelichen weten waer
ind getrůwe deme vrsprůnck ind	omme Ind waer toe
10 deme geschaffenen vngevister
wairer gantzer wyser trůwen ind
doirste kůnlichen hir vmb lijden
^+ noit in bynnen ‖ ind in bůyssen
vs adele inreliches wisses war
15 vmb ind wair zo
alz dit schaif	Als dit
dine sele [in]^1) deiser weyden is	schaep in deser weyden is Ind ‖
vnd ein wirt is me gewar dan	dat een woerdes meer ghewaer^+
dat ander Oůch wie sij dan	dan dat ander Och wye sy dan
20 loůffent in irre stilheit van deme	20 loepen in hoere stilheit van den
eyme zo deme anderen dat ynreliche	eenen totten anderen Dat inreliche
^+ bevinden ‖ is so leiflich	beuynden is so lieflicken
ind so heimelsch ind so wunderlich	so hemels so wonderlijc id deit
dat id sij deit springen ind	sy springhen Inde loepen in
25 loůffen in in selůer ind vlijslichen	25 hem seluer Inde vlijtelichen weiden
weyden. Alse deise lieůe menschen	als dies lieue mynschen dies
dys geplagen haint den	gheploghen hebben den morghen
morgen so moigen sij wail komen	so moghen sy wael komen totten
29 zo deme elter vnd soicken in	elter Ind sueken hem toe maele
^+ zo ‖ male zo essen Jnd der da	30 te eten die daer is die herde die
is der heirde der berge ind die	berghe In de weyde Ind ontfaen
weyde intfain dat heilige sacrament	dat heylighe sacrament Ind gaen
ind geint sitzen by sich	sitten by sich seluer Ind in
selůer Jnd in kanstů diesen	kunstu diese dinghen niet alweghe
35 dingen alle weghe geliche woil	35 weghe ghelijck wael ghedoen dat
neit gedoyn dat is billich dat in	is billich Dat in schaed dich niet
schadet dir neyt dar vmb eyn ‖	daer omme en saltu niet af
^+ saltů neit af laissen noch in salt	laeten. noch en salt dich niet
dich neit ir veiren mer ganck vort	verueren Mer ganc voert aenden
40 an den dirden berch der gotheit	40 dirden berch der godheit

+ 87a.

+ 87b.

1) ontbr. in hs.

+ 149b = [c]xlvij.

+ 88a.

+ 88b.

+ 89a.

[p. 329]

aant.[Hs. Br. 3., Hs. L.]

1 es lustelike weede dijnre zielen	1 heit Deser dinghen inrelike openheit
Als die ziele aensiet die wise wijsheit	ende smakelike beuindinghe
der wiser zielen cristi ende	dat is lustelike weide der zielen
hoe minsaem si es in haren aerde.	cristi. ende hoe minsam is si in
5 so soudse coenlic dorren hier	5 haren adel. soe dat si coenlijc op
omme liden noot van binnen ende	hem liden ende pine doeghen
van buten vten aerde inrelics	beide van binnen ende van buten.
wetens waer omme ende waer toe	wt adele inrelecs wetens
	ende bekennens Daer om ende
	10 waer toe ende om wien datse
	lijdt. want soe si des meer wille.
	soe si hier meer lidens begheren
	moet van rechter scout. ende al
	wt rechter scout van minnen
	Ende als dan dat scaepken ‖ dijn^+
16 Als dit scaepkin dine ziele in	16 ziele in deser weiden is. ende een
deser weeden es ende deen meer	van haren vruchten dies meer
gheware werdet dan dat ander	ghewaer wert dan die andere
Och hoe si dan loopen in harer	Ach hoe si dan lopen in die
20 stilheit vanden eenen totten	20 inrelijcheit van binnen inder begheerten
anderen. Dat inrelic beuinden	ende springhen in hem seluen
es zo zoete zo lieflic zo hemelsch	des gheest vanden enen tot den
zo wonderlic. dat sise doet loopen	anderen. ia van alle dien dat hi
ende inden oplukene	vter rechter minnen om ons
25 ende neerstelike weeden Als dese	25 ghedaen heeft Ende als dan die
lieue menschen dies ghepleghen	minnende ziele aensiet elc bi sonderlinghe
hebben. des morghens moghen zij	wat die menscheit cristi
wel comen ten autare ende	van buten inden lichaem persen
soucken hem te male te etene	ende pinen gheleden heeft om ons
30 die daer es die herde die berch	30 Ende oec sijn minnende ziele wt
ende die weede. ende ontfaen dat	wat minnen dat die here hem
helighe sacrament ende gaen	daer toe ghegheuen heeft. ende
sitten bi hem seluen Ende en	ouerghegheuen inden handen der
constu dese dinghen altoes niet	sondaren Ende dan die godheit
35 euen wel ghedoen dat es recht. dat	35 die hem daer toe vernedert heeft.
^+ en scadet ‖ di niet. daer omme	dat si die me inder zielen cristi om
en suldi niet of laten noch en	onsen wille ghestort heeft. ende bi
sal di niet veruaren Maer gaet	hem ende in hem ghebleuen heeft.
voort anden berch der godheit	daermen hem alle onwerde ende
	versmaetheit gheboden ende ‖^+
	41 ghedaen heeft Ach als ghi dit

+ 28a

+ 75a.

+ 28b.

[p. 330]

aant.[Hs. Br. 14688., Hs. U.]

Der dirde berch is dat vngeschaffen	Der dirde berch is dat ongheschapen
goit cristus in deme	guet cristus Inden berghe
berge is dey roy des midden	is die rast des myddendaghes.
35 dages da heildet dit schaif sine	35 daer haldet dit schaepkijn sijne
^+ meridien ‖ alleyne dat deise	meridien Alleyn dat diese dinck
dinck in dir sich ergain moigen	in dich sich verghaen moghen
in dage vnd oůch in naichte ind	in daghe Ind oich inde nachten
in eynre vren maichtů weyden	Ind in eynre vren machstu
40 in allen dren bergen nů van dem	40 weyden in allen dryen berghen

+ 89b

[p. 331]

aant.[Hs. Br. 3., Hs. L.]

1 ende veel meer wel te recht aensiet inden inwendighen gront
ws herten Ay dat inrelec beuinden ende beuuelen dat daer dan is.
dat is lieflijc ende soe hemels ende soe wonderlijc. het doet singhen
ende springhen ende lopen. ende hem seluen blidelijc weiden Als
5 dese lieue menschelkens des gheploghen hebben inder nacht met
werdigher aendacht ende gheesteliker oefeninghen. dan smerghens
soe moghen si wel comen ten outare om dat lammeken cristum
ihesum altemale tetene. die daer is die herde. die berch. ende die
weide. ende ontfaen dat heilige sacrament want hi onnes hen wel Ende
10 dat si dan gaen sitten bi hen seluen sonder vele becommernissen van
herten. ende keeren haer inwendighe crachten weder in gode. een goede
‖ wile tot dat si inwendichs inwerckens gheuuelen. dat dat .h. sacrament^+
van binnen in hen werct. op dat sijs waer nemen Ende en constu
dese dinghen die hier voer ghescreuen sijn. niet alle weghe euen
15 wel ghedoen alst wel billijc noot waer ende profitelijc. Mer want
pruefelijc is datmens altijt niet ghelijc wel ghedoen en can. ouermids
onse menschelike crancheit die groot is in ons. dit en scaedt die
nochtan al niet. ende du en selt daer om niet af laten. noch di oec
verueren. Mer gaet altoes voert tot aenden derden berch der godheit
20 Die derde berch dat is die onghescapen goetheit cristus Siet in
desen berch soe is die ruste des middaechs Al hier houdet dat scaep
dat onnosel lam cristus. die oec selue die herde is sinen middach
ende sijn noenstont. hier schijnt die sonne ‖ ten heetsten van alden^+
daghe. hier eest tspel volmaect Doch eest alsoe dat desen dinghen
25 in di verwandelen moeghen. want onder dach ende nacht. ia ende
in eenre weien soe moeghestu clymmen ende vanden herde gheweyt
worden in alle drie die berghen Nu in dien ende nv in desen. soe
dat niet altoes alsoe ende alsoe en moet sijn gheweydt. mer datmen
yerst ga weiden inden nedersten. ende dan opclimmen inden anderen.
30 ende dan tot opten derden Mer na datmen meest bereetscap heeft.
	nv te desen ende dan te dien.
Die derde berch es dat onghescepen	daer na mach men weiden gaen.
goet cristus In dien	nv hier nv daer. na lust der
berghe es die ruste des middaechs	begheerten der minnender herten
35 daechs daer hout dit scaepkin	35 Doch na settinghe der woorden
zijn meridies. Alleene dat	soe hebben wijt aldus begrepen
dese dinghen in hem vergaen
moghen inden daghe ende oec	Die weide des derden berchs
inder nacht In eenre hueren	is. dat du aensiet die wonderlike
40 moghestu weeden in alle drien	40 ordinancie ende cierheit der

+ 29a.

+ 29b

[p. 332]

aant.[Hs. Br. 14688., Hs. U.]

1 in den doch na setzůngen der	1 Nu van den inde[n]^1) nae settinghe
worde ham wir id alsus ge greiffen	der woerde heb wer id alsus
^+ Die weyde ‖ dys bergis is	begrepen Dye weyde des berghes
als dů ansijs die creatůrlicheit	is als du aensies die ‖ creaturlicheit^+
5 gotz dat is sin eidel menscheit	gods dat is sijne edel
ind die wunderliche ordenunge	6 mynscheit. ende die wonderlike
vnd tzeirde der hemele ind der	ordenynghe ende cierde der hiemel
engel ind der menschen sunderlich	ende der enghele inde der
wie got mit dir gedain hait	mynsche sonderlinghen wye god
10 so weystu wail wie dir gescheit	10 mit dich ghedaen heuet so wetstu
^+ is ‖ van gode so dů dan an seys	wael wye dich gheschyet is
die vngeschaiffenheit dat is gotlich	van gode. so du dan aensies die
weysen die heilige dryueldicheit	ongheschapenheyt Dat is godlich
dar mach dir werden alz	wesen die heylighe drijuoldicheit
15 veil offenheit dat dů verlůses	15 Daer dich werdent also
dich vnd offenheit ind dat geist	veel offenheit Dattu verlussches
verslindet bis in vnbekennen des	in openheit Ind dat gheyst.
dins ind des sinen so moistů ‖	gheyst verslinde[t]^2) went in onbekennen
^+ van noit rasten in stilheit want	des dijns. ende des sijns
20 da in bistů neit in dinre vermogenheit	20 soe moetstu van noede rasten
van wůnder weirstů wůnderlois	in stillicheit Want daer in bistu
ind singkes in dat ewige	niet in dijnre moghentheit van
dat die geware roye is dat heildet	wonder woertstu wonderloes Inde
hie mit der meridien roye der	sinckes in dat ewighe dat die
25 da sprach ich bin ein goit heirde	25 ghewaer rast is Daer helt hy
	mit dich meredien. rast der daer
	sprac ich byn eyn guet hierde
^+ na dinre bevindůnge ‖ in bliůes	Nu by dijnre beuinghinghen en
30 dů neit da doch bistů alda	30 blyues du neyt daer Doch bistu
cristo Also geeyniget dat din	aldaer cristo also gheeynicht
wail ind din we inder zijt neit	Dat dijn wael ende dijn we inder
anders in sal sin dan vs eme dit	tijt niet anders en sal sijn dan
sal dir leif sin ind bis vort alle	wt hem Dat laet dier lief sijn
35 dine dage ein scheifgin der	35 ende bis voert meer alle dijne
weyden des gůden heirden de	daghe eyn ‖ schepeken der weyden^+
da sprach Jch bin ein gůit heirde	des gueden hirden die daer
^+ Selich sint ‖ die die dys hirde	sprack Ich byn eyn guet hirde
39 weyden sal eweclichen in deme	39 Selich sijn sij de dis heerde

1) hs.: inde

+ 90a.

+ 150a = [c]xlvii

+ 90b.

2) ns.: verslindes

+ 91a.

+ 91b.

+ 150b = [c]xlviij.

+ 92a.

[p. 333]

aant.[Hs. Br. 3., Hs. L.]

1 desen berghen. nv vanden eenen	1 hemelen ende oec die creatuer- ‖
nv vanden anderen. Doch na	lijcheit gods. dat is die werdighe^+
settinghe der woerden hebben	menscheit ons heren ihesu cristi
wijt aldus begrepen Die weede	Ende alstu al dit met sonderlijcheiden
5 des berchs es als du aensies die	5 aensiets. ende hoe god
creatuerlicheit gods dat es sijn	met di ghedaen heeft soe wetestu
edele menscheit ende die wonderlike	wel hoe di ghesciet is van gode
oordineringhe ende verchiertheit	Ende alstu dan oec aensiet die
des hemels ende der	onghescapenheit des godlijcs wesens.
10 ynghelen ende der menschen.	10 dien spieghel sonder vlecke
sonderlinghe hoe god met di	der hogher drieuuldicheit. daer
ghedaen heeft. so weetstu wel	di wort alsoe vele openheiden
hoe di gheschiet es van gode Als	dattu di verliest in die openheit.
du aensiest die ongheschepenheit	ende die gheest hem verswijndet
15 dat es dat goddelic wesen	15 ende versinct in een onbekende
die helighe drieuoudicheit. daer	ruste in stillen Want daer en
werden di also vele openheden	wetstu niet in dinen vermoeghene.
dattu verlieses di ende openheit.	daer wordstu van wondere
ende die gheest verslindet tot	wonderloes. ende van bekennen
20 in onbekennene dijns ende des	20 kenloes. ende van minnen minloes.
zijns. so moetstu van noode rusten	ende van lichte duyster. ende
in stilheden. want daer enbestu	sinckes in dat ewige een dat die
niet in dinen vermoghene.	ghewarighe ruste is Siet dit houdet
Van wondere werstu wonderloos	die here met di inder rusten
25 ende zinkes in dat eewighe dat	25 des middaechs. die daer van hem
die gheware ruste es Daer houdt	seluen sprect Ic ben een goet herde
hi metten middaghe ruste die
daer sprac. ic ben een goet herde
Nu bij dijnre beuindinghen en	Nu al bestu hier toe comen. dat
30 bliuestu daer niet. doch bestu	en is niet met dijn- ‖ re beuindinghen.^+
aldaer cristo zoe gheeenicht dat	31 mer het is di ghesciet
dijn wel ende dijn wee inder tijt	vander gracien gods ende sijnre
niet anders en sal wesen dan vut	ghenaden Ende oec en moeghestu
hem Dit laet di lief wesen ende	daer in niet langhe bliuen
35 weest voort meer al dijn daghe	35 hier inder tijt wesende. mer doch
een scaepkin der weeden des	alst di ghesciet soe bestu met
goeden herden die daer sprac	cristo alsoe verenicht. als dat
Ic ben een goet herde. Salich	daer dijn wel ende dijn wee op die
^+ zijn ‖ zi die des herden weeden	tijt niet anders en sal sijn dan
40 eewelic ghebruken sullen inden	40 wt hem Dit laet v lief sijn. ende

+ 30a.

+ 30b.

+ 75b.

[p. 334]

[Hs. Br. 14688. Hs. U.]

1 geberge des ewigen leyůens Ere	1 weyden sal ewelichen in den
ind lof sij deme gůden heirden	ghebirchte des ewighen leuens
in diesme ind in alme amen.	Eer ende loff sij den gueden
	hirden in desen ende in allen
	5 Amen AMEN

[p. 335]

aant.[Hs. Br. 3., Hs. L.]

1 berghe des eewighen leuens Eere	1 sijt voertmeer alle daghe een
ende lof zi dien goeden herde in	scaepken der weiden des goets
desen ende in allen Amen	herden Och hoe ouer salich sijn
	si die dese herde sal weiden inden
	5 berch des ewichs leuens Dese
	goede herde die heeft sijn scape
zere ghemint alst wel aen hem schijnt. want om dat hise ghetrouwelijc
ieghen die wolue behueden ende bescermen soude. soe heeft hi hem
swaerlijc vanden woluen der ioden laten quetsen. ende heeft menighe
10 wonde ontfaen. die sijn scape souden hebben moeten liden. en had
hise niet bescermt Ende dit selen wi ‖ gheestelijc aldus mercken^+
ende in ons seluen aensien Want in onsen lieuen here ihesu cristo
sijn vijf weselike duechden verclaert volcomenre dachuaert doer
die heilighe .v. wonden die hi ontfaen heeft Die dachuaert dat
15 is meerderen in godliker enicheit Die wech doer die wonde des
luchteren voets. dat is begheerlike te steruen alles weselecs. natuerlecs.
onordelijcs ende creaturlijcs lust Die wech doer die wonde des rechten
voets. dat is een sterc doerdringhen in alle toevallender wederwerdicheit
verduldigher volherdender dancbaerheit. gode dancken
20 ende louen vanden weseliken goede dat god selue is Die wech
doer die wonde der luchter hant. die is gheleghen in alre oefeninghen
der duecht in oetmoedigher ghehoersamheit enen onderval dijns
selfs alte male onder gode. in alre beuijndelijcheit ende saechtmoe-
‖ digher sinckinghen ewigher ghelatentheit. ons onbekent in die^+
25 hoecheit godlijcs willen Die wech doer die wonde der rechter hant.
dat is ledich afghesceiden armoede des gheests. eenvuldich sonder
beelden ende formen met weseliker minnen. indringhende in die
verclaerde lutere eerbaerheit met weseliker bloetheit in die godlike
verborghene eenvuldicheit. Dien wech doer die wonde des herten.
30 die is gheleghen inden sacramente der ghehoorsamheit in die
heilicheit der heiligher kerken ende in allen wtwendighen goeden
werken In miltheiden met heeten begheerte met wiseloeser beuijndinghen.
in inrelijcheiden ons selfs. in ons herte binnen. ende bernen
in dien bernenden afgronde. ende ontsincken sonder beelden in
35 die duyster stille godliker enicheit Gheloeft soe si dese goede herde.
die dus vro- ‖ melijc voer sijn scapen ghestreden heeft Amen^+

+ 31a.

+ 31b.

+ 32a