119 Nederlandsche Muzenalmanak voor 1840, Amsterdam 1839. Octavo
Illustratie met onderschrift: ‘Rembrandt in zijne Ramp’
Staalgravure, 9,2 × 7,8 cm
Gesigneerd boven: N. Pieneman. Onder: Joh. de Mare sculp.
Haarlem, Veronica Veen
De Nederlandsche Muzenalmanak, die tussen 1819 en 1847 verscheen, onderging in 1838 een grondige gedaanteverwisseling: het formaat werd verdubbeld en naast de oude illustratieetser J.C. Bendorp (1766-1849) werden jonge staalgraveurs als H.W. Couwenberg (1814-1845) en D.J. Sluyter (1811-1886) aangetrokken. Blijkbaar moest de Muzenalmanak het deftigste en fraaiste jaarboekje in zijn soort blijven. De free-lance medewerking van de in het buitenland succesvolle Johannes de Mare (1806-1889) past in deze lijn.
Bij deze prent naar Pieneman maakte de schrijver en uitgever, onder meer van deze almanak, J. Immerzeel jr, het gedicht ‘Rembrandt in zijne ramp’. Dit werkje gaat over het faillissement van Rembrandt in 1656 en vertelt hoe hij in zak en as lijdzaam moet toezien, hoe heel zijn kunstverzameling en al zijn rariteiten, die hij niet uit hebzucht vergaarde, maar voor zijn studie naar de natuur - en niet te vergeten de lichteffecten - gebruikte, uit zijn huis worden gesleurd. Naast dit dichtwerkje maakte Immerzeel nog andere dergelijke historische gedichtjes en schreef hij in 1839 een lofrede op Rembrandt, ook keurig kunsthistorisch geannoteerd. Evenals in die lofrede eindigt hij hier nationalistisch. Hij laat Rembrandt verzuchten: ‘En Holland, thans als ijs voor mijn verdienste en faam, | Is ligt, na menige eeuw, nog trotsch op Rembrandt's naam.’
Vooral in de jaren twintig heeft Immerzeel veel van dit soort verhaaltjes over kunstenaars in zijn Muzenalmanak opgenomen. Daarmee ondersteunt hij evenals de kunstenaarsuitbeeldingen de emancipatie van de kunstenaar. Trouwens, in de meeste almanakken en in de tijdschriften komen deze verhaaltjes, die veelal kunstenaarslegenden zijn, voor. Helaas zijn ze niet bibliografisch beschreven en zo ontgaat ons gemakkelijk een mogelijke bron voor dergelijke historiestukken.
Auteursrechtelijk beschermd
