1781
59 Ch. Rochussen 1814-1894
De dood van Schout-bij-Nacht Willem Crul
Houtskooltekening, 50 × 56,5 cm
Gesigneerd: C.R.
Datering: 1886
Rotterdam, Museum Boymans-van Beuningen
Uitgebeeld is hier het moment waarop Schout-bij-Nacht Willem Crul dodelijk getroffen door een Engelse kogel in de armen van een van zijn officieren neerzijgt.
Crul was commandant van een konvooi Hollandse schepen, dat op 1 februari 1781 van St. Eustatius in de Nederlandse Antillen naar Nederland vertrok. De oorlog met Engeland was net uitgebroken (Vierde Engelse Oorlog, 1780-'84), maar dat nieuws was op het moment dat Crul vertrok nog niet op St. Eustatius bekend. De dag na zijn vertrek werd het eiland door de Engelsen veroverd en toen dezen hoorden van het konvooi werden drie schepen er achter aan gestuurd. Op 4 februari achterhaalden ze Cruls konvooi en bonden de strijd aan met zijn schip, de Mars. Crul, die nietsvermoedend zijn goudgegallonneerde uniform had aangetrokken, was daardoor van grote afstand gemakkelijk als commandant te herkennen en werd na ongeveer een half uur strijden door een Engelse scherpschutter geraakt.
Spoedig hierna gaf de Mars de ongelijke strijd op en gaf de bemanning zich aan de Engelsen over.
Toen het nieuws van zijn dood in Nederland bekend raakte, werd zijn heldhaftigheid bijzonder hoog opgehemeld; men beschouwde hem als een voortzetter van de traditie van Tromp en De Ruyter, die had aangetoond dat de Nederlanders op zee nog steeds hun mannetje stonden.
De gebeurtenis werd in vele prenten vastgelegd en in verschillende gedichten bezongen, onder andere door Bilderdijk.
Deze tekening is een voorstudie voor een schilderij dat Rochussen in 1886, waarschijnlijk in opdracht van nazaten van Crul, heeft vervaardigd; Franken en Obreen vermelden tenminste als eigenaar de familie Krull. De kleding van Crul is waarschijnlijk overgenomen van de prent van Muijs uit 1784. Een litho naar deze prent is gebruikt als illustratie in het boek van De Jonge over de Geschiedenis van het Nederlandsche Zeewezen, waaruit Rochussen vermoedelijk de gegevens voor zijn tekening heeft gehaald.
Auteursrechtelijk beschermd
