Met ons allen van het dwaalspoor af!

[p. 87]

XXXIV
Een sociale staat schuift niet van zich af

Meneer de redacteur,

Laat me deze keer beginnen met een volksvertegenwoordiger aan te halen. Het Assembléelid Ro Waarde op donderdag 18 mei 1995 in het S.T.V.S.-journaal: ‘De Staat is niet in staat,’ - en ontdekkende dat hij rijmend bezig was, herhaalde hij - ‘de Staat is niet in staat dingen te doen voor de medemens. We moeten het zelf doen.’

Hij verwees naar andere landen, zonder namen te noemen, waar dergelijke ontwikkelingen ook gaande zijn. Wat een asociale staten zijn me dat toch, dacht ik meteen. De vraag die ik opnieuw stel is: waarom heb je dan een staat, een regering in een land, nodig? Waarom is het volgens deze theorie nog nodig mensen op te roepen om naar de stembus te gaan en notabene op jou te stemmen, als je dergelijke opvattingen op na houdt? Bij de verkiezingen van 1991 was 40 procent van het kiezersvolk van Groot-Paramaribo thuis gebleven en de nestor historicus Eugene A.Gessel voorspelde in een radioprogramma, dat met voortzetting van het huidige beleid in 1996 wel meer kiesgerechtigden zouden kunnen besluiten niet naar de stembus te gaan, totdat we een situatie krijgen als in the U.S.A., waar bij zowel parlements- als presidentsverkiezingen 65 procent van de kiezers steevast thuisblijft. (Het laatste cijfer had hij ook eens in een S.T.V.S.-praatje met Edmond Blufpand doorgegeven).

In ‘de Ware Tijd’ van 25 juli 1994 verscheen een ingezonden stuk van mijn hand onder de kop: ‘Een mooie grap!’. Dat begon zo: ‘De laatste tijd hoor ik steeds meer de volgende filosofie gerepeteerd klinken: ‘De regering heeft geen geld, alles moet afgestoten worden, “we” moeten het zelf doen.’

Wat zie je gebeuren? De mensen die al zoveel belastingen betalen collecteren alsnog in hun buurt, tasten extra in hun zak, om de straat waarover ze naar school of hun werk moeten gaan te repareren. Dat repareren besteden ze niet uit, natuurlijk, want dat zou te duur worden. In plaats van uit te rusten na hun zware dagtaak, dagtaken soms, doen ze ook nog het werk van stratenmaker en groenteboer. Ze worden er niet voor betaald, ze betalen ervoor. Je reinste uitbuiting! Er is helemaal niets overgebleven, zo die er was, van de beleving van de formule: acht uren arbeid, acht uren ontspanning, acht uren rust. Ik ken in Suriname mensen die zeven dagen in de week zestien uren per etmaal werken; dit in een tijd waarin men in andere landen reeds praat over de realisatie van de vierdaagse werkweek van hooguit acht uren per etmaal.’ En verder:

‘De zelfwerkzaamheid van de belastingbetalers wordt aangemoedigd in die zin, dat zij aangezet worden taken uit handen van de overheid te nemen

[p. 88]

die de overheid met de ontvangen belastinggelden had moeten verrichten. Voor de kosten daarvan moet het volk zelf opdraaien ook nog. Welke belastingen betalen we zoal niet: loonbelasting, wegenbelasting, vermakelijkheidsbelasting en allerlei andere vormen van indirecte belastingen. Je betaalt ook nog voor 't S.Z.F., maar durft niet naar de dokter te gaan als je oververmoeid bent geraakt.’ In die tussentijd ben ik ook eens bij de oogarts geweest. Voor nieuwe brillenglazen in mijn oude montuur moest ik de opticiën Sf. 14.850,- betalen. Na wat geloop kreeg ik twee maanden later zeggen en schrijven Sf. 81,50 terug van het S.Z.F. Een ieder wie ik dit vertelde zei, dat hij daarom niet meer declareerde bij het S.Z.F.; het gaan naar dat kantoor alleen al kost je meer dan wat je gerestitueerd krijgt. Als dit zo is, blijven al die bedragjes nu daar achter. Over de Sf. 3.000.000,- die op raadselachtige wijze uit de brandkast van dit ziekenfonds is verdwenen, horen we niets meer.

Ik citeer verder uit mijn bovengenoemd stuk: ‘Steeds meer school- en kantoorbenodigdheden moeten uit de schoolkas bekostigd worden. De schoolleiders moeten maar zien hoe zij die spekken. In de praktijk komt het erop neer dat het geld uit de zakken van de leerlingen geklopt moet worden middels de verkoop van ongezonde soft en andere goederen, de organisatie van snoeppauzes en andere fundraisingsaktiviteiten. De onderwijzers worden in de richting geduwd zich schuldig te moeten maken aan uitbuitingspraktijken om de scholen draaiende te kunnen houden. Zo zou ik nog meer voorbeelden kunnen geven van het afwentelen van de lasten op de schouders van het volk.’ Reeds heb ik ambtenaren hardop horen denken, dat het geen taak is van de Overheid om te zorgen voor openbaar schoolvervoer, maar dat de ouders en schoolhoofden dit zelf moeten organiseren. Een mooie grap! Alsof de schoolleiders niet al genoeg schoolvreemde zaken aan hun hoofd hebben. De meesten komen nauwelijks meer toe aan de opvoedkundige aspecten van hun beroep. Ze zijn administrateurs en conciërges geworden. Ik geef meteen toe: sommigen hebben het daarnaast ook te druk met buitenschoolse aktiviteiten tijdens schooltijd, zoals die van het lid zijn van een ressortraad, districtsraad of De Nationale Assemblée, maar dat heeft weer te maken met het ontbreken van een wet die dergelijke combinaties van werken verbiedt. Of het een, of het ander, in het belang van de opgroeiende jeugd in deze tijd van normvervaging en moreelverval. Wat denken we anders te zullen oogsten? Nog even terug naar het citaat: ‘De regering haalt het geld niet waar het is! Als iedereen in Suriname werkelijk naar vermogen bijdroeg om uit de crisis te komen, zouden er geen multimiljonairs zijn in het land en zouden we het allemaal goed hebben; als tenminste ook op verantwoorde wijze met de geïnde gelden zou worden omgesprongen.’ Ons belastingstelsel is progressief tot op beperkte hoogte. Daarboven is onbeperkt accumulatie van kapitaal toegestaan. En het slot luidde: ‘Ik vind dat de regering niet voldoende moeite doet om aan gelden te komen en de mensen onderaan de maatschappelijke ladder slechts in de richting wil duwen dat ze hun

[p. 89]

straten zelf moeten repareren, zelf water moeten aanboren, zelf groenten moeten planten en wat niet meer, straks. En dit allemaal naast volle dagtaken. Een mooie grap! Wij behoren tot de werkende klasse en hoeven niet tot de overwerkte klasse te vervallen.

Op zo'n manier hoef je geen regering te hebben in een land, hoeven wij geen ministers en Assembléeleden meer te betalen uit onze zak.’

De president had eens gezegd: ‘Wij laten ons niet sturen naar het IMF en voor de duidelijkheid: we zijn ook niet onderweg naar het IMF.’ Maar de maatregelen van afbraak van alle sociale voorzieningen zijn ‘zuiver’ IMF-paardenmiddelen. Het woord ‘zuiver’ staat tussen aanhalingstekens, omdat enkele intellectuelen op de radio hebben beweerd, dat de Surinaamse regering braaf reeds verder is gegaan met het knevelen van ons volk, dan het IMF van plan was te doen.

Wat zijn dat voor landen, waarnaar de parlementariër Ro Waarde verwees? The U.S.A. zou er een kunnen zijn. Deze week nog hoorde ik op Radio Nederland Wereldomroep, dat de senaat in dit machtige land een voorstel van de Republikeinen heeft goedgekeurd om in de komende zeven jaren 1.400 miljard dollar te bezuinigen op gezondheidszorg, onderwijs en sociale voorzieningen. Wie op de hoogte is van de feiten weet, dat in the U.S.A. de sociale steun aan de arme mensen, de steeds groter wordende groep onder het bestaansminimum, nooit een toonbeeld voor de wereld is geweest. De historicus E.A.Gessel zei in een praatprogramma op de S.R.S., ‘dat the American dream, dat een krantenjongen die slim en handig is het ook eens zal schoppen tot miljonair of miljardair, een droom is gebleven.’ De tegenstellingen tussen de kleine rijke top en de armen worden ook daar steeds groter. Het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank dwingen in vele landen doodarme mensen tot grotere offerbereidheid. Vanuit het denken in markttermen en het neo-liberalisme moeten er heel wat economieën gesaneerd worden. In de praktijk betekent dit ‘gezondmaken’ van de economie niet zelden het afbreken van zelfs de laatste restjes gezondheidszorg. Volgens het neo-liberalisme is sociale rechtvaardigheid een zaak van afzonderlijke individuen en moet aan ieder mens persoonlijk worden overgelaten, ‘leder voor zichzelf, God voor ons allen.’ Met de collectieve verantwoordelijkheden via de staat moet opeens korte metten gemaakt worden. De armen en zwakken in de samenleving worden afhankelijk gemaakt van de liefdadigheid die het op haar beurt weer moet hebben van bedelen - wel beschouwd een mens onwaardig - en de Staat wordt voortaan het lichaam dat de belangen van de kapitaalkrachtigen behartigt en hun zaken coördineert. Hier proef ik ook het denken van het Assembléelid Ro Waarde. Maar niet van hem alleen, hoor! Was dat maar zo. Als ik lees of hoor dat vakbondsleiders, jongeren en politici op uitnodiging naar het buitenland gaan om ‘bijgeschoold’ te worden, vraag ik me af of het dit is, wat ze daar leren, in plaats van ‘Samen staan we sterk tegen het beleid van de afbraak van alle

[p. 90]

sociale voorzieningen.’ In de theorie, dat wie geen miljonair of miljardair wordt dom is en het aan zichzelf heeft te wijten, geloof ik niet.

Een ander land waarnaar hij zou kunnen verwijzen, is Nederland. In dat land zagen we in de afgelopen kwart eeuw, hoe men alle voorzieningen en wettelijke regelingen die in het verleden door strijd van de werkende klasse zijn afgedwongen, systematisch afbrak. Na jarenlange bezuinigingen op de staatsuitgaven die meer werkgelegenheid moesten brengen - de werkloosheid nam juist toe - en na een lange periode van matigings- en inleverings-politiek van ondernemers en achtereenvolgende regeringen, is men begonnen de zo genoemde ‘verzorgingsstaat’ af te breken. De W.W., de Bijstand, de Ziektewet en de W.A.O., de A.O.W., weduwenpensioen, huursubsidies en subsidies voor het bouwen van woningen, het ziekenfonds, de studiefinanciering, het minimumloon, kortom alle voorzieningen en wettelijke regelingen werden onder mitrailleurvuur genomen. Toen ik in 1977 naar Suriname remigreerde telde Nederland 350.000 werklozen. In de loop der jaren las ik van 500.000 tot 850.000. Maar de statistieken laten eerlijkheidshalve ook het resultaat van dit beleid zien: in 1990 waren er in Nederland 30.000 miljonairs en met de huidige groei is de verwachting, dat dat er in 1996 60.000 zullen zijn.

Het Assembléelid zou ook de Oost-Europese landen kunnen bedoelen, waar volgens het Wereldnieuws in Beeld dezelfde afbraakpolitiek als hierboven geschetst wordt gevoerd, dat in die landen de mensen weer stemmen op de politieke partijen die aan de macht waren vóór de val van de Berlijnse muur.

Of misschien bedoelt hij Nicaragua, dichterbij huis. Daar is president Violeta Chamorro ook bezig met zo'n bezuinigingsoperatie; de armen moeten bezuinigen en inleveren, de top mag vergaren. Maar in ‘de Ware Tijd’ van vrijdag 19 mei 1995 las ik en van het televisiejournaal op dezelfde avond hoorde ik, dat daar de oppositie die de vakbeweging leidt dit beleid eensgezind heeft gehonoreerd met een algemene staking; weliswaar ten koste van het leven van twee mensen, wat altijd jammer is.

Daarom, graag twee minuten stilte...

21 mei 1995.

Eerder gepubliceerd in ‘de Ware Tijd’ van vrijdag 2 juni 1995.
De ondertekening is hier weggelaten, maar geschiedde door dezelfde schrijver van dit boek.

De hoofdredacteur was de heer Leo Morpurgo.

Leest u hierbij ook het gedicht ‘Lui’ in de dichtbundel, getiteld: ‘..., want nooit wordt alles gezegd,’ van de hand van dezelfde schrijver van dit boek.