Met ons allen van het dwaalspoor af!

[p. 76]

XXIX
De jeugd, een stuk bauxiet?

Je hoort ze vaak uiten, die cliché's, uit de mond van volwassenen in allerlei hoedanigheden: ouders, leerkrachten, sportleiders, jeugdleiders, sportver-slaggevers, politici, parlementariërs, ministers...: ‘Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst’ en ‘De jeugd van nu, is het volk van morgen.’^* Het lijkt wel alsof men maar op één manier naar de jeugd kan kijken: als grondstof voor de toekomst.

Natuurlijk moeten de kinderen ook klaargemaakt worden voor de taken die in de toekomst op hun schouders zullen rusten, maar het is volgens mij niet de taak van volwassenen om zich primair daarop te richten. De jongeren in de eerste plaats benaderen vanuit deze optiek houdt naar mijn mening een miskenning in van het primaire recht van hen op een gelukkige jeugd. Het kind heeft recht om kind te zijn; dat in de eerste plaats. In de tweede plaats is het kind ook een aanstaande volwassene en werker. Als natie dienen wij dus voor de jeugd dusdanige omstandigheden te creëren, dat zij zich in haar jeugd reeds gezond en gelukkig voelt. Ook moet het milieu van dien aard zijn, dat het kind met plezier kan en wil leren. In een dergelijke sfeer hoef je als volwassene helemaal niet aan de kinderen te ‘trekken’ om resultaten ‘uit ze te halen.’

Wat voor zin heeft het om in bijvoorbeeld sportprogramma's op radio en televisie te klagen, dat er veel hapert aan de conditie en het tempo van onze jeugdige sportlui? Dat ze te vlug moe worden...? Je hoeft maar de posturen van de Surinaamse voetballers, volleyballers, basketballers en atleten te vergelijken met die van Europa, the U.S.A., Cuba, Rusland of China (zij die zich aan doping schuldig maakten buiten beschouwing gelaten) om te zien wie vanaf de geboorte en daarvoor goed gevoed is en wie niet. Als ik volwassenen zich hoor afvragen wie de volgende Anthony Nesty wel wordt of onze eigen Romario, (terwijl onze Panamerikaanse damkampioen Guna Burleson die zich al jaren aandient wordt gefrustreerd, de semi-kampioen Gerson Bendt nu spijsolie moet verkopen op de Centrale Markt en zijn universitaire studie niet kan afmaken en voor de tweede achtereenvolgende maal onze jeugdkampioen thuis moet blijven, terwijl in Frankrijk het wereldkampioenschap dammen aan de gang is), krijg ik het gevoel dat ze naar de jeugd kijken, zoals een Amerikaan naar een stuk bauxiet: ‘Hoeveel aluminium kan ik eruit halen?’ Onherroepelijk denk ik in zulke situaties aan het verhaal van een kunstenaar en een zakenman die ergens buiten Paramaribo wandelden: ‘Kijk; wat een mooie boom is dat,’ riep de kunstenaar enthousiast, ‘moet je die stam en wortels eens zien! En die kruin.’ ‘Ja, ja,’ reageerde de zakenman, ‘weet je hoeveel kuub daar staat... Wat kost een kubieke meter van dit hout momenteel?’

* Sommigen maken het nog mooier en zeggen: ‘... is de toekomst van morgen.’

[p. 77]

Mijn gedachten gaan dan ook uit naar de sociale wetenschappers die een nieuw modebegrip in ons taalgebruik hebben geïntroduceerd: ‘De menselijke hulpbron.’

‘Hulpbron voor wie?!’ roep ik meteen door de kamer, als ik dat op de t.v. hoor.

Volgens mij is een mens een mens. Niet minder. Een mens kan geen hulpbron zijn ten behoeve van... Van een hoger ontwikkeld wezen op een andere planeet soms? De wetenschappers die dit begrip hebben bedacht identificeren zich met dat deel van de mensheid dat de meerderheid exploiteert. Ook zij zien de mens niet als Mens, maar kijken naar hem als een industrieel naar een stuk erts. ‘Wat kan ik uit hem halen?’, is de vraag die ze bezighoudt. Daaruit vloeit onvermijdelijk de uiteindelijke retorische vraag voort: ‘Wat valt er nog uit hem te halen...’ Het jammerlijke in deze is, dat nu ook enkele vakbondsleiders zich schamen om nog van ‘arbeiders’ en ‘de werkende klasse’ te spreken en dit neologisme klakkeloos hebben overgenomen.

Neen, een mens heeft recht om Mens te zijn en de jeugd om gezond, gelukkig en jeugdig te mogen zijn, d.w.z. het jeugd-zijn-op-zich primair jeugdig te mogen ervaren en niet slechts als voorbereiding op het volwassendom met al zijn onafgemaakte besognes die sommigen voor haar willen achterlaten ook nog. Het kind moet plezier mogen beleven in het-voetballen-zelf en dient niet voortdurend eraan herinnerd te worden, dat men hem nodig heeft in De Hoofdklasse en dat hij een Ruud Gullit moet willen worden.

Als alle condities gunstig aanwezig zijn komt dat onder bekwame leiding, degelijke begeleiding en het correcte voorbeeld van volwassenen vanzelf wel!

Dat kan als zij goed gevoed is, adequaat gehuisvest, ruime ontplooiingsmogelijkheden heeft thuis, op school, in de sport, in de dans, de muziek- en overige kunstbeoefening; als zij regelmatig de bibliotheek kan bezoeken... Een kind moet zich alzijdig kunnen ontplooien en ontwikkelen. De specialisaties naar vrije keuze volgen daarna, als het kind inderdaad de vele keuzemogelijkheden heeft ervaren. Een tijdje had ik ook gedacht en er zelfs over geschreven, dat onze jonge lange-afstandslopers veel sneller zouden kunnen en moeten gaan. Maar als ik nu bedenk dat wit brood al buiten bereik is van velen, laat staan volkorenbrood, witte rijst ook, laat staan zilvervliesrijst, om niet te spreken van melk, vis, vlees, eieren, groenten, fruit en... de trimschoenen, dan ben ik wat realistisch.

Waarom zeggen we bijvoorbeeld niet alvast gewoon: ‘De jeugd van nu, is ook het volk van vandaag?’

Ik wens iedereen een beter jaar dan 1994 toe.

22 december 1994.

[p. 78]

Het voorgaande stuk is eerder gepubliceerd in ‘de Ware Tijd’ van donderdag 5 januari 1995.

Leest u ook uit de dichtbundel ‘Mogelijk’ van de hand van dezelfde schrijver o.a. de gedichten: ‘Grondstoffen’, ‘Faktor of Mens’ en ‘Drie volle bakken’ en uit de dichtbundel ‘Wee het volk dat niet meer denkt!’: ‘Nog steeds geen Mens’ en ‘Maatschappelijk middenveld’.