Met ons allen van het dwaalspoor af!

[p. 21]

III
Mijn onderwijzer is heengegaan

In mijn hele schooljeugd tot en met de hoofdakteopleiding heb ik vele leermeesters en -juffrouwen gekend. Goede en helaas ook slechte. Eén van hen heeft de meeste indruk op mij gemaakt. Toch was hij toen nog vrij jong, reken ik nu terug vanuit het overlijdensbericht in ‘de Ware Tijd’ dat mij onaangenaam verrast: vierentwintig jaar. Dat was in de tweede en derde klas van de St.Thomas van Aquinoschool aan de Roosstraat^* in Zorg en Hoop; 1957 - 1959.

Ik kan mij niet herinneren dat ik meerster Chin A Pauw ooit echt boos heb gezien. Wat van hem in mijn herinnering is gebleven, is zijn eeuwige glimlach, zijn geduld waarmee hij ons onderwees en hoe hij aanvoelde wanneer je iets niet begreep; zijn spaarzaamheid met woorden, eigenlijk moet ik zeggen: zijn efficiënt omspringen met woorden. Woorden verspilde hij niet. Elk uitgesproken woord was een zaadje dat moest ontkiemen. In zijn klas heerste orde en rust zonder dictatuur. De twee jaren dat ik bij hem heb mogen zitten behoorden tot de weinige waarin ik de school niet als gevangenis ervoer.

Toch was ik een van de zeldzame gevallen die eens de rust verstoorde. Naast mij in de houten bank voor twee leerlingen, jongens, want het was een jongensschool - de meisjes zaten op de St.Bernadetteschool achter kippengaas daarnaast -, naast mij dus zat Glenn, de zoon van een minister. Hij werd elke dag met een grote zwarte Dodge of Ford naar school gebracht en ermee afgehaald. Op een kwade dag voelde ik hoe hij de twee schooltassen tussen ons op de bank millimeter voor millimeter in mijn richting duwde om ruimer te kunnen zitten. Ik maakte er geen punt van en schoof wat op. Maar meneertje bleef door duwen, totdat ik besloot mijn tas maar achter mijn rug te plaatsen. De volgende dag deed ik uit voorzorg hetzelfde. Maar hij bleef zijn tas door duwen, millimeter voor millimeter, terwijl hij quasi onschuldig door bleef schrijven. Dat ging zo enkele dagen door, totdat ik begreep, dat hij wilde dat ik ook zijn tas achter mijn rug moest plaatsen. Zelf zat ik reeds op het uiterste puntje en dreigde nu van de bank te vallen. Waar toen op deze rooms-katholieke schooi naast de Heilige Familiekerk de duivel in mij, de sufste van de klas, opeens vandaan kwam, weet ik niet, maar in een fractie van een seconde was ik met mijn timmerende vuisten op Glenn gesprongen en rolden we over de vloer. Het had maar kort geduurd, want mijn nek was even snel in de houdgreep van meester Chin A Pauw. Toen pakte hij Glenn beet en bracht hem naar de hoek.

Hij moest op zijn knieën met zijn gezicht naar de muur, wat een vernedering was voor een zoon van zo'n belangrijke vader. Ik schrok van deze straf, want nooit eerder had ik meester straf zien geven. Gelaten stond ik naast onze bank te wachten op de mijne die zeker zwaarder zou zijn. ‘Ga zitten,’

* ‘Ergens in de negentiger jaren van de Twintigste Eeuw had men de naam van deze straat veranderd in die van een frater van de St.Paschalisschool. Maar i.v.m. de verkiezingen die op 25 mei 2005 moeten plaatsvinden heeft men al de naambordjes die in de loop der jaren verdwenen waren door nieuwe vervangen. Nu, in december 2004, lees ik daar op het naambordje weer: “Roosstraat.”’
Alphons Levens.

[p. 22]

zei meester Chin A Pauw lakoniek. Dat waren de eerste en enige woorden die hij hierover uitte.

Thuis aangekomen vertelde ik de hele affaire aan mijn vader die op een andere school, in Meerzorg, waar wij ook woonden, onderwijzer was. Ik vroeg hem wat er de volgende dag met mij kon gebeuren, want ik had immers nog geen straf gekregen. Maar hij was even zuinig met woorden en antwoordde slechts:

‘Niets!’

‘Niets, pa?’

‘Nee, niets!’

‘Waarom niets?’, vroeg ik.

‘Jouw meester heeft natuurlijk de hele week jullie bewegingen gevolgd.’

Dat was voor mij een raadsel, want we zaten op de laatste bank in een volle klas van om en bij de veertig leerlingen.

Maar in het leven kunnen vaak onze wegen scheiden. Ik heb een negental jaren in het buitenland gezeten en hij misschien ook, dat weet ik niet, maar na mijn dertigste zag ik hem voor het eerst weer. Hij reed in een gele kever over de Zwartenhovenbrugstraat. Ik wuifde naar hem en hij wuifde lachend terug; wist hij wel wie hij groette...? Daarna heb ik hem nog een drietal keren op dezelfde wijze ontmoet, totdat ik hem in de winkel op de hoek van de Wanica- en Keizerstraat, waar men fietsonderdelen verkoopt, tegen het lijf liep. Hij groette me bij mijn voornaam. Ik was verbaasd.

‘Normaal onthouden leerlingen hun onderwijzers,’ zei ik, ‘ik wist niet dat na zoveel jaren het omgekeerde ook mogelijk was.’ En hij lachte slechts: ‘Sommige leerlingen vergeet je nooit.’

Toen ik vanmorgen in de lerarenbus op weg naar mijn school in Ellen zijn foto zag, 61 jaar- Henk was zijn voornaam geweest, weet ik nu pas -, vond ik het jammer dat ik niet mocht zeggen: ‘En u heeft niet eens kunnen genieten van uw pensioen,’ omdat ik wéét, dat hij het nu beter heeft.

23 november 1994.

Eerder als ingezonden stuk verschenen in ‘de Ware Tijd’ van 28 november 1994.
De aanhef en ondertekening zijn hier weggelaten.