Met ons allen van het dwaalspoor af!

[p. 18]

II
Vader Tjokario wil het anders

De wedstrijd was groots aangekondigd. En bij gebrek aan nationaal voetbal op niveau zat op zondagmorgen het grootste deel van voornamelijk mannelijk Suriname voor de beeldbuis. De Amsterdamse club Ajax had achtentwintig punten in de lopende competitie; zijn opponent en koploper P.S.V. had er negenentwintig. Suriname leek even weer een kolonie in de vijftiger jaren van de Twintigste Eeuw toen wij ‘kraakten’ voor Elinckwijck, omdat in deze club de eerste Surinaamse profs voetbalden. Van de overheidsgebouwen wapperde al twee dagen opnieuw het rood-wit-blauw, maar dat was in verband met de aanwezigheid van professor Koooymans van Buitenlandse Zaken die in rondere bewoordigen dezelfde toezeggingen kwam doen die daarvoor zijn landgenoot en collega Pronk niet had gedaan. Op de frontpagina van De Ware Tijd stond daarom opeens de uitspraak van regeringsadviseur Fred Derby, ‘Het is nu tijd om afscheid te nemen van Nederland,’ waarmee hij de toorn op de hals haalde van ministers en parlementariërs die nog met een been en hun halve geest in dat land leefden. Toen verscheen minister Hedy d'Ancona uit hetzelfde Nederland op het toneel en stelde voor de oude Koninkrijksspelen nieuw leven in te blazen met België er nu ook bij.

De wedstrijd begon met een sterk aanvallende Ajaxploeg en een P.S.V. die gele kaart op gele kaart veroverde. De vierde gele kaart werd meteen rood, omdat de veroorzaker van het incident reeds een gele op zijn naam had staan. Hij wachtte niet eens totdat de scheidsrechter hem het veld uit wees, maar liep zonder enige uitdrukking van spijt naar de kleedkamer. ‘Hij krijgt beslist een uitbrander van jewelste van zijn superieuren,’ zei meneer Tjokario tegen zijn kroost. De camera volgde de speler naar de kleedkamer. Bij de ingang hadden zich haastig enkele hoge meneren in lange jassen opgesteld die onze recidivist liefkozend verwelkomden. Een aai over zijn bol, een zachte tik op de bil, een knik van goedkeuring. En de wedstrijd was reeds hervat. Woedend stond vader Tjokario op om de t.v. uit te doen: ‘Dit is geen sport meer, jongens!’ Maar zijn zonen verzochten: ‘Nee pa, nee pa. Het is toch spánnend.’ Toen riep moeder vanuit de aangrenzende keuken: ‘Laat die jongens kijken, man. Als je ze uitlegt wat hoort en wat niet, is het ook goed.’ Zelf voelde ze er niet voor erbij te komen zitten. Als twee landen tegen elkaar voetbalden zou ze het wel hebben gedaan, zou ze misschien wel hebben geweten voor wie zij moest kraken; maar bij twee Nederlandse clubs onderling? Ze zou het niet weten.

Vader Tjokario was, duidelijk niet eens met zichzelf, weer gaan zitten. Op dat moment was de stand 1-1. Maar doordat het P.S.V. alzo was gelukt Ajax dusdanig uit balans en concentratie te halen, won zij uiteindelijk met 2-1. In het maandagavond sportprogramma op de televisie daarna gaf de coach van

[p. 19]

Ajax toe dat toen P.S.V. met tien man speelde, Ajax geen raad meer wist met haar elfde speler. ‘Dat is niet zo verwonderlijk,’ reageerde vader, ‘want in Nederland voetballen voetballers niet meer; ze voeren gewoon geprogrammeerde instructies uit; net tafelvoetballers.’ Uit het gesprek dat de verslaggever verder had met de coaches van beide clubs bleek, dat ook het invalide maken van enkele Ajaxieden en het weggestuurd worden van de P.S.V.er voorgeprogrammeerd was. ‘Geen gemakkelijke opgave voor een scheidsrechter om dit spel te doorzien,’ vond vader Tjokro. En hij vervolgde: ‘Als de scheidsrechter had geweten dat de speler van P.S.V. de Ajaxied de rolstoel probeerde in te trappen om zélf het veld uitgestuurd te worden, dan had hij misschien om Ajax niet te benadelen die P.S.V.-er de rode kaart níet gegeven. In het moderne Europese voetbal moet een scheidsrechter helaas ook averechts kunnen denken; het voetbalspel is daar niet meer begeesterd door de idealen van “een gezonde geest in een gezond lichaam.”’ Het gepraat van zijn vader irriteerde Alfiano, de oudste zoon, dusdanig, dat hij zei: ‘Maar zo is topsport nu eenmaal. Dat is sport van vandaag, niet van vroeger!’ ‘Ja, ja,’ sneerde vader, ‘het draait nu inderdaad allemaal om geld. Véél geld. Vraag níet waar dat geld allemaal vandaan komt.’

Je zou hem gelijk kunnen geven. Voetballers zijn daar geen spelers meer, maar werknemers. Ze komen in het stadion niet om te spelen, maar om te werken. Voor hun baas; hun eigenaar. Moderne slaven noemde een Europarlementariër ze op Radio Nederland Wereldomroep. Ze kunnen verkocht worden en gekocht; van eigenaar verwisseld worden. En die eigenaars kunnen van alles zijn, tot door Interpol gezochte Italiaanse figuren achter de schermen. Zei de vermaarde voetballer Ruud Gullit onlangs niet eufemistisch in een interview: ‘Ik weet dat het een asociale wereld is’? Hij had het over de Italiaanse voetbalwereld, waarin hij verkeerde. Maar helaas... van die wereld droomt onze jeugd. En onze sportverslaggever hielp ze maandagavond ook nog een handje daarbij. Hij zei, nadat op het scherm een ranglijst van de rijkste sportlui ter wereld was verschenen: ‘Je ziet het. Je kunt heel veel geld verdienen, daar.’ Alsof hij zeggen wilde: doen jullie allemaal hard je best om zo gauw mogelijk dit vervloekte land te verlaten.

In het sportnieuws verschenen de beelden van een andere recidivist, de Canadese atleet uit Jamaica, Ben Johnson. Hij sloofde zich uit op een trainingsbaan, maar verteld werd, dat hij weer vol stimulerende drugs zat. En hij had net twee jaren schorsing op zitten; voor dezelfde overtreding! ‘Net als een van onze ministers; die heeft ook tot tweemaal toe in de gevangenis gezeten...; wegens grondzwendel,’ zei vader Tjokario, ‘en hij vindt het normaal. Die sport leert jullie tegenwoordig niet veel goeds. Kijk! Moet dat nou?’ Het was koren op zijn molen; hij wees naar de toptennisser uit the U.S.A. die zijn racket van woede kapot sloeg op de baan. ‘Dat deden ze eens ook met onze dure stoelen in het parlement. Zó begint dat,’ mopperde hij, terugblikkend naar eind jaren zeventig.

[p. 20]

Nu kwam Feliciano in de contramine: ‘U spreekt uzelf tegen, pa. Dát kan niet zó begonnen zijn, want toen waren Ben Johnson en deze tennisser niet eens geboren.’ Het leek alsof hij roos getroffen had, want bedaard antwoordde vader Tjokario: ‘Je hebt gelijk jongen, dát had weer andere oorzaken. Eerlijk gezegd, is het hier nooit goed geweest. Daarom hoop ik, dat het niet de bedoeling is dat die vlaggen blijven wapperen. Ik wil niet weer eens van voren af aan alles overdoen.’

11 maart 1993.