Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

De Sunt Meertens-gans,
Of hou de pastoor van Grashaim van zien gans en cijperwien ofkwam. (Oldambt.)

Smoak, de pastoor van Grashaim, gong eis, noa lichoam en zeile
Rustig, noa kerke, om de misse te lezen en 't örgel dat bromde al.
Noa bie de keukendeure bedudde hei Katrine, de deinstmaid,
Dat ze de gans hom an 't spit luit broaden veurzichteg en langzoam;
En an Peiter, de jonge, beloofde hei en duchteg pak sloage,
As hei an 't lustege vuur hom 'et spit neit ordenteliek draide.
Want de geistlike Heer, of hei vroom en zoo zacht as en lam was,

Wol doch bie 't eten gein gekhaid verstoan; dan mos 'e wat lekkers
Hebben, bezunder als weer zien lief van 't preeken hom hol ston.
‘Nou,’ zoo docht hom, ‘wil ik ook eine van dei twei vogels,
Dei mie de edele Heer van Vinkenstain neis⁽¹⁾ nog vereerd het,
En er mien Cijperwien eis bie pruiven goan op zien gezondhaid.’
Heil veurzichteg had 'e de pullen half-vol in de kelder
Zet, en veur ong'luk bewoard mit cedelties: ‘hier is vergif in!’
Disse zoo kostleke druppen, dei wol 'e van doage perbeiren.

(1) Neis, onlangs.

[p. 682]

 

As 'e nou beedde in de kerke, om de arme zeilen te lössen

 

Oet 'et voagevuur, zei, doar draide de jonge an 'et broadspit,

 

Flink de Sunt Meertens-Gans; moar hom trok de geur in de neuze

 

Al te zuite, en 'et moakte hom belust om de hoed te perbeiren.

 

En dou nam 'e de vörke en hei prikte er eis weer en eis weer an,

 

Tot dat de broene hoed, de lekkerste biete, der of was.

 

Of hei nou draide heil flink, toch wos ze van neis der neit weer op,

 

En hom ploagde doarover geweldeg 'et beuze geweiten.

 

 

 

Moar nou kwam Katrine, - de zoo zörgvuldege deinstmaid,

 

Dei nog bie ongeluk boeten verricht hadd' alderlei arbaid, -

 

Sluig 'r eis de oogen noa 't vuur en zag het ellendege ong'luk.

 

‘Jezus Marija!’ zoo ruip ze en sluig heur handen te hope,

 

‘Jonge, wat heste doar doan? wat het die de Duvel doar inschuund⁽¹⁾?

 

Woar is de ganzehoed bleven?..nou slagt die zunder genoade

 

Doamee⁽²⁾ de Heer nog dood; dat wordt mie en garstege moaltied!’

 

Nou zag Peiter zien nood; want hei kon ziens Heeren maneiren,

 

't Wuir hom as-of er en loes hom loopen was over de lever;

 

Voak ook had hei al ribbesmeer had veur 't leigen en nasken⁽³⁾;

 

Doarom sluig dan 'et harte en trilde de boksen van angst hom.

 

‘Slagt hei mie,’ docht hom, ‘toch dood, zoo wil ik de meuite hom spoaren.’

 

En zoo nam 'e de beinen te boate en gong deur de lappen⁽⁴⁾.

 

Jammrend perbeirde Katrine de klattrege⁽⁵⁾ gans te kalfoat'ren,

 

Hadde wel geeren heur aigene hoed veur de ganzehoed geven,

 

Dei der de jonge nou of had, as disse de heer moar smoakt had,

 

Moar al 't schelden op Peiter en al heur perbeiren dat holp neit.

 

 

 

Zei, doar ston de pastoor in de deure; hei heurde heur jammeren,

 

En hei verstond 'et gebeurde en wur roazende kwoad op de jonge.

 

‘Hail'ge Marija!’ zoo zee 'e, ‘wat is dit? wat zei ik? woar is 'e,

 

Dei dat verdreit mie nou dut? woar zit mie de weerlachse jonge?

 

Loat mie de ganzehoed hom 'r eis gaauw oet zien deivevel sloagen!’

 

Moar hei was oet de wege. In koamers, in bedden of houktjes,

 

Nargens was 'e te vinden. ‘Hei! Peiter! jonge, woar zitst doe?’

 

Ruipen ze onder en boven, moar Peiter gaf heur gein antwoord.

 

 

 

Endeliek gong de pastoor in zien kelder. Hei wol er zuk hoalen

 

Op de alteroatsie de pullen mit köstleke Cijperwien: moar hei

 

Kreeg en beruirte bie-noa. Doar zat doodwit in de tronie

 

Peiter hom bie zien pullen. Hei volde de handen en beedde:

 

‘Leive Heer! och loat mie doch nou moar rustig hier starven,’

 

Zee hei, ‘ik bin mit Gods hulpe nou al an de gang mit de tweide.’

 

‘Hei doe! bliksem en dunder! doar zopste mie 't op?’ zoo begunde

 

Smoak, ‘hier kost 'et doch wat zien contenantsie te holden.’

(1) Inschuund, ingeblazen.

(2) Doamee, zoo meteen.

(3) Nasken, snoepen.

(4) Deur de lappen, op de loop, op de vlucht.

(5) Klattrig, zonder vorm ot fatsoen, geen goed geheel meer uitmakend.