Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

[p. 672]

Freerk Ruter veur de hemelpoorte. (Oldambt.)

Wat ik vertell'n wil, is gijn gewoon vertelsel,
Van dingen, dei men hier zoo wel e's heurt;
't Is ook hier onder nijt, maor boven maon en steerns,
In ijn woord bie ons Lijvenheer gebeurd.

't Was op 'n Zaoterdag, en drei daog leed'n⁽¹⁾,
Dat Freerk Ruter was begraoven.
De zunne gong net onder, en 't was zoo stille,
Dat men duudl'k 't luden heurde
In vief, zes lougen⁽²⁾ te geliek.

Of 't deur dat luden was, of wel dat 't kwam,
Dat hij 't nijt langer harren⁽³⁾ kon
In 't duuster graf, - maor Freerk ston op,
Nom ofschaid van zien aordse taobernaokel
En gong tou glieks⁽⁴⁾ de högte in, naor boven.

Bie mensen, zooas hij, duurt zô'k 'n raiz' nijt lang.
'n Dichter gait zoo vaok in d' högte
Mit zien gedachten, dat hij de weg al wijt,
Dei tussen maon en steerns laidt nao d'ijwighaid.

Ons Freerkoom ston den ook al gauw
Veur d' hemelpoorte. Maor - wèl⁽⁵⁾ e zag,
Hij zag er Petrus nijt. 'n Jonge ston d'r op post,
Maor zunig mans genog, om 't sweerd,
Dat naost 'm ston, te draogen.
'n Slicht soldaot was 't nijt; 't was vast zoo wat
Van 'n engel-aspirant-korpraol.

‘Gôj'n aovent, buie⁽⁶⁾! Waor is d'oll heer?’ vruig Freerk
En wees daobie op d'armstoul, dei,
Nao m'n hom verteld har, van nijmand anders
As van Petrus wezen kon.
‘Oet kaaiern 'smits⁽⁷⁾? Dou doe mie⁽⁸⁾ maor open.
Ons Lijv'nheer mot mie spreken. Hij luit mie 't wijten
Mit d' tillegraof.’

(1) Zooals bekend is, wordt in het Groningsch steeds het voorvoegsel ge bij 't verleden deelwoord weggelaten, terwijl in den uitgang en de e niet gehoord wordt, doch de n eenigszins versterkt op eigenaardige wijze naklinkt. Den geboren Groninger kan men bijna zeker daaraan herkennen.

(2) Lougen, dorpen; eigenlijk het meer bebouwde gedeelte eener plattelandsgemeente. Het luiden der klokken dient om de veraf wonenden te doen weten, dat er den volgenden dag godsdienstoefening wordt gehouden.

(3) Harren, uithouden.

(4) Glieks, dadelijk (Hoogd.: sogleich.)

(5) Wèl, wien.

(6) Buie, jongen (Eng.: boy).

(7) Oetenz., Altemet uit wandelen (kuieren)? Ui verandert namelijk soms in aai; bijv. lui (traag) wordt laai.

(8) Dou doe mie, doe gij mij. ‘De woorden herinneren mij aan het grafschrift, voor komende op bl. 67 van het tweede deel van dit werk. Een vijftien jaar geleden las ik te Rottum, bij Usquert, op een grafsteen het volgende:

Hier ligt begraeven Anneke Pott.
Wees mie genaedigh, o Heere Godt!
Dou doe mi, as ick scul doun di,
As du was Anneke Pott
En ick was Heere Godt.

Zijn er dus twee bijna gelijkluidende grafschriften; of wel heeft er verwisseling van plaatsnamen plaats gehad en was het eerste minder juist?’ (G.)

[p. 673]

 

Wa's dat nou? docht de engel bie zuk zuls;

 

Zoo'n taol hè'k van mien levensdaogen

 

Nog nooit nijt heurd. Wat zol-e doun? -

 

In 't leste ruip-e ijn van zien kamraods.

 

 

 

‘Tou, Aorie,’ zee-e - in hemeltaol naotuurl'k -

 

‘Vlijg doe e's gaauw nao ons Lijv'nheer, en zeg 'm,

 

Dat veur de poorte 'n man stait,

 

Dei gijn zaolig kristenmens verstaon ken.’

 

 

 

Nou, ons Lijv'nheer wijt aals⁽¹⁾, en wōs ja ook al lang,

 

Dat 't Freerk-oom was. ‘Da's ja⁽²⁾ 'n schaande!

 

Is d'r hier gijn ijne, dei platduuts verstait? -

 

Dat ken de domste boer ja oet 't Oldamt!’

 

 

 

Hij keek e's rond; - en jao, 'n lijf jongwicht

 

Dei har 't al maarkt⁽³⁾, dat zij d'r weez'n mos.

 

't Was ijne oet Mekklenbörg, 'n nuver⁽⁴⁾ kind,

 

Mit grelblaauw oogen, en geel kroes haor.

 

Heur naom was ‘lutje poedel’⁽⁵⁾.

 

 

 

‘IJn van dien landslu stait daor veur de poorte,

 

Mien wicht, haol dei e's hier!’

 

En in 'n ommezijn vloog 't wicht d'r hen⁽⁶⁾.

 

 

 

Maor wat ze opkeek, tou ze zag, wel 't was! -

 

‘Wel, vaoder, lijve vaoder! Wel, bin ie 't⁽⁷⁾?

 

Gaauw mit! Ons Lijv'nheer wacht joe al.

 

Kom gaauw toch, kom gaauw mit!’

 

 

 

Hier is 't vertelsel oet; en nou wol j' ook wel wijten,

 

Wat of 't beduden mot. Ik zel joe 't zegg'n:

 

't Betijkent, dat, suns Ruter bouken schreef

 

In het platduuts, d'r bie ons Lijvenheer

 

Ook engels bin, dei het platduuts -

 

Ons moudertaol - verstaon.

 

 

 

Vrij naar Willem Schröder, door P.R. Goudschaal.

(1) Aals, alles.

(2) Ja, immers, toch; in Groningen zeer veel gebruikt.

(3) Maarkt, gemerkt.

(4) Nuver, aardig.

(5) Poedel, ook poudel. ‘Lütt Pudel’ is de hoofdpersoon uit F.R.'s Hanne Nüte.

(6) Hen, heen. In de uitspraak zeer gerekt.

(7) Bin ie 't? Deze vorm wordt steeds door kinderen tegenover ouders gebruikt.