Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

[p. 667]

Harm Snieders wonderlieke bekeering. (Fivelingo.)

Wie hebben hom altemoal goud kend, en wijten dus ook wel, wat veur 'n goie, eerelke, gedijnstege kerel 't was, dei arbaider, dei wie guster begroaven hebben. Was er ijn van ōns, riek of arm, anzijnelk of gering, dei zien dijnsten gebruuken kon, hij ston kloar. 't Was 'n moudege kerel, dei zulven wel doezendmoal verteld hebben zel, dat e veur de duvel nijt bang was, en dat 't hom niks schelen kon, op wat uur in de nacht hij lijp. Gijn kerel zoo stark, doar Harm Snieder bang veur was. Dat huf ook nijt, want hij har wel wat in de arms, en kon de mijnste luu wel moaken en breken, zoo as 't spreekwoord zegt.

Der zellen zeker wel nijt veul van joe wezen, dei de volgende geschijdenis oet Harm zien leven wijten. Dat hij ijs bie 'n zekere gelegenhaid bekeerd en Koksioans worden is, wijt ie allemoal wel; maar op wat menijr dat ijgentliek in zien wark tougoan is, hebben de mijnsten van joe zeker nooit heurd. 'k Zel joe dat ijs vertellen: heurt!

't Was in 't natte joar dartig, in de harst. Ik har 'n bosschop in stad, en, doar ik 't zulven nijt best wachten kon om er hen te goan, verzögt ik Harm om dat veur mie te doun. 'k Zol hom er naturelk veur betoalen. Nou, hij har der wel zin ân. 't Was dei dag allerberoerdst weer; 't regende en 't waaide van belang. Dou Harm nou, zoo as e mie loater zee, zien bosschop doan har, docht e, dat 't maar beter was, om weerom in snik te stappen, omdat e anders deurnat worren zol. Hij gong den mit de dreiuur snik oet stad; maar de snik was zoo vol goud, en de snikkevoaders harren zoo waineg hoast, dat Harm besloot om bie Garmwoller klap der maar oet te gaon en te loopen. Doarom gaf e, dou ze doarantou wassen, de snikkevoader zien geld, en stapte op. 't Was ondertied al mooi duuster worren, en in 't leste wor 't zoo pikduuster, dat e hoast nijt meer zijn kon, woar e lijp. Maar wat gaf Harm derom? Hij lijp maar verzichteg veuroet, en vuilde tusschenbaiden ijs mit zien stok, of e ook al te dicht bie de sloot kwam. Op 't leste, hij was nog zoo wat 'n goud ketijr van hoes, mos e deur 't land. Hij was 't pad voak genog lans komen, en har der dus ook niks gijn euvelmoud in. Zoo kwam e an 't erste vonder. Deur vuilen en weer vuilen kreeg e de leuning te pakken, en dou zette hij zien vout op de plank, om er zaggies an over te loopen. Hij huil de stok veuroet. Hij har nog maar 'n poar stappen op de plank doan, dou vuilde wel, dat e mit zien stok tegen wat an stötte, datter op lag. Wa's dat, docht Harm, wat ken doar in de loate oavend en in zoo'n duusternis liggen? Hij har nijt lank tied te denken, want dou e nog ijs goud toukieken wol, om zuk te overtugen dat e hom nijt bedroog, zag e 'n poar groote, vurige oogen, liek op hom an. Nou wijk'er niks meer van, zee e in hom zulven. Zol 't ook 'n hond wezen? Maor wat zol dei hier doun? 't Is gijn kat of 'n ander bijst. Maar wat is 't den? Da's 'n roare boudel. In alle geval, ik mout er lans, en as dat bijst er nijt goudschiks of wil, den maar kwoadschiks. 'k Zel hom de stok moar ijs vuilen loaten. Harm sluig, maar zoo

[p. 668]

gek har e 't nog nooit zijn: hij ruik⁽¹⁾ niks, en 't bijst gaf ook gijn geluud. En weg was 't ook nijt, want nog altied zag e dei groote, vurige oogen. Kom, docht Harm, 'k wil er niks mit te doun hebben: 'k bin nat en dicht bie hoes, 't is gijn dijpe sloot, en as 'k thoes kom, goa 'k op ber; ik loat dat bijst bijst, en loop deur de sloot. Doarom lijp e van 't vonder of, en 'n klain endje de slootswal lans.

Dou e nou zoo deur de sloot loopen zol, keek e touvallig nog ijs veuroet, en, wat zagge doar, deur de dikke duusterhaid hen: alweer dei glende oogen. Dat helpt dus nijt, zee e, en as ik 't den dog mit dat bijst an de bijnen hebben mout, nog lijver op plank, as in 't woater. Hij lijp weer noa de plank, en dou e der bie was, was 't dijr der ook weer. ‘Wel bist toe, mensk of dijr,’ zee Harm, ‘en wat hesse neudig, mie te ploagen? Wat heb 'k die doan?’ Tot nog tou, zoo vertelde Harm mie, gong alles goud. Maar dou ik dei woorden zegd har, begon dat ding zoo ofgrieselk te schotteren van laggen, dat 't mie roar in 't lief wor. 'k Wis nou genog. 't Was, mijnde ik, nijmand anders as de duvel. Ik docht: nou, mit die ze'k nijt veul proatjes moaken. Doarom zee 'k allin maar: ‘As dit van de duvel is, zel 't vergoan; maar as 't van God is, zel 't bestoan.’ Dat zee 'k dreimoal achter 'nkander, en dou 'k nou weer noa de plank keek, was er niks meer te zijn. 'k Vuilde mit mien stok, 't was weg. 'k Gong verzichteg over de plank, en 'k was al blied, da'k zoo makkelk van dei verziete of komen was, dou 'k op ins ijn noast mie loopen zag. Dat 't gijn mensk was, kon 'k dudelk zijn, want deur de duusterhaid hen zag ik weer dei beroerde oogen; doarbie har 't ding hoorns op kop. Ik docht zoo: nou landsman, as toe dien bek holst, ik zel nijt mit die begunnen; 'k bin hoastig thoes, en doe magst zulven wijten, wat kant doe oet mosse. Maar zoo makkelk zol 't nijt goan. Op ins zee dat schepsel: ‘Harm Snieder, doe mosse mit mie.’ 't Leek mie roar tou, dat e wis, hou ik hijtte. ‘Wel bin ie den,’ zee 'k, ‘en woar goaie hen?’ ‘Ik heb 'n dijp rampzoalig schepsel west, net as toe nou bisse. Dou ik nog op de wereld woonde, dee 'k 'n hijle bult kwoad, net as toe. 'k Bin nou 'n gijst, en 'k rais bie oavend en ontied rond, om bedurven zundoars an te moanen, om zuk te bekeeren. Doe most die ook bekeeren; doe most dien olle geloof ofzweren, dat nijt goud meer is, en 't neie van doomnie Kok annemen, dat beter is. 'k Wijt veul van die, veul meer as toe wel mijnze; 'k wijt ook wel, dat toe noa stad west hesse, en veur wel en woarom.’ En hij vertelde mie dat alles hoarklain. Nou wor mie 't al roar te moude. 'k Begreep best, hou zundig of 'k was, en hou veul der an mie mekijrde. 'k Wor mit de boudel verlegen. Ik vol op mien kneien veur de gijst, en zee: ‘Och, lijve gijst, ik beloof joe, ik zel mie bekeeren en Koksioans worren.’ ‘Zie zoo,’ zee de gijst, ‘da's 'n goud veurnemen. Meer huif ie mie nijt te zeggen. Ik goa nou weer vort, om andern op te zuiken. IJn ding mou'k joe nog zeggen: as ie nijt bie joen veurnemen blieven, maar 't weer vergeten, den komt de duvel en pakt joe mit. Den ken ik er ook niks meer an doun.’ Ik keek nog ijs goud om mie tou, maar der was niks meer te zijn. Woar de gijst bleven was, 'k begriep 't nijt.

(1) Ruik, raakte.

[p. 669]

Dit is 't woare verhoal van Harm Snieders bekeering. Hij zulven het mie 't loater net zoo verteld. 'k Heb er 'n bult proaten tegen doan, om hom an 't verstand te brengen, dat e zuk zeker vergist har, en dat 't allemoal niks as verbeelens was. 't Hulp niks. Altied zee Harm weer: ‘Meester, 'k heb 't zulven heurd en zijn; ie mouten mie der nijt weer ofproaten, want, zoo as ie wijten, den bin 'k veur de duvel. En dat wol ie tog ook zeker nijt geern.’

Oet vrees veur de duvel bleef e Koksioans veur 't uterlek; maar 't was 'n goie, fikse kerel, woar de duvel zeker nijt veul part an hebben zel.

Dat mouwe maar hopen.

Jan Schoulmeester.