Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

30 November 1869^(*). (De graafschap: Zelhem.)

Ik neem de vrijheid, geachte lezeres of lezer! u aan den avond van dezen dag in de woning van Scholte Jansen te introduceeren. In de ruime keuken treffen wij de bewoners dier bouwhoeve aan. Het mannelijk personeel zit om den helder brandenden haard, terwijl de vrouw en de meid zich aan het spinnewiel in de nabijheid der tafel gezet hebben. Op zijne gewone plaats, in den hoek van den haard, zit of liever hangt Scholte Jansen, want hij schijnt het met zich zelven nog niet eens te zijn, hoe hij de gemakkelijkste houding op zijn' stoel zal aannemen; tusschen zijne voeten op de plaat ligt het huishondje, dat in alle opzichten 's meesters voorbeeld volgt. Naast hem zitten een paar knechten benevens de schaapherder, die zich met het schillen van aardappelen bezig houden, terwijl één van hen tevens met het opstoken van 't vuur belast is, om den inhoud van den reusachtigen ‘varkensketel’ gaar te krijgen. Een paar jongens van 10 en 12 jaar zijn bezig om dan eens elkander te plagen, dan eens den staart der kat te grijpen en dan weder de spinnenden te hinderen, welk een en ander nog al afwisseling aanbiedt in dit overigens zoo eentonig huiselijk leven. Scholte Jansen is evenwel nog lang niet op zijn gemak: er is iets, dat hem dwars in de maag zit, althans nu en dan neemt hij zijn pijpjen

(*) Kort vóór den dag der algemeene volkstelling. - Dit stuk is ontleend aan: Schetsen en Novellen van J.A. Klokman. Doetinchem, W.J. Raadgeep.

[p. 452]

uit den mond, blaast groote rookwolken voor zich uit en strijkt onwillekeurig met de hand over het voorhoofd, alsof hij over iets zit te peinzen. Op het geblaf van ‘Turk’, ten teeken dat iemand de bouwhoeve nadert, zet hij zich evenwel in postuur, om een meer presentabel voorkomen aan te nemen; - weldra wordt de deur geopend, en treedt een zijner buurlieden binnen, die aldus aanvangt te spreken:

‘Goien òvend sammen, allemoale! Hoe geet et, bun ie nog kregel met mekare?’

Boer Jansen. Boe⁽¹⁾, dat schikt redelik wel, Toon! met ow immers ook?’

Toon. Boe joa, dat geet genog hèr, lanter⁽²⁾!

Vrouw Jansen. En hoe geet 'et thuus met de vrouw en de wichter⁽³⁾?’

Toon. Met de vrouw doar geet 'et Goddank goed meê - ie mossen de groetenisse hebben - moar met de wichter, dat mag wel zoo wèzen: eerst heb ze 'n tiedlang an 't hoesten en an 't kwachelen⁽⁴⁾ 'ewest en now heb ze veur 'n paar dage de iwwerzen⁽⁵⁾ 'ekregen.

Boer Jansen. Zoo!! 't Is hier van dit noajoar dan ook wat te zeggen met dat grei. 't Is deunig⁽⁶⁾ lastig, as ie er met an 'emaakt⁽⁷⁾ bunt, en doarby goat er ook vulle meê den hoek umme. - Moar krieg 'n stoel, Toon! en smiet ow 'n hurtjen van de beene⁽⁸⁾.

Toon. Joa, dat zal niet lange wèzen, lanter! ik wol ow es zeggen, as dat de veldwachter veur 'n paar dage 'n grooten gedrukten brief an ons huus 'ebracht hef, en doar had e zoovulle vieven en zessen by, van namen opschrieven, en van den older van ieder en al zukke wissie wassies meer. Zie, 'k hebbe den brief met 'ebrach, want ik kan er niks gin wiesheid van kriegen, en doarby schrieven dat kan 'k neet - geliek as ie wet - now wo 'k ow es kommen verzuken, of ie my dat dink es in de riege⁽⁹⁾ wollen maken; margen veurmeddag dan wol e 'et weer ophalen, en 'k hebbe neet gèrne hoaken en oogen met de veldwachters. Ik dach, de lanter is lid van de gemeenteroad, den zal wel zwak⁽¹⁰⁾ met de penne wèzen en dan zal den dat varken veur my wel wassen.’

Boer Jansen. Dat ‘zwak met de penne’ zo'k moar wegloaten; 'k zal neet zeggen, in mien tied toe 'k nog noa de schoole gong, toe was ik er 'n heelen baas meê, en dan trok de meister er zukke mooie dubbelde letters⁽¹¹⁾ an, zie, dan was 'et onbezoesd mooi: he nuumde my altied den ‘avekoat’, umda'k zoo goed schrieven kos - moar noa die tied he'k zoo zelden weer 'n penne in de hande 'ehad, en doarby hebt ze tegenswoordig allemoale van die steulen pennen, doar druk ik meestentieds glad mee deur 't papier hèr. - Moar offe wy doar now al drie lengten en drie breedten òver proat, 't mot moar gebeuren, schoons da 'k òver mien eigen brief ook al den heelen òvend 'eprakkezierd hebbe. Koman! geef my ow dink es hier, dan wi'k 'et doar es mee probieren. Goa ie hier op mien plaatse

(1) Boe, eene bevestiging.

(2) Lanter, landheer.

(3) Wichter, jongens en meisjes.

(4) Kwachelen, sukkelen.

(5) Iwwerzen, mazelen.

(6) Deunig, (danig) vrij wat.

(7) An 'emaakt, opgescheept.

(8) Smiet ow enz., ga een poosje zitten.

(9) In de riege, (op de rij), in orde.

(10) Zwak, vaardig.

(11) Dubbelde letters, hoofdletters.

[p. 453]

zitten, dan zal ik an de tafele schikken. - Toe, vrouw! ie mosten my de penne es uut de kaste kriegen, en doar steet 'n kleint middenziensflesken⁽¹⁾ by, doar he 'k van dage veur 'n cent enkelt⁽²⁾ in loaten halen. Zie zoo! Toon, now mot ie moar es antwoorden op alles, da 'k ow vroagen zal. Eerst steet er: ‘Familienamen.’

Toon. Holt es, lanter! ie zekt doar van antwoorden, moar ze zekt wel es veur 'n sprekwoord: ‘één gek kan meer vroagen as zeuven wiezen kunt beantwoorden,’ en zoo mag 'et met den brief ook wel goan. - Je proat doar van familienamen, moar a 'k al de namen van mien familie zal opgeven, dan mot den brief nog wel zes moal zoo groot wèzen, veural as mien vrouws familie er ook by op mot, en buitendien is my dat net zoo onmeugelik, as da'k met de hand an den hemel kan reiken.

Boer Jansen. Nee, stil es wat, Toon! ie bunt zoo heite 'ebekkerd⁽³⁾, we mot dat dingesken met verstand afdoen; - doar steet nog schrievens bij: ze wilt moar wetten, hoe of ie en de vrouw en de wichter ow loat schrieven, zoo vulle as ow van⁽⁴⁾, begriep ie 't now?

Toon. Dat verandert 'n heelen boel; ze zekt zoo in de wandeling Tenten Toon tegen my, moar ik stoa eigenlik te boek as van de Horst en mien volle bruur, die heit Tentman. Now zul ie wel denken, as dat dat onmeugelik is, moar ik zal ow dat es gauw uutleggen. Doe ik jonk 'eworden bun⁽⁵⁾, doe wonde mien volk op ‘de Horst,’ en doe mien bruur jonk 'eworden is, doe wonden wy op de ‘Tent,’ en zoodoende he' we geen alense⁽⁶⁾ vans 'ekregen; in vroggeren tied doe stak um dat zoo krek neet, moar tegenswoordig wilt ze alles moar op zin elf en dartigste hebben. Now zekt ze wel, met 'n arfenisse, as dat 'et dan 'n lastig dink zol kunnen worden, moar zie, ik hebbe van niemes wat te wachten.

Boer Jansen. Joa, da's dan ook 'n dink van later zorge - 'k hebbe er now al van de Horst stoan; moar now ow veurname, hoe is die now eigenlik: Toon, Tony of Antoon? Dat mo'k secuur wetten.

Toon. Heur es, lanter! hoe of now mien rechte veurname van de drie is, doar wi'k neet umme van den balken vallen, want doar kan 'k ow niks noaders van zeggen, moar - dat schut my doar te binnen - as 'et er op ankumt, dan heit ik er nog Derk by, noa mien Derk-eume zelliger⁽⁷⁾. Eers hebt ze my ook zoo in de wandelinge Derk 'enuumd; Derk-eume hadde nog 'n scheppels gezèi grond⁽⁸⁾, en dat had e my altied toe'ezegd as he es kwam te starven. Moar, wat wil 't geval - 't sprekwoord zeg neet te vergeefs: hoe older, hoe gekker, - doe e zoo antoe⁽⁹⁾ zestig joar was, krig e de kuren nog in de kop um met zoo'n ginnegappe⁽¹⁰⁾ van 'n deerne te trouwen. Doe vader toe zag, dat ons dat stuksken land mis gong, zei e tegen my: ‘heur es jonge, now zul ie ook neet langer Derk heiten; ie hebt ook nog 'n andere name, - now zul ie vervolgens Toon heiten.’ Moar now wet ik ow neet te zeggen, of ik Toon Derk of Derk Toon heite;

(1) Middenziens-flesken, medicijnfleschje.

(2) Enkelt, inkt.

(3) 'Ebekkerd, gebakerd.

(4) Van, geslachtsnaam.

(5) Jonk 'eworden bun, geboren ben.

(6) Alense (lett. aleensde), gelijke.

(7) Zelliger, zaliger.

(8) Gezèi grond, zaailand.

(9) Antoe, bijna.

(10) Ginnegappe, kijk-in-de-wereld.

[p. 454]

moar wet ie wat, lanter! die doar now meer belang by hef, as ik of ie, die loat dat noader onderzuken.

Boer Jansen. Heur es, Toon! ie mot my doar neet zoo rukeloos òver proaten, want 't ding mot secuur wèzen, dat ze'k ow; 'k wol veur nog zoo vulle neet, dat de veldwachter zei, da 'k 'et neet goed 'edoan had, met da⁽¹⁾ 'k lid van den road bunne. - Moar koman, - ik zal moar Derk Toon zetten - zie zoo! 'et steeter al. - Now krieg ik 'n gemekkelikke vroage - now he'k niks te doene as 'n M te zetten - doar vroagt ze, of ie 'n man of 'n vrouw bunt.

Toon. Boe, da's dan ook vroagen noa bekende wège, dat kunt ze toch wel an de name zien; moar wat zul ie zeggen - 't papier mot ook vol wèzen.

Boer Jansen. Zie zoo, now kom ik op slag; hier mo'k invullen, dat ie 't heufd van 't huus bunt.’

Toon. Hoe meen ie dat, lanter? - Zie, de baas spullen, dat bun 'k neet gewend - ik zegge altied: man en vrouw is één, moar as ze zich sloat, dan bunt et er twee. Nee - ik zal nog gin hoar of vère verkoopen, of mien vrouw mot er 't eure van 'ezegd hebben, en krek zoo geet 'et eur ook; as ze by veurbeeld moar 'n neusdoek neudig hef, dan geet ze neet noa de ellewinkel, of ik mot mee. Zoodat 'k moar zeggen wil, ik òverlegge alles met de vrouw: van heufd of baas wette wy neet onder mekare.

Boer Jansen. Holt, holt, Toon! now sloa ie weer deur as 'n blinde vinke. 't Is eur neet te doene, um te wetten wie van ow beiden of de bokse⁽²⁾ an hef (zoo as men het nuumt); ze wilt moar wetten, hoe of ow huusholdinge in mekare zit, van wègens de familiebetrekking tut 't heufd. - Moar now za 'k ow es 'n roadsel opgeven. In wat veur joar, in wat veur moand en op wat veur doatum bun ie jonk 'eworden?

Toon. Dat zeg ie goed, asdat dat 'n roadsel is - now mo 'k es 'n betjen prakkezieren. - Wacht es! doar schut my wat te binnen. My heugt nog goed, dat mien vader 'ezegd hef, da 'k in den Kozakken-winter geboren bun; 't mot toe onmundig kold 'ewest wèzen, moar die kèrls hadden er niks af 'ewetten; ze hadden dan ook den foezel⁽³⁾ zoo moar uut bierglazen deur 't halsgat 'ejaagd en er dan eerst nog pepper in 'edoan. In dat joar doe mot et zoo stevig deur met volk van bòven 'etrokken hebben, um de Fransosen weer noar eur land te drieven, moar wat veur joar of dat now recht 'ewest is, doar mo 'k veur zwiegen.

Boer Jansen. Boe, Toon! wet ie dat neet - now ha 'k ow wiezer versletten - da 's in 't joar dartien 'ewest; 't is now zes joar 'eleden, doe hé we nog 'n feest in 't darp 'ehad um die dingstigheid; ik hebbe den oranjestrik nog in de kaste liggen, die 'k toe op de borste 'ehad hebbe, met da 'k toe ook al lid van den road wazze.

Toon. Joa, heur is, lanter, ie mot my neet kwellikke nemmen - moar doar in 't darp hebt ze iederkeer wat by 't ende, dan is er dit en dan dat; doar heb ik en miens-gelieke zoo gin heugte af, moar 'n lid van den road heurt er vultieds by en zoo doende wet ie van al die dinge mee te proaten. -

(1) Met da, omdat.

(2) Bokse, broek.

(3) Foezel, jenever.

[p. 455]

Moar alle gekheid op 'n stuksken, lanter! ie hebt geliek - now schut 'et my te binnen. Doar hebt ie Kloas van Willem's Marten, die is van 't zelfde joar as ik, want he hef te geliekke met my 'elot, en den he 'k nog kortelings 'esprokken, doe zei e zoo toevallig, da' we òver den older sprakken, dat e van 't joar 56 was of wier, dat wost e zelves neet - en dat kumt uut tegen 't joar dartien.

Boer Jansen. Zie zoo, now bunne wy met 't joartal al kloar, now mo 'w de moand en den doatum nog hebben - dat zal er zeker nog wel inhangen.

Toon. Nee, lanter! doar hé we neet zoo vulle water um troebel te maken, dat wet ik ow krek te zeggen. Precies drie wekke noa Alderheilingens-dag bun 'k jonk 'eworden, geliek as ie wet, hé we Alderheilingen altied op den eersten November, 'n wekke later hé we den achsten, 14 dage later den vieftienden en 3 wekke later den twee en twintigsten - dus den 22 van de moand November.

Boer Jansen. Die rekkeninge die klinkt as 'n klokke, as ie 't now moar zuver wet; want zie, ie mot er ow name onder teikenen, azze wy straks 'edaon hebt.

Toon. Nee, lanter! schrieven of mien name teikenen, dat he 'k ow al 'ezegd, dat kan 'k neet, doar krieg ie my neet an; de burgemeister die wet et ook wel, as da 'k dat neet kan, want bij angiften van òverliedens of geboortens in de noaberschap dan zeg e altied, zoo uut alliasserye⁽¹⁾: ‘Toon die kan niks as 'n kruus op de klomp zetten.’ - Moar loat ze moar proaten - 'k bun bly, dat 'k gin schrieven 'elèrd hebbe, want dat name teikenen, dat hef er al wat mennig-eene ongelukkig 'emaakt, veural zuk soort van mien verstand, die neet wet wat ze teikent. Mien vader had ook nooit schrieven 'elèrd en de man is 68 joar old 'eworden, en he hef altied goed zien brood 'ehad.

Boer Jansen. Heur es, Toon! wy mot voet by stek holden, anders kom ik er neet van òvend, want ik mot den mienen ook nog onder hande nemmen. - Now vroagt ze, woar of ie geboren bunt?

Toon. Joa, lanter! dat wet ie zoo goed as ikke, an onze volks huus⁽²⁾. Geliek a 'k ow straks zei, wonde onze volk toe op de Horste.

Boer Jansen. Da 's woar ook; moar ze wilt weten in wat veur provincie of onze gemeinte ligt.

Toon. Dat kan 'k met woarheid neet zeggen, want zie, op de kaarte lèren, dat he 'k ook nooit 'edoan - zoo vulle wet ik er van, da' we te Duddekum⁽³⁾ an 't kantongerichte heurt en da' we vier uur van de Prusische grenzen afbunt; noader kan 'k er neet van opgeven. Moar noa mien domme verstand mosten zukke luu better met de kaarte bekend wèzen, zoodat ze neet an Jan en alleman behoefden te vroagen, in wat veur provincie of eur geboorteplaatse ligt. Now zult er wel plaatsen wèzen, die dezelfde name hebt, zooas het darp Hengel hier in de buurte en Hengel in 't Overieselse; moar dan schrieft ze 'et er toch altied by, net zoo as in den almblak⁽⁴⁾.

(1) Alliasserye (van alias), jokkernij.

(2) Onze volks huus, het huis van ‘onze volk’ (de huisgenooten), het woonhuis.

(3) Duddekum, Doetinchem.

(4) Almblak, almanak.

[p. 456]

Boer Jansen. Wat zul ie dor now van zeggen; ze wilt dat now eenmoal zoo hebben en ze hebt et veur 't vroagen. Ik zal er moar Gelderland by schrieven, dan is dat dinge ook weer in order.

Zie zoo, Toon! doar heb ie de tebaksdeuze, stek es 'n frisse piepe an, want ik kan ow now 'n ummezien missen; ze vroagt, of ie ook 'etrouwd bunt en of ie ook hier in de gemeinte wont, en dat wet ik zoo goed as ie zelves.

Vrouw! now mos ie es 'n kupken koffie zetten, dat konnen wy er zoo goed by waarnemmen, want ik wil nog liever 'n bedde helpen dorsen, as dat duvekaterse dink in order maken; foy, ik zweite er van.

De Vrouw. Dat he 'k al 'edaon, boer! ik zal moar es ingieten, en dan za 'k hen goan en doen de man 'n kluntjen⁽¹⁾ by in 't schutteltjen; met da' we nog zoo pas 'evesperd⁽²⁾ hebt, zal 'n brugge nog neet smaken.

Boer Jansen. Da 's ter dege goed, - moar koman, Toon! wy mot weer te genge⁽³⁾. Now wurdt er 'evroagd, tut wat veur kerkgenootschap of ie beheurt; of ie by veurbeeld Ned. herv. of Waalsch herv., Evang. luth. of Hersteld luth. of zoo wat bunt.

Toon. Nee, lanter! - by al die geleuven, die ie doar opnuumt, doar is 't miene neet by. Ik bun greffemierd en doar hold ik my by, al komt er ook nog vief en twintigerlei geleuve by. Vergangen wekke doe ha' we de kleermaker by ons (ie wet, dat den altied zoo vulle an den snater⁽⁴⁾ hef), en den vertelde dan ook, asdat er tegenswoordig weer 'n ny⁽⁵⁾ geleuf was, dat heiten de modernen; moar wat of dat now eigenlik inbiel, doar kan 'k gin wiesheid van kriegen.

Boer Jansen. Joa, doar he 'k ook al es òver heuren kuieren⁽⁶⁾, moar wy hebt now gin tied um òver 't geleuve te disputieren; ik zegge altied moar, de beste mens die hef ook 't beste geleuve, en onzen lieven Heer die zal ons hier noamoals niet vroagen, tut wat veur kerkgenootschap da' we beheurd hebt. Moar wet ie, wat mooi is, Toon? da' we in 'n land wont, woar ieder geleuven kan, wat e wil. - Moar now 'n ander preutjen.

Hier vroagt ze, wat of ie doet veur de kos?

Toon. Boe, arbeiden, lanter!

Boer Jansen. Nee - zoo meent ze dat neet; ie mot dat meer bepoald opgeven.

Toon. Now dan - van dage he 'k 'edorst en margen wo 'k nog 'n huuksken rogge zèyen: zie, 't is al 'n betjen late in de tied, moar ie hebt nog wel es, dat 'et ter dege goed geet; òvermargen wo 'k onze varkens slachten, want we hebt de kleine èrpels op en ik hebbe tegen de vrouw 'ezegd: 't is betterder da' we um et, asdat he' ons zal etten.

Boer Jansen. Je rammelt⁽⁷⁾ doar weer zoo wat hèr, doar kan 'k niks van op 't papier kriegen; ik zal moar arbeider zetten, da 's ook genog.

Toon. Joa, lanter! Zoo meen 'k ook - schuppen-boer⁽⁸⁾ zeg ik altied.

Boer Jansen. Now he' we ten slotte nog 'n gekke vroage: of ie by and'ren warkzaam of dienstbaar bunt? - Zie, dienstbaar dat bun

(1) Kluntjen, stuk kandij.

(2) 'Evesperd, het avondmaal genuttigd.

(3) Te genge, aan den gang, aan 't werk.

(4) Snater, (bek) mond.

(5) Ny, nieuw.

(6) Kuieren, praten.

(7) Rammelt, babbelt.

(8) Schuppen-boer, (ontleend aan 't kaartspel), schertsend voor iemand, die met de schop werkt.

[p. 457]

ie neet, moar ie bunt meer as 't darde deel van den tied by my warkzaam, behalven dat ie by anderen bunt.

Toon. Boe, dat zal wel woar wèzen, lanter, as 't joar umme is, dan he 'k altied meer as de pach bij ow verdiend - wet ie wat, 'k zol er moar joa op zetten, dan bunne we van den armoed⁽¹⁾ af. -

Moar now mo 'k ow is wat zeggen - ze zekt wel, as dat die brieve mot dienen, um te wetten, hoevulle mensen of er in 't land bunt, moar doar geleuf ik niks an; doar vroagt ze vul te vulle veur. Nee - noa mien verstand hebt ze er wat anders mee in de butte⁽²⁾; ze wilt es zien, hoe da' we met de boel stoat, want ik hebbe al heuren mompelen van 'n belasting op den tebak. Moar ik wol, dat ik es zoo vulle as baas wazze onder de kunnink, 'k wedde, da' 'k gauw 'n slomp⁽³⁾ gold by mekare zol hebben, zonder dat 'et 'n gemeen mense schaden zol; ik gong dadelik 'n belasting zetten op de knevels en boarden van de heeren en de zieden huudjes van de juffers: zuk soort die konnen 'et 't beste betalen, veural de heeren, want die betaalt tegenswoordig gin rooien cent an de barbiers.

Boer Jansen. Now, 't is veur zukke luu moar goed, dat ie niks hebt in te brengen as leuge⁽⁴⁾ briefkes. Moar heur es, now mosten wy moar es met ow vrouw en de wichter beginnen, want zie, blinden of stommen (doar vroagt ze ook nog noa), die heb ie toch by ow neet?

Toon. Nee - Goddank! - eene van miene jonges die hef wel 'n vlekke op 't ooge, moar doar he 'k schik⁽⁵⁾ van, want 't hindert de jonge neet vulle en doarby he 'k um now ook vry van den diens. Overigens bunt ze allemoale, zoowel as ik en mien vrouw, goed en wel geschapen, glad van snoete en peute, en ze lust eur nat en dreuge zoo goed as 't moar hoeft.

Moar - van de wichter 'eproat - doar schut my wat te binnen. Mien vrouw hef zich veur eenigen tied 'n ny kerkboek toe 'esteld⁽⁶⁾, en doe is ze doar mee by den meister 'egoan, en die hef er eur name in 'ezet en die van alle wichter, en ook wanneer ze jonk 'eworden bunt. As ik now es hen gong en zei ow alles eers es van de vrouw, want dat wet ik nog wel uut de kop; dan kon 'k het boek goan halen um de wichter op te schrieven en dan wazze wij in ens kloar.

Boer Jansen. Boe, dat was ter dege goed. Toe, vrouw! krieg 't onze ook moar es manges⁽⁷⁾, dan kan 'k onze namen er zoo uutschrieven. En ieluu, volk⁽⁸⁾! ie mot de boel ook moar es noa prakkezieren, dat ie straks neet met de mond vol tanden stoat, as ik ow wat vroage.

De meid. Heur es, boer! ie meugt 'et anleggen, hoe dat ie wilt, moar mien older die zeg 'k ow neet; doar hef gin mense wat mee neudig. Denk ie, da 'k my wil loaten uutlachen, doar 'k al zoo'n betjen hen telle en nog gin vryer hebbe? Nee - doar zal Diene op passen.

Boer Jansen. Bedoard es 'n betjen, Diene! ie bunt nog neet an de beurte; ie zult nog wel zinniger⁽⁹⁾ worden. Allo, Toon! now mos ie my de familienaam of van van ow vrouw es zeggen.

(1) Armoed, ellende.

(2) In de butte, in den zin.

(3) Slomp, groote hoop.

(4) Leuge, ledige, oningevulde.

(5) schik, voordeel.

(6) Toe 'esteld, aangeschaft.

(7) Manges, intusschen.

(8) Volk, knechten en meiden.

(9) Zinniger, (verstandiger), inschikkelijker.

[p. 458]

Toon. Dat za 'k ow es gauw verdutsen⁽¹⁾, lanter! In de wandelinge numen ze mien vrouw vrogger, veure da' we 'etrouwd wassen, Harmen Wiltink's Jan's Drikke, moar eur eigenlikke name is Drikke Oldenboom. Zie, now wet ie de veurname met eene ook.

Boer Jansen. Bes, Toon, moar heit ze soms ook nog meer as Drikke of Hendrika?

Toon. Nee, lanter! bloot Hendrika. Op een noa den jongsten van onze wichter he 'k noa eur loaten numen, die heit now Hendrikus, umdat 'et 'n jonge is; wy hadden toe soo gèrne 'n deerne 'ebad, moar wat zullen wy er an doen, ie mot met de vertoon van de ontvangs tevrèden wèzen.

Boer Jansen. Och joa, ik zegge altied moar, as ze moar goed geschapen bunt, dan redt zich het andere allemoale. - Now mo 'k wetten, of ze 'n vrouw en of ze ow vrouw is? Dat is ummers zoo?’

Toon. Joa, lanter! doar stoa 'k veur in. Ha! ha! ha!

Boer Jansen. Zie zoo, dat steet er al. - Moar wanneer is ow vrouw jonk 'eworden? het joar, de moand en den doatum mo 'k weer secuur wetten.

Toon. Dat za 'k ow es krek veurrekkenen, lanter! Toe wy 'etrouwd bunt, was ze op de kop af 28 joar; want de burgemeister zei nog, ie bunt net joarig van dage, en dat wurd now daags noa den tweeden nyjoarsdag 23 joar.

Boer Jansen. Boe now, dat heb ie goed ontholden, dan wurd ze in 't joar 70 - loa' we es zien - 28 en 23 is 51 joar, dan is ze van 't joar 1819.

Toon. Joa, dat zal wel uutkommen, ze is noagenog 6 joar jonger as ikke.

Boer Jansen. Justement. - Ze is hier in de gemeinte ummers ook geboren?

Toon. Joa, lanter! 't is eur volks huus, woar wy now wont; ik bun doar by in 'etrouwd, geliek as ie wet.’

Boer Jansen. Dat ze 'etrouwd is, hier wont en greffemierd is, wet ik now wel, moar wat is eur wark?

Toon. Boe, wat zol eur wark wèzen; wat is 't wark van 'n vrouw anders as pot kokken, 't vee oppassen en de boel schoone holden; as ze tied hef, geet ze wel es 'n hurtjen mee' noa buten, 'n bepoald vast wark hef ze anders neet.

Boer Jansen. Joa, ik zal maor zonder zetten, dan bun 'k er af. - Now mos ie ow kerkboek moar es goan halen, dan kan 'k et zoo van de anderen opschrieven.

Toon. Goed, lanter! moar wa 'k zeggen wil, net effen veur da 'k hier hen gong, zoo met den twee-donkeren, doe kwam doar zoo 'n puttekeskèrl⁽²⁾ an ons huus, die vrieg my, of e van nacht moar in onze schuppe⁽³⁾ zol lozieren (dat e wel es meer duut); moar now za 'k met den snaak nog verlègen raken, want he zal er wel by op motten?

Boer Jansen. Wisse en zeker mot den op den brief op: ie mot um

(1) Verdutsen (verduitschen), klaar, duidelijk maken.

(2) Puttekeskèrl, marskramer.

(3) Schuppe, schuurtje.

[p. 459]

moar es wakker maken en vroagen um moar es zoo noa 't een en ander.

Toon. Um de woarheid te zeggen, lanter! dat durf ik neet te woagen; hé lig doar in de hilde⁽¹⁾, en as ik um by de beene trok en met zukke vroagen veur den dag kwam, dan zol e meenen, dat ze um te lieve wollen; het hadde kans, dat e my met zin koeze⁽²⁾ 'n patatte⁽³⁾ gaf, da 'k drie dage noa mien verstand mos zuken. - En doarby kan 'k de kèrl neet half verstoan, want 't is 'n Pruus of 'n Luker-waal of zoo wat.

Boer Jansen. ‘Now, ie mot 't wetten, want ie mot er veur kavieren by de burgemeister.

Toon. Joa - dat kun ie begriepen - den za 'k et neet hard vertellen, want dan zo 'k 'n schrobbiering kriegen; schoons dat van die landleupers toch niks gin bate veur 't land te halen is. - Moar, koman! ik zal goan - ik bun in 'n ummezien er weer.

Wij willen van deze afwezigheid van Toon gebruik maken, om ook het keuken-bureau van Scholte Jansen te verlaten, onder den wensch evenwel, dat hij in zijne verdere werkzaamheden van dien avond voorspoedig moge zijn. Wij zullen de onbeleefdheid begaan hem niet te groeten, wijl wij anders gevaar zouden loopen, ook door hem op zijn inschrijvings-billet te moeten worden opgenomen, en wij hem alzoo in nog meer moeilijkheden zouden wikkelen.

1870.

J.A. Klokman.

(1) Hilde, zolder boven den koestal.

(2) Koeze, stok.

(3) Patatte, slag.