Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

[p. 441]

Hoe baos vink van meister Maorten Baordman fluiten leerde. (De lijmers: Zevenaar en Duiven.)

We holden 't er veur, dat onze läzer onzen scheerezien meister Maorten Baordman as ennen braoven, knappen en wellävenden man kennen duut; daorum zullen we maor stikkevoort⁽¹⁾ met et vertellingsken beginnen en gin langwiligen umpraot maken.

't Was dan es op en mooien sommersen margen, dat meister Maorten Baordman naor de stad toe teide⁽²⁾, waor hei, daor het markt was, ennige Apthekers-waor koopen wol. Op marktdaogen fäält et zeldzaom an gezelschop; van darp en land kommen er veul, die in de stad goedkoop denken te koopen, maor duk vergäten, het gelag in de heilige huuskes in de räkening te vugen. Onze scheerezien kreeg al gauw en man in 't oog, die de goedheid op het gezicht te läzen was, maor waorvan het veurkommen niks gin manhaftigheid tönde. Het was en fiter⁽³⁾ klein männeke, en kausenwever van beroop. De scheerezien was blie, juust baos Vink, zoo hieten ie, in te haolen, went 't was en biester aordig männeken. Hei zag ävenwel, zonder hum den pols te vulen, dat et niet pluus met baos Vink was, went hei keek trurig uut de oogen en veul ängstige zuchten kwaomen uut zien hart.

‘Baos,’ zei Baordman, as zei en hortje⁽⁴⁾ saom gekuierd hadden, ‘ik mot ou es wat vraogen. Ik heb al en heelen tied gedacht, dat er en zwaore last op ouw harte drukt, dwaol ik er in, of niet? biecht es op! hoe steet et er mee?’

‘Lieve meister Baordman,’ zoo begost baos Vink, onderwiel hei es umme keek en zuchtte, ‘gei ziet⁽⁵⁾ en knap man um de koorts en de pien veur 't hart te verdrieven, maor veur mien kwaol is gin kruudje gewassen; daorum zwieg ik liever as dat ik et zeg, went al 't gepraot maokt het hart maor weiker.’

Baordman. Misschien, as er ook gin kruudje gewassen is, weet ik doch en huusmiddeltje; laot maor erst es hören.

Baos Vink. 't Zien haost gin zaken um te vertellen, maor ik zal 't es waogen. Meister, weet ie wel wat en huus-kruus is?

Baordman. Wat zeggie? ou mooi wiefken, met die donkere eugskes....

Vink. Justement, die duut et um; daor zit mien hartepien; dat is et echte huus-kruus. Toe ze nog en deernie was, hield ik veul van eur; asse dan eur snaoterke wat veul ruurde, dan dacht ik: das klaor loeter geestigheid; maor dat duurde maor bis an 't end van de wittebroods-wäken, doe was 't mooie wäär uut. Sins dén tied is 't gin gebrek gewest an kieven, schrauwen en schilden. Joa, 'k mag doen wat ik wil, oaveral het ze den mond veuran, dan met de buurlu, dan met mien; gin mins laot ze met frääje⁽⁶⁾; duk schild ze mien veur en schroet⁽⁷⁾, ennen snegans⁽⁸⁾, jao veur en old wief uut. Al mien redenaotie is maor as oalie in 't vuur, en as ik

(1) Stikkevoort, dadelijk.

(2) Teide, trok.

(3) Fiter, onnoozel.

(4) Hortje, (stootje) oogenblikje.

(5) Ziet, zijt.

(6) Frääje, vrede.

(7) Schroet, lett. kapoen.

(8) Snegans, lett. wilde gans.

[p. 442]

kwaod word en met de vuust op de taofel slao, dat de glaoze er van rinkelen; of met de vuut op de grond stamp, dat mien armen hond van ängst achter de oaven kruupt....mein ie, dat er dan en end kömt? némaor, dan is 't as of den duuvel in huus den baos speult. 'k Zol wel en stok vatten willen, maor....Doe zuchtte hei es.

De meister hemde, nam en priesken, präsentierde baos Vink de deus ook, en zei, naodat hei geproest had: ‘Twee schillengen, man, meer nieët, dan is et huus-kruus uut.’

Vink. Honderd guldens zoo goed as éénen duit. Jao, meister, die kunt ie kriegen; maor ie meint toch gin vergift? -

De meister nikkebolde en schuddebolde, maor zei niks meer. -

's Avonds kwiem baos Vink wel twee uur laoter tuus, as zien vrouw um besteld had; 't was en läven as en orakel, toe hei de deur in kwiem. De vrouw smeet het huusraod dat et kraokte, en sloeg de jonges dat ze piepten.

Baos Vink hield zien eigen kras en keek stief uut de oogen; daornao zette hei zich an den disch en begost zien kraom uut te pakken. Ten leste kwammen er zes gäle fluitjes veur den dag; daor teide hei an en fluiten, zoo schetterend en scharp, dat zien vrouw eur geschrei er niks bei was. Zonder te tukken⁽¹⁾ ging het zoo in ennen aosem vurt. De vrouw keek as of ze 't te Keulen heurde donderen. Daornao ging ze aan et kreissen en schold euren man veur en hansworst, en olden krääier uut, die zien verstand in de bierkan had gelaoten. Baos Vink kreeg nog en scharper fluitjen, en blies, dat ou heuren en zien verging; maor zei was ook niet uutgepraot, en 't ging uut euren mond, as van en leien däksken: ‘Doe distelvink,’ zei ze, ‘zulde zwiegen; doe ekster, zulde den bek holden; doe roerdomp....ik zal ou den mond snoeren!’ Maor hoe ze distelvinkte, exterde of roerdompte, het hielp eur niks. - A⁽²⁾ weer en scharper fluitjen gekregen, dacht baos Vink, en dei het oak. Entelijk en ten langen leste viel ze flauw. Doe lei Vink het fluitjen neer, en ging de kamer op en neer, bis ze bei kwiem. Maor pas hörde ze 't fluitjen niet meer, of ze was weer kant en klaor, en wol a weer schilden.

Toe kwam de groote fluit uut Vink zien knapzak - en van schrik, toe ze hum zag, begost zien vrouw te schreien. - Vink dacht, da's en goed teiken, want er kömt rägen en dan is 't onwaer oaver. Toe ging hei naor bed, en kiek, zien vrouwken volgde hum zoo stil as en muuske. Baos Vink dacht bij zien eigen - nou is het gewonnen spul. -

Maor hei had et wel mis. Den anderen dag zweeg ze wel in huus, maor het läven was op de straot zoo veul te harder. Ei! ei! dacht baos Vink, wilde 't nou zoo es probieren, vrouwken! Dat zal ou zoer opbraeken. Toe schoaf hei 't raom op, en hei an en fluiten, dat de ooren er van tuutten. Alle man liep saom; de jonges dansten bei 't gepiep, en sliepten de vrouw uut. Toe vloag ze naor huus. ‘O, baos,’ zei ze, ‘ik starf, ik gao dood!’ En toe ze waorlik deei of ze starf, float hei veul zachter, waornao ze van eiges weer bei kwiem. Maor doe hadde eur es motten zien: ze was zoo zeeg⁽³⁾ as en lam, en zoo from as en schaop. - Zei had 't hart niet um

(1) Tukken, ophouden.

(2) A, al.

(3) Zeeg, zachtmoedig.

[p. 443]

weer en woord te zeggen, altied keek ze nao den zak waor de fluitjes in waoren.

Doe smaerde ze euren man ierst wat honnig um den mond, dat hei die böze fluitjes zol verbranden. ‘Oaver zes waeken,’ zei baos Vink, ‘as gei ou zoo lang goed hold.’ -

Daornao gebeurde 't dan ook op den zesden zundagaovond, dat ze saom en vuurke stoakten van de fluitjes, en een pötjen thee dronken, en ursegeen wisten ze niet, in waffren himmel ze gekommen waoren. -

's Anderen daogs ging baos Vink naor den meister toe, en zei: ‘Ik dank ou wel, meister Maorten Baordman, veur ouen goeien raod, ik bin 't huus-kruus heel kwiet, en hier hedde en paor kausen tot en presentje.’

Meister Maorten Baordman lachte es, nam en prieske en zei, onderwiel hei de deus an Vink präsentierde: ‘Ziede wel, dat er nog huusmiddeltjes zien, as ans ook gin kruudje meer wast!’ - Doe dronken ze saomen en snäpsken en smookten en piepken.

En sints dén tied zien er gin böze vrouwen meer in 't darp gebleven.