Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

[p. 421]

Neijigheidje. (Maas en Waal.)

Neijigheidje? Wa 's dè? Joa, de srievers⁽¹⁾ zeggen er ‘Nevelke’ tege, gleuf ik. Wa? wilde dan ok scriever worden? heur ik ollie⁽²⁾ zeggen. Och neei! dè zo krek nie: moar ik wol iets vurtelle, en um dèd in bietje fasoenlik te doen, hè 'k 't moar op papier gezet.

Ien Gelderland ziin schôn jongis en derns⁽³⁾. Moar nou motte toch nie dinken dè 'k 't zeg, um de 'k eigis innen Geldersen bin. Neei, dan ziide de plank glad mis. - Dèt er ferme jongis vandaon komme, kunde wel oan miin kameraods zien, die doar ok vandoan ziin. En derns? Nou! vraogt 't moar is oan die eigenste snuters, as ge miin nie gleuft⁽⁴⁾, en anders gao, kiekt ok moar is. En dèt er wiever⁽⁵⁾ uut die derns groeijen, dè wete ze umtrent overal wel.

Wa zal der toch komme?....Joa, 't is moar in invoudig ding, van toe 'k nog van Weurt nao Heès naor schol ging, en dè 'k toe 's afgeluusterd heb. Want et is wurrempling⁽⁶⁾ gebeurd.

Dè toe der tied onzen burgemester geite had, zal ou nie kunne schèle. En dèt de meid Netje heitte, zeker ok nie? En dè ze zeei, dèt de kiender van den burgemester zo gern naor de schöpkes van Boer Sanders gingen kieke, ok al nie? - Moar as 'k ou zeg, dè de scheper zo 'n goeijen raod wist vur zieke schaop⁽⁷⁾, en dan ok al ligt vur zieke geite, en dè Netje oan den burgemester zien vrouw zeei, dèt de geit nie vreten wou en dèt i zo bleèrde, en dèt de mevrouw dan zeei, dè Grad⁽⁸⁾ de scheper moar is most komme, - dan zuld' er wel anders over gaon dinke.

Moar de geit wierd zo duk⁽⁹⁾ ziek, en Grad kwam zoo duk kieken, dè ze kaoije lonte begosse te ruuke. En toe op inn' aovend et jungske van den burgemester mè ziin nuske vur de keukedeur gong ligge, zo as i zeei, um te kieken, hoe duk Grad Netje kuste, toe wist ien 't vervolg de vrouw van den burgemester eigis⁽¹⁰⁾ wel raod vur de geit, en toe hoefde Grad ok nie mèr zo duk te komme kieken.

Ik waor toe al zo wat ondermester, en durrum ok al in bietje meer as al den dag, moar ik gong toch nog all' aovende noa huus. Nou ha 'k wel is gezien, dèt de scheper ziinn' breihaos⁽¹¹⁾ boven op de schupp'steel hong; moar, waorvur dè diende, wist ik nie vur loater.

Moar nou zag 'k op inn' keer, dèt i ziin schup oan 't jungske van den burgemester goaf en dè 't jungske de schöpkes achter 't demke⁽¹²⁾ mogt drieve. Ok hurden ik, dè Netje zeei, dè ze zo muui⁽¹³⁾ was van 't staon en dè Grad zeei, dèt z' er wa zol gaon zitte bij um. Dè 'k nou zo hurde

(1) Sriever, schrijver.

(2) Ollie, ulieden.

(3) Derns, meisjes.

(4) Gleuft (ook wel gelcuf), gelooft.

(5) Wiever, vrouwen.

(6) Wurrempling, waarlijk.

(7) Schaop = schaopen, schapen.

(8) Grad, Gerardus.

(9) Duk, dikwijls.

(10) Eigis, zelfs.

(11) Breihaos, breikous.

(12) Demke, dam, kleine dijk.

(13) Muui, moede.

[p. 422]

wa ze zeeijen, kwam um dè ze achter inn' elzen struuk waoren gekropen en ik ok, moar van den anderen kant, en durrum hadde ze gin èrg ien me.

Wa ze nou zeeijen, dè wo 'k ou vurtelle. Of luustert moar, dan kund' et eiges heuren.

‘Och, mien zuut dernje, van dè 'k⁽¹⁾ ien ou schalkechtige eugskis⁽²⁾ gekeeken heb, is miin hart in zuuvre liefde as vuur ontstaoken. Ien 't erst liep ik van klaor plezier over grind en diek, en docht, hoe za 'k ze toch kriegen, de mooi dernje. Moar nao die 'n tied is 't nog wel tienmaol erger geworde, en nou bun ik meei heelemaol zo roar, tot ien miin hart eigis.’

‘Och, Grad! wa ge zegt!’

‘Joa, dernje, gaoi 'k mè de schaopen uut en motte ze de steeg op, van ou huus af, dan is 't krek inder of ze allemaol lood oan der peutjis hebbe en ik schoen oan heb van klaorloeter⁽³⁾ iezer.’

‘Hè, Grad!’

‘Moar drèi ik nie um 't karsteelse bosch naor 't diekske op de grind, of kiek! ze danze en springe, en ik loop, of dèd et keèrsrecht op ou oan zol.’

‘Wa waorde dan wel oaklig. En wierde nie muui, Grad?’

‘Och, mien dernje! Neei, ik vuulde nie dè 'k liep. En as ik dan daor gunter bij die wilgepas⁽⁴⁾ staoi en kiek dan op ollie huus, dan vergeet miin heuren en zien, en dan dink ik zo: waor zol ze nou toch ziin, de lief dernje?’

‘En kunde miin dan nooit zien, Grad?’

‘Nou, miin zuutje, as ik dè gluk somtieds heb, dan weet ik van klaorloeter plezier nie wa 'k doei. Lest viel dèd ok is en ik breid' innen kuut oan den hak.’

‘Moar, miin lief Gradje, wa ge zegt! Dè was toch jommer; toe most um wer uuttrekke.’

‘Dè was ok wa, miin snoeperke. Moar toch 't kan zo nie blieven. Ge mot er is over dinken, want as ik ou somtieds nie zie, dan dink ik altied dèt er wat oan mekierd. En och, dernje! as g' is wist, hoe veul ik van ou haouw. As ik Sondags ou zuut gezigje onder ou mutske zie uutkommen, net as 't schöpke ziin köpke achter in biezenpölke⁽⁵⁾ uut, dan zou 'k wel zoo noa ou toe wille loope en nemen ou ien miin èremen.’

‘Nou, jungske! dè was toch te èrg. Foei! wa sollen de minsen ons uutlagchen.’

‘Joa, moar ik wil 't moar is zo laoten vuulen, hoe erg veul ik van ou haouw, en durm wou ik ok zègge, dèd et zo nie blieven kan. As g' is tuus koomt, praot er is mèd ou aouwers over....’

‘Of ge miin ien den èrm meugt neme, as ik uut de kerk kom?’

‘Och neei, Netje, dè witte ok wel; moar ik zol wel bij ou wille wone. En gij ummers ok wel bij miin?’

‘Joa wel, dè zou 'k wel wille. Moar, jungske! Bart Sanders zal miin

(1) Dè 'k, dat ik.

(2) Eugskis, oogjes.

(3) Klaorloeter, louter.

(4) Wilgepas, beplanting met knotwilgen.

(5) Biezenpolke, biezenstruikje of biezenboschje.

[p. 423]

nie noodig hebbe, en vur sikkertoaris bij den burgemester zal vur ou ok nie lukke.’

‘Wa haoud' ou toch erg onneuzel. Zoo mein ik 't ummers ok nie. Och, miin alderliefst ding! Ik zal 't ou dan moar zegge, regtuut moar. Lao we eigis in huus zien te kriegen en daor samen ien gaon wone.’

‘En wa zou de pestoor dan wel zegge, Gradje?’

‘Potdories dernje! Och, houd ou toch zo teèi⁽¹⁾ nie. Ge wit wel wa 'k mein. Lao we soame....pst Karro!....zien te....stil Karro!....trouwe....Koesie Karro!’....

Nou za 'k et vort⁽²⁾ eigis moar vurtelle. Want wurrempling, nou zal den hond wel wa geheurd hebbe en meschien ok wel wa gezien. Want ik zoag wel niks, neei, vurrechtig nie, ik zoag niks; moar toch hurde ik iets. - En wa 'k hurde? - Joa, 't was zo'n gesmuuspel en geklets, - ik meinde dè 'k et ok al dukker geheurd ha - krek of ge zo wa smekt, as ge lekker geten et. Ik kan 't ou nie anders verklaoren. En medeen heur ik: ‘Ajasses, Grad! wa gekheid! Kiek is, 't jungske drieft en joagt alle schaop dur mekoare, jong, gaouw!’ - ‘Karro, keere!’ riep Grad, en vort gong i. Zuutjes oan dreef i ziin schöpkes wer op in truupke, Karro moakte nog ins innen grooten drèei vast nève Netje, die 't jungske wer bij de hand ha en zuutjes op huus oan kuijerde. - ‘Hè! wa 'n lilleken hond het dieje scheper!’ bromde ze, toe ze miin zoag. ‘Is de schol⁽³⁾ al wèr uut?’ zeei ze tege miin. ‘Joa, Netje, al lang. Moar ge ziit toch nie bang vur diejen hond? Ik mein dèd et zo'n zuut hunje⁽⁴⁾ is en dèt i zo'n schalkechtige eugskis iin ziin köpke hèd.’ - ‘Gaode gij moar, lilkert!’ kreeg ik achternao.

Is 't nou uut, vraogde? - Umtrent. - Loater hè 'k geheurd, dè Net buuten tieds is vurtrokke en dè Grad de schéper ok eweg was; dè ze soamen zouwe goan trouwe en dè ze over de Moas ginken wone.

Ik waor 't heele ding ok al lang vurgète; moar kiek! vur in dag of vertien gaoi ik noa Roavestein en kwoam dur Deursen 't langst neven in elzeheg, efkis oan gunne kant de kerk. Daor heur ik in jungske zegge: ‘Moeder! daor hedde de mester van H....’

‘Wie is dè?’ zeei ze.

‘Och, ge kend um wel! Hij kumt uut W., daor gij ok gewond hed.’

‘Joa, joa!’ zeei ik, ‘ge kend um wel!’ En medeen keek ik is dur de struuken. Ik zoag in poar ferme jongis en in poar schonne derns, die ur voader en moeder oan 't helpe waoren.

‘Ferme jongis, Grad! die zulle ginne kuut oan den hak breijen. En die derns zien, gleuf ik, ok nog nie muui, Netje! en wa hebbe ze schalkechtige eugskis. Houd ou moar teèi soamen!’

Toe 'k daor zo vort liep - kom, docht ik, as ik dè ding is vurtelde: laot ik 't is net doen of ik sriever bin.

En mot et ding nou ok nog innen naom hebbe? Nou, heit et dan: ‘Miin erste Neijigheidje, of Ien Moaswaol oan de Waolkant bij 't Kasteelse Bosch.’

October 1872.

R. Jansen.

(1) Teèi, taai.

(2) Vort, dadelijk.

(3) Schol, school.

(4) Hunje, hondje.