Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

[p. 417]

In vertèlselke van minnen Aauwen Burman. (Maas en Waal: Wamel.)

Der was is in juffer, die mé ter muij⁽¹⁾ en in meid zaat te huizen. Umda ze veul duiten ha en umda ze nog al knap was, han der nog al veul kaol hirkes zin in; mar de juffer schipte ze allemol af; ze zè mar altèd: ‘Ik gao nog nie troúwe; ik hè nog tèd zat⁽²⁾.’

Mar op innen keer kwaam dor is innen vremden heer. 't Was innen heele knappe miens. De juffer zè tegen 'm, detti er wa zu gaon zitte en dè dee ie dalik. Toe gink ie mit te juffer zitte praote, en hij vertelde tegen heur, dettie baron was, en dettie in groot kesteel ha, en dettie rijk was, en nog vul meer. Hij praotte wis⁽³⁾ 's aovis toe en zè, det et nou wel tèd worde um no huis te gaon. De juffer zè dan tegen um, dattie nog mar is weer zu komme praote en den heer beloofde, dettie dè wel doen zu.

Hij hiel goed zin woord; want hij kwaam vort alle wèken in paor keere. Hij was ter a wel inne keer of tienmol gewest en de juffer die ha veul zin in 'm gekrege, en gin wonder; want knap, en baron, en veul geld!!

Toe ie dor wèr kwaam, toe zè ie tege de juffer, desse ok is in paor daag bij hum op 't kasteel moes komme. Ge hoeft er gin ongelegenhed um te make, zè ie, want ik zal ou wel mit te koets haole. Toe zè de juffer, dattie dan mar zegge moes, wanneer dettie mé zin ruituig kwaam, dan kon ze der ègen een bietje netjes aontrekke. Toe zè den heer, dettie dan in d' aaender wèk in Deinsdag zu komme. ‘Dan zak make dèk vèrig⁽⁴⁾ zij,’ zè de juffer. De heer bleef nog praote wis 's aovis, en toe gink è er wèr van deur.

'S aenderdaags was 't heel heet, zo heet, dette krèje⁽⁵⁾ op te tuin zate te gape. De juffer zè toe tege de meid: ‘We zulle is in 't bosch gon kuiere; dor zal 't nouw wel goed zijn.’ En toe te juffer dur ège in bietje aongetrokke ha, stapte ze op.

Ze waren al in heel ènd 't bosch ingekuierd en 't was zoo al tusse licht en donkere, toe zè de juffer tege de meid: ‘Antje, nou zun we mar wer no huis gaon, 't is hoog tèd.’ - ‘Des good,’ zè de meid. Mar 't was gauwer gezèd es gedaon. Ze waore van de groote wèg afgedwaold en ze konnen 'm nou nie mer vurum⁽⁶⁾ veine. En hoe meer dè ze zochten, hoe meer dè ze van de weg afdwaolde.

't Begon al mooi donker te worde, en toe begonne ze te roepen en te brullen, mar dè holp allemol niks.

Op iens zaag te juffrouw in licht en dor ginke ze allebèj op aon. Ze kwame toe bij in groot huis mè hooge mure dur rondum en in sterke ijzere port⁽⁷⁾ ter aon. Ze klopte tege de port zo hard es ze mar konne. Toe kwaam der in aauw wèfke en die makde de port ope. De juffer vroeg toe, of tè ze daor dië nacht nie slaope kosse, want dè ze in 't bosch ver-

(1) Muij, moei.

(2) Zat, in overvloed.

(3) Wis, tot.

(4) Vèrig, gereed.

(5) Krèje, kraaien.

(6) Vurum, weerom, terug.

(7) Port, poort.

[p. 418]

dwaold ware. Toe zè de wèfke, dè ze wel slaope kosse, mar det taor roovers wonde en desse van den nacht tuis kwame, en es ze de juffer dan zage, dan moesse der zeker aon. Toe vroeg te juffer wer, of tè ze der ège dan nie verstoppele⁽¹⁾ kosse, en toe 't wèfke ja zen, toe ginke ze nao binne.

Dè aauw wèfke brocht hullie toe no inne kelder en dor krope z' achter in paor tonne, die heel achteraon stonte. Ze ware zo muui⁽²⁾ van al dè dwaole, desse in tèd van 'n oogenblik sliepe. Mar toe z' in paor ure geslaopen han, toe worde ze wakker umdetter zo'n lève was. De kelderdeur worden opegekletst en toe kwame der twee miense in de kelder mé in juffer. Die juffer ha innen doek vur der gezicht. Pas waarre z' in de kelder, of eene van die twee miense viet⁽³⁾ zinne sabel en hij staak die juffer harstikken dood. Toe ie dè gedaon ha, deei⁽⁴⁾ die juffer al 't goud af, desse um dere hals ha. On de vinger zaat inne gaauwe rink, en die woi⁽⁵⁾ er ook afdoen; mar hij kos 'm er nie afkrijge. Toe viet ie zinne sabel wèr en dor hakten ie dië vinger mee af en die vloog achteraon in de kelder, net bij die tonne, dor te juffer mé ter meid achter zate. Dië miens gink nog is mé te lantèrn zuke, mar hij kwaam nie bij de tonne, want hij ha der gin èrg in, dettie zo weit gevlogen was, en dè was mar goed ook.

Toe tie twee kels⁽⁶⁾ wèr uit te kelder ware, rapte de juffer dië vinger op en staak 'm in de tes⁽⁷⁾. En toe zaat ze vort heel stil wis 's mèrges toe. Op iens gink te kelderdeur wèr ope en dè aauw wèfke kwaam zègge, det te roovers wer eweg ware en desse nou wel wèr konne gaon. De juffer die vroeg nog, hoe desse wèr op de groote wèg moes komme, en 't aauw wèfke dè zè: ‘Dan motte mar dur dé padje heen gaon, dan komder van èges.’ De juffer dee dè, en toe ze mar wer op de groote weg kwaam, toe konne ze wer goed te weg no huis veine. Ze kwamen dan ok vurmiddigs um in uur of negen tuis.

Toe ze wer tuis ware, zè de juffer tege de meid: ‘Hedde gij nie gezien wie det té waar, die te juffrouw doodstook?’ - ‘Nee,’ zè de meid, ‘ik was vul te bang om te kijke. - ‘Nou,’ zè te juffer, ‘ik heb 't dan zoovul te bèter gezien: 't was diën heer, die zo duk⁽⁸⁾ hier is gewèst.’

De juffer vertelde nou tege de muij, wa detter gebeurd was, en toe ze dè gedaon ha, gink ze 't tegen den burgemester ook vertèlle. En ze zè der bij, dettie sinjeur in Deinsdag wer bij heur kwaam. Toe zè den burgemester, dettie dan wel in paor veldwachters zo sturen en die zo'n 'm dan wel pakke.

Deinsdags kwaam der al vroeg in koets veur mé twee pèrde. Den heer sprong uit te koets en gink no binne. Toe te juffer wa mé hum geprot ha, gink ze no de kaaest en holde⁽⁹⁾ dor dië vinger uit mit dië gaauwe rink er aon, en vroeg, of ie dië vinger wel kènde. Toe worden ie zoo wit es te muur, want hij docht dalik, wor tie van daon kwaam en hij wo dalik vort; mar toe kwamen de veldwachters en die pakten 'm aon en brochten 'm no 't hok.

(1) Verstoppele, verbergen.

(2) Muui, vermoeid.

(3) Viet, vatte.

(4) Deei, deed hij.

(5) Woi, wou hij.

(6) Kels, kerels.

(7) Tes, zak.

(8) Duk, dikwijls.

(9) Holde, haalde.

[p. 419]

In paor daag lotter moes ie vur de rechtbank komme, en toe bekenden ie alles. Hij gink mar gedurrig bij rijke dèrkes⁽¹⁾ vrije, en dan verzocht ie ze altèd um ok is no hum⁽²⁾ kesteel te komme, en es ze dan in zin ruituig ware, dan brocht ie ze no 't bosch en vermoorde ze dan, alleenig mar um 't goud en 't geld, dè ze bij er han.

Toe tie alles bekend ha, toe zè de presedent, dettie den dood wel verdiend ha en dettie mar opgehangen moes worde, en dè gebeurde dan ok, 's aenderdaags al. En hier is 't vertelsel uit.

G.V.

(1) Dèrkes, meisjes.

(2) Hum, zijn.