Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

[p. 385]

't Geld. (Maastricht.)

Noe sedert zoe veúl doezend jaoren
Dat eeder⁽¹⁾ et gelúk bejaogt,
Is tao wel ene mins geboren,
Dee noeit de geldzúcht heet⁽²⁾ geplaogd!
Is tao wel ene mins te vinden,
Die oeit de gekheid heet gegad⁽³⁾
Van dich onder ziin veut te trêien,
Goud, hiemelsen en hélse schat?

De bis te sleutel van eus daoden,
Dee noeit zich brikt of zich vermis^t(4);
De bron, woe me zich in kan zuuvren,
Wie voel en zwart dat men ouch⁽⁵⁾ is;
Den alderfijnsten draod van 't leven,
En woe toch alles vast aon hink;
De traon, die aon de zon ontvallen,
En blom deit wassen woe ze sprink⁽⁶⁾.

De schépper bis t' en de verdelger
Van aal wat op dees wereld troent⁽⁷⁾,
De wargeist, dee de deúgd en d' onschúld
Mét roezen⁽⁸⁾ en met niet'len⁽⁹⁾ kroent;
Den Ingel bis t' en ouch ten Duvel,
Woe veur dat eeder beit⁽¹⁰⁾ of beeft;
De God van al de valse Goden
Dee zoe lang es ze woeren⁽¹¹⁾ leeft.

Wat zék der weer van die tirade?
Dat heit ich spreken wie e book!
Gaot toch te wiit neet in eur dinken:
En ei te veúl bedúrft te kook⁽¹²⁾.
Ich wél in et gehiel neet zéggen
Dat men et geld vermeien⁽¹³⁾ moot;
Ich hauw neet van e kremplik⁽¹⁴⁾ leven,
En vétte beúrs deit altiid good.

(1) Eeder, ieder.

(2) Heet, heeft.

(3) Gegad, gehad.

(4) Brikt of zich vermist, stuk of verloren gaat.

(5) Ouch, ook.

(6) Sprink, neervalt.

(7) Troent, troont.

(8) Roezen, rozen.

(9) Nietelen, netelen.

(10) Beit, bidt.

(11) Woeren, waren, bestonden.

(12) Kook, koek.

(13) Vermeien, mijden.

(14) Kremplik, bekrompen.

[p. 386]

 

Veel⁽¹⁾ mich toch ins ein oet ten⁽²⁾ hiemel,

 

Ze kwaom mich excellent te pas;

 

Ich leet men kruuntsches⁽³⁾ neet beschummlen

 

In en voul touwgesloten kas.

 

Neet tat ich z' achtrein⁽⁴⁾ op zouw maken

 

En daadlik mich tao nao verhong;

 

Ich doog⁽⁵⁾ et buulke⁽⁶⁾ langer dooren⁽⁷⁾

 

En leefde wie ene brave jong.

 

 

 

Ich mós en huiske boeten hubben,

 

Modest en propel gemeubleerd;

 

En wei mét enen hoof te neven,

 

E scheeske⁽⁸⁾ mét e snagger⁽⁹⁾ peerd,

 

Gezonne wiin in mene kelder,

 

E böutjen⁽¹⁰⁾ altiid even vét,

 

En koppel vrinden aon men taofel

 

En e schoen vruimeske⁽¹¹⁾ in me béd.

 

 

 

Den interest zouw mich neet plaogen;

 

Ich bleef altiid wie dat ich bin

 

En noeit zouw ich aon iemand zéggen:

 

Doe hébs te veúl en ich te min.

 

D' ambitie zouw mich gaar neet kwéllen,

 

Ich weit wie dat ze 't hart verlieg^t,

 

En noeit zouw der⁽¹²⁾ mich huren⁽¹³⁾ zéggen:

 

Doe zits te hoeg en ich te lieg.

 

 

 

Bevrijd van al de gekke driften,

 

Die d'oerzaak ziin van eus verluus,

 

Leefden ich hierlik op men slufkes

 

Verwijderd van et stadsgedruus;

 

En onbekummerd en gelúkkig,

 

Zoe lang es mer e stúkske broed

 

Mich euverbleef um mét te deilen

 

Aon ander minsen in den noed.

 

 

 

En kwaom mich 's Levenier⁽¹⁴⁾ dan hoolen,

 

Wel ich ontvong em kort en good,

 

En sloog me schúldbook veur em open

 

Mét e gerúst en stél gemood;

 

En nao en bondige kwittantie,

 

Die er mich ongetwifeld gaof,

 

Maakden ich stéllekes me pekske

 

En trok gezegend met em aof.

(1) Veel, viel.

(2) Ten, den.

(3) Kruuntsches, kroontjes, geldstukken.

(4) Achtrein, (achtereen) ineens.

(5) Doog, deed.

(6) Buulke, zakje (met geld).

(7) Dooren, duren.

(8) Scheeske, wagen.

(9) Snagger, vlug, wakker.

(10) Böutje, hamelbout, schapenbout.

(11) Vruimeske, vrouwtje.

(12) Der, (du) gij.

(13) Huren, hooren.

(14) 's Levenier, ons lieve Heer.

[p. 387]

 

Zoe eindigde zich tan me leven

 

Op te bestumde⁽¹⁾ klokkeslaag,

 

Wie enen schoenen zeuten aovend

 

Nao enen schoenen wermen daag;

 

Wie et gezank van enen vogel,

 

Dee, in e beter nés verwacht,

 

Stél, oet te bosch, dee zich ontblajert,

 

Weg vluigt bij 't vallen van de nacht.

 

 

 

De nacht, de doed!...twie zwarte spoker,

 

Woe mennig mins veur beeft en schrikt!

 

Wee wét wat ouch onder hun vleugels

 

In d'ieuwigheid verborgen zit?...

 

Ontwaakt me nog of blijft me slaopen?

 

Steit me nog op, es me dao lik?

 

Ah! dee dat stéllig kós⁽²⁾ bewizen,

 

Dee storf meschien⁽³⁾ van vreúgd of schrik.

 

 

 

Um die twie vraogen op te lossen,

 

Wie dékwils héb ich neet te⁽⁴⁾ beuk

 

Van auw en hedendaogse schrijvers

 

Mét drift doorblajerd en doorzeuk^t(5)!

 

Den titel droog in gouwe letters:

 

Verleechting en verbeternis;

 

En 't léste blaad, wie al de blajer:

 

Onwetendheid en duusternis.

 

 

 

Wie dékwils héb ich ouch te kérken

 

Neet aofgewandeld daag en nacht,

 

Um ins oet ten altaor t' ontvangen

 

Et teiken dat ich nog verwacht!

 

En, onvoldoon, mich tan begeven

 

Nao e verlaote kerrekhof,

 

Woe dat te gooien mét te koeien⁽⁶⁾

 

Vereinigd liggen in et stof.

 

 

 

En dao, met traonen in men ougen,

 

En d' erm geslagen um e kruus,

 

Tot al de doeien die dao rúsden

 

Geroopen door et windgedruus:

 

Komt!...op eur doorgebroken graver⁽⁷⁾

 

Dat mich et hiemels vuur versleit,

 

Mer, dat ich toch ins veur me sterven

 

Eets, eets van eur geheimen weit!

(1) Bestumde, bepaalde.

(2) Kós (kost), kon.

(3) Meschien, misschien.

(4) Te, de.

(5) Doorzeuk, doorzocht.

(6) Koeien, kwaden.

(7) Graver, graven.

[p. 388]

 

Mer nein! nein! al die graver zwegen,

 

Pront wie⁽¹⁾ de kérken en de beuk⁽²⁾;

 

De witte g'reemsels⁽³⁾ bleven liggen

 

En reurden zich neet in de heuk;

 

Ich hoort niks⁽⁴⁾ es et bang gekletter

 

Van enen uil, dee um mich vloog,

 

En zaog niks es⁽⁵⁾ e dwaolend leech^tske

 

Dat recht op noa den hiemel sloog.

 

 

 

Dat leech^tske, zouw dat neet somwijle

 

En goddelikke maoning ziin?

 

De wink op en touwkomstig leven,

 

Wat doorstraolt in dee flauwe schiin?

 

De zaod van en verhever schépping,

 

Dee aander werelden bevrúcht?

 

De vonk, die ins en staar zal weerden

 

Nao heúr volbragde hiemelvlúcht?

 

 

 

Da's meugelik!...gaot toch neet dinken

 

Dat ich tao mie⁽⁶⁾ es uch⁽⁷⁾ van kin⁽⁸⁾!

 

Alles is duuster en onzeker,

 

Et einde pront wie et begin.

 

De boum wét neet wee dat em plantte;

 

Et blaad wét neet woe dat et wêit;

 

De mins leeft in dezelven twifel,

 

Woe dat er zich ouch kiert of drêit.

 

 

 

Mer tússen et begin en 't einde,

 

Beperkt in ene vaste krink,

 

Ontwikkelt zich et minseleven,

 

Haaf⁽⁹⁾ hiemels en haaf aords geschink,

 

Dat eeder heet van God ontvangen,

 

Um volgens zinen staot en stand,

 

Aon 't algemein gelúk te wérken

 

Van 't minsdom of van 't vaderland.

 

 

 

Loa ver⁽¹⁰⁾ dan eus kortstondig leven

 

Inrichten op te béste voot;

 

En, zonder aon et koet⁽¹¹⁾ te dinken,

 

Us altiid hauwen bij et good;

 

Optat ver stél en zaolig sterven,

 

En dat us Gods bermhertigheid

 

Die langgewinsde rúst maag schinken

 

Die alles toch te boven geit.

(Uit het onuitgegeven gedicht: Beiweeg noa Scherpenheuvel.)

Th. Weustenraad.

(1) Pront wie, even als.

(2) Beuk, boeken.

(3) G'reemsels, geraamten.

(4) Hoort niks, hoorde niets.

(5) Es, als.

(6) Toa mie, daar meer.

(7) Uch, u.

(8) Kin (ken), weet.

(9) Haaf, half.

(10) Lao ver, laten wij.

(11) Koet, kwaad.