Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

Het vögelke. (Maastricht).

Zoe gauw es liet⁽⁸⁾ de zonneschiin

De zomerzegen veulen,

Dan zeet wie leef de vögel ziin,

Wie lústig ze dan speulen.

Dat kint gein zörg, dat veult zich vrij

In door de locht te vleegen;

Dat liet zoe vol gelúks en blij

Van tak op tak zich weegen.

Dat piipt, dat schript, dat flút, dat zinkt⁽⁹⁾

Zoe vrolik klaor en helder;

Dat lacht, dat huppelt, danst en sprinkt

Door bos en wei en velder.

Mar eint⁽¹⁰⁾, zoo vruntelik astrant⁽¹¹⁾,

Kump aon men roeten tikken,

En grummelkes⁽¹²⁾ van oet men hand

Al schrippenteere⁽¹³⁾ pikken.

Dat bies^tke héb ich ins geréd:

En kat, die zonder mauwen

Lang had geloerd en opgelét,

Die had et in heúr klauwen.

(8) Liet, laat.

(9) De g, als slotkonsonant achter de n, wordt k, zoo gaank, zaank, klaank, sprunk, enz. voor gang, zang, klank, sprong enz.

(10) Eint, een.

(11) Astrant, vrijmoedig.

(12) Grummel is kruimel.

(13) Meestal wordt 't bedrijv. deelw. gevormd door achter den inf. den uitgang teere of teeren, verkorting van teerende, te voegen.

[p. 377]

 

Ze bromde'n en ze sloog, die kets⁽¹⁾,

 

Um neet heúr vangst te geven;

 

Men han die waoren vol bekrets^t(2),

 

Mer 't bies^tke heel⁽³⁾ et leven.

 

 

 

Mer och! et laog dao zonder mood;

 

Verwoord⁽⁴⁾, verstroeveld⁽⁵⁾ stongen

 

Zen veerkes gaans bevlekt mét blood,

 

Zen vleugelkes die hongen.

 

 

 

Zen öugskes waoren al verlét⁽⁶⁾,

 

Ze gongen aon 't verdrêijen.

 

Ich lag et op e wattebéd

 

Um et zen won⁽⁷⁾ te bêijen⁽⁸⁾.

 

 

 

En door men zörg geruimen tiid

 

Kös ich zen pijn verzachten,

 

Wat voolt ich mich gelúkkig, wie 't⁽⁹⁾

 

Al daag'liks wont in krachten.

 

 

 

En doe'ch⁽¹⁰⁾ et gaans genezen had,

 

Doe leet ich et weer vleegen,

 

Blij dat et zene vrijheidsschat

 

Weer had terúkgekregen.

 

 

 

En noe, métt' ierste⁽¹¹⁾ zonnestraol,

 

Noe kump et zingenteere,

 

En schatert in zen schrippetaol

 

Mich zenen dankesheere⁽¹²⁾.

 

 

 

Ich huur et 's mörgens alle daog

 

Al aon men roeten tikken,

 

En zonder dat et mich get⁽¹³⁾ vraog^t

 

Geef ich em get te pikken.

(1) Kets, scheldwoord dat men aan katten en vrouwen toevoegt (het Hoogd. Katze).

(2) Krets is kras met nagels, klauwen of ander scherp lichaam toegebracht; kretsen, krassen.

(3) Heel, hield. Het ww. houwen vormt zijn pr. ind. onregelmatig: ich hauw, de héls, er hélt, ver hauwen, ger hauwt, ze hauwen. Het imperf. is ich heel, enz. zonder d.

(4) Verwoord, verwerd, verward. Bij extensie heeft dit dw. ook de beteekenis gekregen van ongepoetst, haveloos: Ene verwoorde kop is niet alleen een kop met verwarde hairen, maar ook een ongepoetste, vervuilde kop; die vent zuut gans verwoord oet, die vent ziet er haveloos uit.

(5) Stroevel is een bosje recht staande, verwarde hairen of veeren. Verstroevelde haoren of veeren zijn hairen of veeren die verward, ongekamd of ongeregeld, in eene verkeerde richting zijn.

(6) Van de beteekenis: verzuimen, verwaarloozen, die verlétten bezit, leidt de Maastrichtenaar die van bederven, verknoeien, verzwakken, verminderen, af. Verlét is gebruikelijk voor verzwakt, ziekelijk.

(7) Won, wonden.

(8) Bêijen, met klankverandering voor baaien, baden, gelijk zêijen, drêijen voor zaaien, draaien, beteekent wasschen, bevochtigen, vochtig houden. Baden, in den zin van een bad gebruiken, luidt te Maastricht baojen.

(9) Wie 't, toen het.

(10) Doc'ch, samentrekking van doe ich, toen ik.

(11) De praep. met, oet, op verbinden zich met een volgend lidwoord, dat alsdan zijne d in den slotkonsonant van 't voorzetsel verandert: métten hamer, oette kamer, oppe straot.

(12) Dankesheere, dankbetuiging; woord gevormd door samentrekking van danke, heer!

(13) Get, wat.

[p. 378]

 

Zoe leef bezuut et mich; de start

 

Dee geit em kwisp'lenteere.

 

Och, hêi de mins zoe'n dankbaar hart,

 

Dat zou ich zien zoe geere.

 

 

 

G.D. Franquinet.