Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

[p. 353]

De Friesche sappeur. (Omstreken van Eindhoven.)

De Belze⁽¹⁾ won⁽²⁾ in 't jaor dartig nie meeër bij Holland zijn en daorum maokte ze oorlog. De jonges⁽³⁾ moesse⁽⁴⁾ hieër amaol ewech⁽⁵⁾; nie um mee tege de mouters⁽⁶⁾ te gaon vèchte, mar ze wiere hoager up in garrezoun geleed⁽⁷⁾; wànt in Holland vertrauwde ze ons nie hard en dochte, da wij de Belze wel zon⁽⁸⁾ geholpe hemme⁽⁹⁾, as 't er op an kwamp. Da somme⁽¹⁰⁾ toch noit nie gedaon hemme, wànt we han⁽¹¹⁾ te zeeër 't lànd an die Braobanders.

Umda me⁽¹²⁾ hieër nou zo kort⁽¹³⁾ an de grènze waore, kreëge me heeël veul soldaote: 't war out- en intrekke zonder ophauwes⁽¹⁴⁾ van alderhande sort van vollek. Dà waor 'n leëven in de stad en up de durrepe⁽¹⁵⁾! Die soldaote hen⁽¹⁶⁾ hieër wà spektakel geschupt⁽¹⁷⁾. Ze won in alles den baos speule, mar da troffe ze nie altij.

Zo hà den boeër, die toeën up de bikse houf⁽¹⁸⁾ wonde, is⁽¹⁹⁾ ne friesse sapeur in ketieër⁽²⁰⁾. Nou hedde⁽²¹⁾ toch wel is van de Friese geheurd; dà zen⁽²²⁾ me kèrels, zwaor en groat, da ze hieër host⁽²³⁾ mee ne⁽²⁴⁾ kop an de zulder komme. En ge wit⁽²⁵⁾ ok wel, da de sapeurs in dieën tijd amaol boarde han⁽²⁶⁾, die host up urren bouk⁽²⁷⁾ honge.

Dieë sapeur nou, da waor me ne làstige vent. Hij waor noat⁽²⁸⁾ tevreeë 't èten waor noat goeëd genog; dàn waor 't bed nie nao zunne zin, en dan ha ie dé smoesje⁽²⁹⁾ en dan dà.

Da spektakel altij in hous⁽³⁰⁾ te hemme, begos den boeër en zen twee groate zeuns te lànge leste te verveele. Up ne mèrege⁽³¹⁾ hà de sapeur wir⁽³²⁾ de beeëst gespuld, en toe zin⁽³³⁾ de vaojer⁽³⁴⁾ 's middags tege zen zeuns: ‘Jonges,’ zin ie⁽³⁵⁾, as dieë lawaitmaoker⁽³⁶⁾ nou van aovend wir opspult⁽³⁷⁾, dan zu m'um da is⁽³⁸⁾ afleeëren. Me zulle tege dat ie t'hous kumt, saome bij 't vuuër gaon zitte, en dan moette⁽³⁹⁾ mar nao mij kijke. A 'k oe wenk⁽⁴⁰⁾, dan moette e stuk bràndend haut van 't vuuër vatte⁽⁴¹⁾ en gaon overeind staon. En a 'k oe dan wir wenk, dan slaodum op zen

(1) Belze, Belgen.

(2) Won, wilden (wouen).

(3) Jonges, jongelingen.

(4) Moesse, moesten.

(5) Amaol ewech, allen weg.

(6) Mouters, muiters.

(7) In garrezoun geleed, in garnizoen gelegd.

(8) Zon, zouden.

(9) Hemme, hebben.

(10) Somme, zouden we.

(11) Han, hadden.

(12) Me, we.

(13) Kort, dicht.

(14) Ophauwes, ophouden.

(15) Durrepe, dorpen.

(16) Hen, hebben.

(17) Spektakel geschupt, spektakel (geraas) gemaakt, ruw huis gehouden.

(18) Up de bikse houf, op de beeksche hoeve.

(19) Is, eens.

(20) Ketieër, kwartier.

(21) Hedde, hebt ge.

(22) Zen, zijn.

(23) Host, haast, bijna.

(24) Mee ne, met hun.

(25) Wit, weet.

(26) Han, hadden.

(27) Urren bouk, hunnen buik.

(28) Noat, nooit.

(29) Dè smoesje en dan da, (smoesje = vitterij, opmerking). Nu had hij dit af te keuren en dan dat.

(30) Hous, huis.

(31) Up ne mèrege, op een' morgen.

(32) Wir, weer.

(33) Zin, zei.

(34) Vaojer, vader.

(35) Zin ie, zei hij.

(36) Lawaitmaoker, geraasmaker.

(37) Opspult, opspeelt, tiert.

(38) Dan zu m' um da is, dan zullen we hem dat eens.

(39) Moette, moet ge.

(40) A 'k oe wenk, als ik u wenk.

(41) Vatte, nemen, grijpen.

[p. 354]

zieël⁽¹⁾, dattie nie mir wit⁽²⁾ waor ie 't hee⁽³⁾. Mar 'k denk nie, da 't noadig zen zul⁽⁴⁾.’

‘Dà 's goeëd,’ zeeën⁽⁵⁾ de jong, en tege den aovend zaote z' op ur plaots.

Daor wordt m' in iëns⁽⁶⁾ an de deur gerammeld en gestàmpt, da ze dochte, da heeël 't hous invieël. Daor kumt de sapeur binnengevloekt en zee, dattie koffie, broad en vleeës hemme moes en in passànt⁽⁷⁾ slaot ie mé de voust up toffel⁽⁸⁾, dà ze kraokt.

‘Da 's heeël goeëd, menneke,’ zin den boeër, en hij viet⁽⁹⁾ in de àschschup 'n porsie gloeiïge àssche en wenkte zen zeuns. Nou dreit⁽¹⁰⁾ de vaojer zen eigen um en smijt die àssche in den groaten board van den sapeur.

Dà hà de soldaot niet verwocht. Zennen baord begos achtereen⁽¹¹⁾ te brànde, dà de vlam host tege de zulder an sloeg. Hij vlieëgt 't hous out en loapt wattie loape kan nao de plukselkoul⁽¹²⁾ en springt er in. Toe gong 't vuuër out en de sapeur kwàmp wir in hous en kroop stillekes in 't huukske van den hèrd⁽¹³⁾. Wa zag er me de kèrel out! Hij hà gin spierke haor mir op zen gezicht staon en op zennen kop nog mar e klein bietje⁽¹⁴⁾ meer.

Den boeër zin niks en zen zeuns zeeën niks en den Fries zin oak niks. Toe 't èten verrig⁽¹⁵⁾ waor, vroeëg den boeër an den sapeur, of ie mee dee. Hij schoof bij en aat mee pap.

's Anderendags 's mèreges wier ie⁽¹⁶⁾ is goeëd outgelàche van 't ànder vollek.

Noat hettie⁽¹⁷⁾ meer opgespuld, en dà waor um oak geraoje⁽¹⁸⁾, wànt den boeër zen zeuns zon 'm⁽¹⁹⁾ nog wel is geèr⁽²⁰⁾ up zen gezicht gespuld hemme.

Meegedeeld door J.J. De Vlam.

(1) Dan slaodum op zen zieël, dan slaat gij hem op zijn ziel.

(2) Wit, weet.

(3) Waor ie 't hee, waar hij 't heeft.

(4) Zen zul, zijn zal.

(5) Zeeën, zeiden.

(6) In iëns, ineens, eensklaps.

(7) In passant, en passant.

(8) Toffel, tafel.

(9) Viet, greep. (Viet van vatten.)

(10) Dreit, draait (keert).

(11) Achtereen, onmiddellijk.

(12) Plukselkoul, plukselkuil. Kuil op een boerenerf, waarin 't pluksel (d.i. de rapen, spurrie en ander veevoeder) gewasschen wordt.

(13) Huukske van den hèrd, hoekske van den haard.

(14) E klein bietje, een klein beetje, zeer weinig.

(15) Verrig, klaar, gereed.

(16) Wier ie, werd hij.

(17) Hettie, heeft hij.

(18) Dà waor um oak geraoje, dat ware hem ook geraden.

(19) Zon 'm, zouden hem.

(20) Geèr, gaarne.