Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

[p. 328]

Breeë wiele. ('t Zuiden van de baronie van Breda.)

(Sedert 1 Mei 1872 moeten in Noord-Brabant de vellingen en banden van de wielen der boerenkarren eene breedte hebben van ten minste 9½ eM. Eenige dagen vóór genoemd tijdstip is onderstaand gesprek afgeluisterd.)

A.

Hedde de wiele van oew kèr al laote veraandere, Bart?

B.

Neeë, Arjaon! zou da toch mötte?

A.

Jao, jao, da möt zeker; ik hoar zegge, das ze d'n earste van d'aandere mand⁽¹⁾ mee smalle raoje⁽²⁾ niemar meuge rije.

A.

Nou, de mijn zulle dan toch nog nie veraanderd zen: d'aambachte⁽³⁾ kunne 't ok aomaol nie gedaon krijge. Hedde gij de jou al veraanderd?

A.

Van m'n éán kèr wel; die he'k mee breeë wiele laote maoke, al vur 'n jaor of twea, om vur de waaie⁽⁴⁾ te gebruike; mar mee d'aandere möt ik er nog aon.

B.

Vur de waaie geloaf ik das ze goed zen de breeë raoje, mar om vur dur 't zand te rije, jonge, davvur⁽⁵⁾ zen m'er mee vernukt⁽⁶⁾.

A.

Da sa 'k nie zegge: mee de breeë wiele zulde zo'n groate gaote nie in 't spoor maoke, as mee de smalle, en ge kunt het spoor ok makkelik verlegge.

B.

Jao, protte ge mar; mar smenke zegge, dagge mee de breeë bedeane⁽⁷⁾ vast zit, as 't nat is.

A.

Neeë, man, ze zulle de wege dan zo nie kapot rije: de breeë wiele snijen er zo nie deur, en te zomer zal den weg zo schoan zen azne⁽⁸⁾ dörsvloer.

B.

Nou, dan zulle ze toch mear mötte paniere⁽⁹⁾ as ze tegeworrig doen.

A.

Neeë, jonge, davvur hoeve ze niks mear te paniere, want d'n weg zal uit zen aaige goed blijve, omdat er dan g'n gaote en kuile mar zulle gemakt worre.

B.

Mar in d'n baomus dan, as 't nat is, dan zulle ze toch wel blijve steke.

A.

Da sa 'k nog nie zegge. Ikke en Koop van Hentjes hebbe vleeën⁽¹⁰⁾ baomus den healen dag mis⁽¹¹⁾ gereeë mee twea kère dur 'n heal nat straotje, en 's aovus waor d'n weg nog net zoo goed as 's maregus; mar we haaie 't spoor dikkels verleet⁽¹²⁾. En as ge da mar doet, dan zulde g'n gaote rije, en dan zulde 't mee breeë raoje langer volhouë as mee smalle. As de meense der mar is aon gewoan zen, dan zulle ze g'n smalle raoje

(1) Mand, maand.

(2) Raoje, raderen.

(3) Aambachte, voor ambachtslieden.

(4) Waaie, weiden, weilanden.

(5) Davvur, daarvoor, daarom, soms ook echter.

(6) Vernukt, verneukt, van verneuken, d.i. foppen, bedriegen.

(7) Bedeane, meteen.

(8) Azne, als een.

(9) Paniere, panieren (elders straat-maken), den (zand)weg herstellen, effenmaken. In strijd met het ‘Algemeen Vlaamsch Idioticon’ van L.W. Schuermans, vermoedt Schrijver dezes, dat panieren komt van puinieren of puineeren: de kuilen en laagten van een dijk of weg met puin aanvullen. In den zin van: een weg van gras of onkruid zuiveren (zie Alg. Vl. Idiot.) wordt panieren hier nooit gebruikt.

(10) Vleeën, verleden.

(11) Mis, mest.

(12) Verleet, verlegd.

[p. 329]

mar verlange; mar nou zen ze der op tege, omdas z' aomaol der wiele mötte laote vermaoke, en da sen groate koste; mar as ze 'n paor wiele vur niks krege, dan zouwe ze der nie tege pruttele.....Mar ik houwet vur 'n goei ding, die breeë wiele.

B.

Jao, gij prot goed; mar wa zulle de klène boerkes doen, die mee nun os rije? Die kunne, as 't nat is, toch ginnen weg.

A.

Jao, jao, genog; mar 't is vur hullie èrig, omdas z'in de zak zulle mötte. Mar as ze der wiele mar is hebbe, dan zulle ze der wel over kontent zen.

B.

't Kan gebeure; mar ik mot het earst zien, vur ik 'et geloaf.

P.H. De Vlam.