Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

[p. 290]

De vrijerij van Hil en Hain. (Limmen, Heiloo, Egmond.)

Een buitenman brengt een bezoek bij een zijner boeren en zit met hem neder bij zijn namiddag-koffie en boterham, in gezelschap van een koopman die, met een hoog langwerpig pak op den rug, op den boer reist, en in diepe stilte tegen zijn koffie blaast, terwijl de vrouw en de meiden zich bedenken of er ook wat noodig is. Maar de oudste dochter is naar stad, en mijn buitenman die gaarne over de jonge deernen praat, acht de gelegenheid geschikt om te vragen:

‘Wel Jantje! heb ik het al, of heb ik het mis, dat je dochter trouwen in het hoofd heeft?’

‘Nou, heerschop!’ is zijn woordenrijk antwoord, ‘de lui willen zoo veul zeggen; 't zou er kwaed uitzien as we alles leuven wouwen; ik zel niet zeggen dat ze niet rais deur een borst is ansniejen⁽¹⁾; maar trouwen, zel ik maar zegge: neen! dat laikt er niet nae.’

‘Heije je nou al bedocht, Trijntje!’ zeit de koopman.

‘Nou ja,’ zeit Trijntje; ‘geef me een kloentje zwart garen.’

‘En mijn, een stuk of vier hemdsknoopies,’ zeit de vrouw.

‘Ik had verleden najaar al gehoord dat ze met een vrijer te kermis geweest was,’ zegt mijn buitenman, die niets van dien aard gehoord heeft.

Maar de boer en de vrouw nemen bedenkelijke gezichten aan, die te kennen willen geven dat er te veel dak op het huis is, en de landheer vindt het gepast zijn gesprek te veranderen.

‘Hebje daar een potlammetje?’ zegt hij, op een klein zwart dier wijzende, dat op de vuurplaat geknield ligt, naast een dikke kat, rood en zwart geplekt.

‘Och jae,’ zeit de vrouw; ‘we hebben twee lammetjes van dat ooi, ien witje, en ien zwartje, dat dan dut is. Maer 'et iene het ie zoodra 't geboren was elikt en opëknapt⁽²⁾, maer het zwartje het ie laten leggen. En hij wou 't niet leten zuigen ook, of we mosten hem vasthouen; en nou leten we 't dan maer zoo drinken uit een trekpotje. 't Is maer het akelikst dat het overal veuligheid doet.’

‘Jae,’ herneemt de boer, ‘en mot meheer de kalven niet rais zien?’ En mijnheer staat op, en volgt hem naar het hok waar zij zich bevinden.

‘Kaik hier; der zijn der drie; twee kuitjes⁽³⁾ en 'en bulletje; dat iene kuitjen is van daag ekommen. Leelijk hair, niet waer, menheer!’

‘Hij is al heel zwart.’

‘Hillekendal, meheer! maar weetje wat ik zeg, je mot geen beest om zen haar verachten; ik denk dat 't niet past, en dat je der geen zegen op hebben kenne, zel ik maar zeggen. Je hebt menschen, die zijn er zoo keurig op, kaik! maer ik zeg dat het niet past, en ik zel dat zwarte kuitjen anleggen⁽⁴⁾, zoo goed as dat bonte; en weetje wat ik denk: 't is nog

(1) Ansniejen, bevrijd.

(2) Opëknapt, opgegeten.

(3) Kuitje, kalf van het vrouwelijk geslacht.

(4) Anleggen, opkweeken, een melkkoe van laten groeien.

[p. 291]

beter as een hiele witte, want die worden dan skrikkelijk van de vliegen 'eplaagd, en ze zain ook erg kouwelik; gunder steet er iene, die het 'en rond jaer met et dek eloopen.’

‘Maer as 't nou eens een rood kuitje was?’

‘Ja, dan most het weg; die brandrooie mag ik niet,’ zegt de philozoïsche boer, die geen beest om zijn haar wil verachten, maar wien dit vooroordeel te machtig is. En plotseling het vroeger gesprek weder opnemende, gaat hij, ten overstaan van de twee kuitjes en het eene bulletje, die hij beurtelings op zijn hand laat zabberen, voort:

‘Nou kaik, je bent best onderricht ook, hoor! En ze had er zinnen wel op 'em 'steld ook, zel ik maer zeggen; maer ik en 't waif hadden gien erge zinnighaid in de borst, en deerom is er dan ook niet van komme; want Hil is en erg best maidje, kaik, dat laikt er niet nae; 't is me stiefdochter, maer of was 't men aigen, 't kon niet beter zain, en de miester zait dat hai er nooit zoo ientje zien hadde, en zoo erg gnap, zel ik nou maer zeggen, in 't gunt⁽¹⁾ daer hai der in 'leerd het; en 't waif zait dat Hil zoo erg best is voor skrobben en skuren en keezen⁽²⁾, en zoo hillekendal gnap in 't werk, dat en best waif zoud' ie er an had hebben. Maer jae, 'k miende den nou, zel ik maer zeggen, dat ze zoo'n best maidjen is, om reden dat ze 't zoo in iene hiel end' al uit 't hoofd 'zet hadde. 'k Zaide: Hil! zaidik, das nou iens veur de fidel⁽³⁾ met Hain, maer je weete dat 't veur 't lest is ook. Nou, ik zag ze wel, dat ze erg zuinig keek, maar ik daan⁽⁴⁾ of ik 't niet bespeurde, en 't eerst dat ie weer weter veur der drege, zag ik dat zem gnap op zai douwde, en 't leek wel dat ze zaide: Vaêr wil hillekendal niet van je ofweten. Maer zoo as 't geet, menheer, 't laikt wel, zel ik maer zeggen, of je niet van mekaer of kenne, as je 't iens op mekaer begrepen hebbe; 't was met main en Geessie, dat nou de vrouw van Tak is, krek al ien in me jonge taid, maer ik was er vaêr veul te skrael van skaiven⁽⁵⁾, en nou heb ik an Marijtjen en erg best waif. Nou, maer ik zagge dan wel dat et met Hil en Hain niet goed of zou komme, en ik zaide teugen 't waif: je kant 't nog wel rais inzien, maer as 't na main zin geet, dan mot de borst weg. Maer de vrouw miende dat ie zoo erg best in 't werk was, en dat we hum niet allienig wegzenden magge omdat ie rooms-kattelijks is, want dominé hadde zaid, dat we dreegzeem⁽⁶⁾ met de roomsen wezen motten, en 't waif het by de miester weund, en die weet et den erg best, en die zaide ook zoo. Maer ik zeg: nou Marijtje, de borst mot weg, zeg ik; of je nou hoog of leeg danse, de borst mot nog weg; want ik bin alan⁽⁷⁾ baas bleven in huis, en dat wiet 't waif ook wel; en deerom toen ik alan zaide: de borst mot weg, zaide 't waif: wel nou, leet ie geen, as jai denke dat 't veur Hil der best is; en zoo is ie 'egeen ook.’

‘En wat zei Hil er wel van?’ vraagt de landheer, die, als hij uw laatste romans gelezen heeft, o heeren uit de stad! denken moet dat het meisje ten minste eenige teringen gezet heeft.

(1) In 't gunt, in 't geen.

(2) Keezen, kaas maken.

(3) Das nou iens veur de fidel, lett. ge zijt nu eenmaal met hem voor de viool geweest, hebt met hem gedanst, zijt met hem uit geweest.

(4) Daan, deed.

(5) Skaiven, schijven, geld.

(6) Dreegzeem, verdraagzaam.

(7) Alan, telkens, steeds (al aan, vroeger anendan).

[p. 292]

‘Wel nou, deer wil ook dan ook wel leuven dat je Hil wezen mot om zoo te doen as zai daan. Ik speurde in 't beginne wel dat et er niet an en stond, maer ik zaide: Hil, zaide ik teugen der: nou, leg niet te knaizen ook, maidje, want de borst is ienmael weg, en hai blaift weg. En kaik, ze is weer an 't keezen 'gaan, en op melkers taid onder de koeien 'gaan, krek of der niks beurd wazze!’

En de houten klink wordt opgelicht, en de heldin der historie verschijnt, het helder voorhoofd met het schoone mopje beplooid, het geele jakje aan, een hengelmand onder den arm, en vroolijkheid en schalkheid in de blauwe oogen; en de landheer geeft haar een vriendelijk kneepje in de wang, en zegt:

‘Zoo Hil, ik zei daar net tegen je vader, dat je zoo'n knappe meid wordt, en dat het me wondert dat je nog niet aan 't vrijen bent.’

‘Vrijen, menheer?’ zeit Hil, ‘ik weet niet wat ik liever dee!’ en ze huppelt haastig voorbij, en doet haar moeder bescheid op de boodschappen, en helpt den reizenden koopman in het opladen van zijn pak, en vraagt hem lachend of hij wel weer zou kunnen opstaan, als hij er mee voorover viel.

‘Zou jij me helpen, Hil,’ vraagt de koopman met een smeekend oog, ‘as je me zag liggen?’

‘Daar zou ik rais over denken!’ zegt de vroolijke Hil. ‘Dag Doris! wel thuis maet; val maar niet, hoor, en as je valt, Doris! al is 't ook nog zoo laet in de nevend....’

‘Nou, wat dan?’ vraagt de koopman met een sentimenteelen lach.

‘Kom den hier, hoor, den zel ik je ophelpen. Dag Dorisbuur!’

N. Beets.