Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

[p. 281]

Een Marker vrijage. (Marken.)
(Een afgeluisterd gesprek in den trant van Van Effen's ‘Agnietjes.’)

't Was Zaterdag avond.

De botters⁽¹⁾ lagen alle in de haven; het vischtuig was in orde gebracht voor de vischvangst der volgende week; de viktalie was aan boord, en de visscherlui zaten in den kring hunner gezinnen, of wel, toefden, in groepjes van vijf, zes of meer personen, bij elkaâr op de beurs⁽²⁾ en koutten over 't gewone epistel: de visscherij.

't Werd zachtjes aan koffietijd (omstreeks negen ure).

Van lieverlede keerde men huiswaarts, en nog slechts enkele jonge lui deden eene wandeling om de buurt, of, zoo als de Marker het noemt: ‘deden nog een slaggie om.’

Afgezonderd van de overigen, slenterde een jonge visscher van zoowat een-en-twintig jaren, langs den weg, en 't trok mijne aandacht, dat zijn slenteren evenwel niet doelloos was; want nu en dan wierp hij een steelschen blik op de woning van mijnen buurman, wiens knappe dochter ik goed kende, en van wie het mij bekend was, dat zoo menigeen een blaauwtje had geloopen. Dat slenteren van een jonkman in de nabijheid dezer woning deed bij mij altijd het vermoeden ontstaan van een ‘brandend en vurig hart,’ dat vaak verteerde in zijn gloed.

Het zijraam mijner woning deed mij tusschen de gordijntjes zoo menigmalen ooggetuige zijn van zulk eene ‘smachtende’ liefde, die ongelescht weêr naar huis moest gaan. ‘Maritje was zoo 'makkelijk niet te krijgen, Maritje was dier met haar weer⁽³⁾.’

Kees, de zoon van Jaap uit de Kerkbuurt, want niemand anders was 't, die op dien Zaturdag avond moesjankte⁽⁴⁾ voor de deur van mijn buurman, gloeide op zijne beurt voor 't mooie Maritje.

Lang werd zijn geduld op de proef gesteld, alvorens hij het voorwerp van zijn hartstocht te zien kon krijgen. Lang moest hij wachten eer het deurtje openging en het meisje te voorschijn kwam. Ik vreesde reeds voor eene teleurstelling en begon waarlijk medelijden met den stumpert te krijgen. Zóólang had hij reeds gewacht, zonder dat zijne wenschen vervuld werden. Maar eindelijk, ja, - daar wordt een klink gelicht, de deur geopend, - en ziet, - daar treedt Maritje te voorschijn.

Onze Kees had zijne les goed bestudeerd, en voorgelicht door de andere vrienden, die een blaauwtje bij Maritje hadden geloopen, meende hij reeds meester van den visch te zijn, alvorens hij dien in 't oog had gekregen, zóó goed had hij zijne netten gespannen.

Maar zoodra was het viske niet in 't gezicht, of de visscher raakte al zijne tegenwoordigheid van geest kwijt, en hij zou waarlijk zijn doel gemist

(1) Botter, een schip.

(2) Beurs, in 't algemeen eene plaats van samenkomsten.

(3) Weer, waar.

(4) Moesjanken, verliefdheid openbaren, naar beantwoording van liefde haken.

[p. 282]

hebben, ware hem niet tijdig genoeg het marker adagio op de lippen gekomen. Als met een bal in de keel, sprak hij het meisje aan: ‘Nou, Maritje, ewwie de koffie al up⁽¹⁾?’

‘De koffie al up....?’ kreeg onze inwendig gloeiende, doch uiterlijk als een riet trillende vrijer, ietwat bits, ten antwoord. ‘Nou, oe is 't mit je; - bin je mal, Kees? je bint toch ook snokker⁽²⁾; - 't is immers nag te vroo⁽³⁾, jonge?’

‘Nou, ja, da's weeris⁽⁴⁾,’ hernam Kees vrij bedremmeld; ‘maar, zien je, 't is ook zoo aardig; 'k bin zoo snokker, da'k zelf nie weet, oe 'k et altemit ew.’

‘Nou,’ liet Maritje hierop volgen, op een toon, die meer naar ironie dan onnoozelheid zweemde; ‘nou, 't zel erg mit je weze, denk 'k; ewwie zeker dan oungemak 'ad mit je schipper, of mit 'n aar, al te mitte?’

‘Oungemak?....’ viel Kees, op ietwat spijtigen toon uit; ‘oungemak,....nee, dat ewwe 'k nooit; want 'k ou me liever maar stil, as dat....’

‘Nou, as 't dat niet en is, is 't wet aars,’ viel Maritje hem vrij schamper in de rede; ‘ik weet al, je zelle geen maad⁽⁵⁾ krijge kenne, om te smokkelen⁽⁶⁾.’

‘Och, Maritje!’ hernam Kees, eenigzins geraakt, ‘oe kê-je dat zegge; 'k ew er nie iens om edocht; in sount⁽⁷⁾ verleden erfst, toe 'k mit jouw esmokkeld ew, ew 'k nag geen mensch aârs evreegd⁽⁸⁾.’

‘Ja,’ gaf Maritje hem vrij schalksch ten antwoord, ‘zokke praatjes ewwe de knechtse altijd, maar dat weet 'k wel aârs.’

‘Och nee,’ liet Kees er, met het onschuldigste gelaat van de wereld en de hand op het hart, op volgen; ‘je kenne gerust elooven, me lievert, 'k ew nag geen mens evreegd, das weêris, in 'k wil ook geen âar vreege, geen âar as j.....’

‘Me lievert,’ schaterde Maritje het uit, toen ze dat bedrukte, onnoozele en bleeke gelaat van Kees te zien kreeg, door het licht dat de maan er juist op wierp; ‘me lievert,....oor die malle gek er raas⁽⁹⁾.....Me lievert! zaat ie;....kom, loop round, streijer⁽¹⁰⁾; of denk ie, da 'k me van jou vermalen⁽¹¹⁾ leete wil; dan stuur ie niet goed, oor-ie wel, maat? toe, geen⁽¹²⁾ eweg!’

‘Nee, Maritje,’ barstte Kees onthutst uit; ‘'k bin nie mal; dat weet jij ook wel, in 'k wil je niet vermalen ook; - maar, kijk, maad! 'k bin zoo vreeselik raar esteld; ik ken nies, dat....’

‘Ja, dat et raar mit-je esteld is, dat zie 'k wel;’ gaf het ondeugende Maritje den beklemden vrijer vrij schamper ten antwoord; ‘in deerom zou 'k je maar rade, om een⁽¹³⁾ te geen; - ik wensch-ie ten minste goeien evend, oor ie?....’

Dit zeggende, keerde Maritje hem den rug toe en scheen in huis te willen

(1) Ewwie de koffie al up, lett. hebt gij de koffie al op; langzamerhand eene vraag geworden, die zonder veel nadenken gedaan wordt, als om 't gesprek te beginnen; gelijkstaande dus met een praatje over 't weer.

(2) Snokker, vreemd, zonderling.

(3) Vroo, vroeg.

(4) Weeris, wares, waar.

(5) Maad, meid.

(6) Smokkelen, vrijen in een botter, op Marken algemeen gebruikelijk onder jongelui.

(7) Sount, sedert.

(8) Evreegd, gevraagd.

(9) Er raas, ereis.

(10) Streijer, onnoozele hals.

(11) Vermalen, voor den mal (gek) houden?

(12) Geen, ga.

(13) Een, heen.

[p. 283]

gaan, doch Kees was haar voor. De gedachte van ongetroost naar huis te moeten gaan, had zijn moed opnieuw aangewakkerd. Besloten thans eene uiterste poging te wagen, greep hij hare hand en hield haar terug, en terwijl hij de andere hand vertrouwelijk op haren schouder legde, vervolgde hij:

‘Och nee, Maritje, toe, nee, je moste nog wet blijve; 'k praat zoo graag eraas mit je; want zie je, dat beurt zoo weer wet op....Maar, wet ik ie vreegen wou: ma' 'k me pijp eraas opsteken?....’

‘Wel, weerom niet zoo goed as 'n aar,’ gaf Maritje, heel leukjes weg, ten antwoord. ‘Geen der maar in; deer is vier in den pot.’

‘Er in?....’ hernam Kees, teleurgesteld. ‘Nee, dat wil 'k niet, Maritje; deer is nag te veul volk op de bien; - nee, dat doen ik nie. Toe, je ale⁽¹⁾ veur 'n aar ook wel vier, in dat wil je veur mijn ook wel deris doen; - nie?’

En op een ietwat spijtigen toon antwoordt Maritje: ‘Och, jongen, je binne nie wijs; je zeure of ie mal bin. Nou nag⁽²⁾ vier alen ook. Jymekaar⁽³⁾ ewwe altijd eveveul drokte op ie lijf; aart⁽⁴⁾ ou je me van me werk of in nou nag....’

Zoo, schijnbaar knorrig, voortpruttelende, ging ze in huis, en keerde eenige oogenblikken later, met een test met vuur, terug, terwijl Kees zijn rookgerij voor den dag haalde en zeer langzaam begon te stoppen. Blijkbaar talmde hij, om tijd te winnen. Dit scheen Maritje te vervelen; althans op eenigszins spijtigen toon, vraagde ze: ‘Nou, ouwe zeurkous! oe is 't; bin je aast klaar?’

En Kees gaf nu op zijne beurt met een schalkschen lach ten antwoord: ‘Ja, maad, me pijp ewwe 'k estopt.’

Kees begint nu langzaam te halen. Hij trekt en trekt, doch de tabak schijnt geen vuur te kunnen vatten en hij blaast zich meer asch in 't gezicht, dan hij rook uit zijn pijp verwekt.

‘Kom,’ zegt Maritje ten laatste, ongeduldig; ‘'k wor loof⁽⁵⁾ van je gezeur. Geef me test maar weerom in geen dan maar nee 'n aar⁽⁶⁾ om op te steke.’

Heengaan daar had Kees maar geene ooren naar. En, naar het mij toescheen, lag er in den toon van 't meisje ook minder een zekere afkeer, dan wel een zucht tot plagen. Kees liet er zich althans niet door uit 't veld slaan. Dit bleek toen hij zich andermaal van Maritjes hand wist meester te maken. En, terwijl hij zijn pijpje in den zak stak en het testje wat op zij schoof, hernam hij in vuur:

‘Ik nee⁽⁷⁾ 'n aar geen, Maritje?....Ik nee 'n aar?....Och, 'as ie 't eres wiste, oe zok zegge me deur m'en art⁽⁸⁾ geet....ik nee 'n aar? zóó mot je niet prate......O! as je 't eraas wiste, wet me zoo beduust⁽⁹⁾ maakt....'t Is net, of er 'n stien op m'en art laat; 't is zoo zweer, zoo benauwd mimme, da'k zelf nie weet wet'k doen. - Oor,’ zegt hij eindelijk na eenige oogenblikken poozen, terwijl zijn boezem zwoegt en hem het

(1) Ale, halen, haalt.

(2) Nag, nog.

(3) Jymekaar, jijlui.

(4) Aart, eerst.

(5) Loof, moe.

(6) Aar, ander.

(7) Nee, naar.

(8) Art, hart.

(9) Beduust, in de war.

[p. 284]

klamme zweet langs de slapen drupt: ‘Oor, of ie 't looven wille of niet, - maar 't ooge woord moet er uit; - ik ken 't onmeugelik in men art versmooren; - maar 't is zoo, jij binne d' ienigste en ienige maasie, deer 'k zoo erg veul van ou, da'k je zoo greeg....’ Verder kon hij het niet brengen. Hij dreigde te stikken, en het schreien stond hem nader dan 't lachen. Half smeekend, half vleiend zag hij naar zijne aangebedene op en trachtte in hare oogen het antwoord van zijne welsprekende déclaration d'amour te raden. Die blikken brachten hem nog meer in vertwijfeling dan dat hij er eene oplossing van het groote vraagstuk van zijn toekomstig geluk in kon vinden. Beurtelings zocht hij er sympathie, medelijden, ja, zelfs verontwaardiging in; maar toen de lichte trilling van de bovenlip en het schalksche oog hem met bespotting beantwoordden, kon hij het niet langer uithouden, hetgeen nog slimmer werd, toen Maritje, na eenige oogenblikken, schamper lachende, hem ten antwoord gaf: - ‘Oor raas, Kee! nou loof 'k eelendal, dat je me wet wijs make wille, oor ie?....In dan bin je bij de verkeerde, oor-ie wel?....In 'k wil nie van zokke malle praat oore;....versta je me?....In 'k zou maar eweg geen!’

Intusschen bleef Maritje, na dezen uitval, zelf staan, dat ze misschien wilde verontschuldigen door de slotphrase, op ietwat spijtigen toon den armen drommel toegeduwd: ‘Geen jij maar mit die visch nee 'n are merkt, deere ze verlegen binne om zokke praatjes; - ik wil er nies meer....’

De tranen schoten Kees op dit woord uit de oogen, en in vervoering riep hij uit: ‘Och, Maritje! oe ken je zoo prate; - zoo weêr as 'k as 'n erm zoundaar veur je steen, je doet me zeer an m'n art; zeer an m'n art doen je me! 't Is gien malle praat, wa 'k ie deer ezaad ew; deer ken je gerust van weze; ik mien 't zoo goed mit je; in je weten ôk wel wie 'k bin, in wet 'k bin; we kenne me-kaar immers van kynsbien of. In je weten ôk wel, da'k zoo nie besteen⁽¹⁾, om nou bij jou in dan bij 'n aar round te loopen....Kijk, deerom most je nag wet ier blijve. Want a'k bij jou bin, den bin 'k nag 't best te spreke; dan is 't me veul lichter. In a'k bij jou m'n dreggitje⁽²⁾ gooie meg, dan leg 'k op 'n valige⁽³⁾ reê, want da's weer. M'n art bounst in m'n lijf, a'k ie maar zien; - in je mot er niet dol om worre, want 'k ken 't toch nie elpen. Maar 'k ew je zoo lief, zóó lief, maad! da'k 't je niet zegge en ken, oe lief 'k je ew!....toe, je moet er raas over denke, want kijk, as'k....’

Kees was uitgepraat. Zijn gemoed was vol, te vol, om meer te zeggen. Opnieuw zocht hij in de blauwe kijkers van Maritje het uitwerksel zijner woorden. Smeekend staarde hij haar aan; zijn hart klopte hoorbaar, terwijl hij angstig de ooren spitste, om het antwoord van Maritjes lippen te vernemen.

In Maritjes binnenste scheen het nu ook zoo kalm niet uit te zien. Althans haar borstje begon ook te hijgen, en de blos, die op hare koonen kwam, toonde duidelijk genoeg, dat de vonk vlam begon te maken en onder de asch der jokkernij tot ernstige werkelijkheid oversloeg. De sar-

(1) Da 'k zoo niet besteen, dat ik zoo niet besta, zoo niet ben.

(2) Dreggitje, dregje, ankertje.

(3) Valig, veilig.

[p. 285]

kastische trek op haar gelaat maakte voor een meer goêlijken plaats; heur oog blikte van onder de lange wimpers met meer schroom om zich heen en vreesde nu den blik van Kees te ontmoeten. Doch, na een harden strijd raapte ze weer moed samen en toonde ze, dat ze meesteres kon blijven van hare gemoedsbewegingen. Ze zou zich niet zoo licht laten vangen, dacht ze. Wèl had ze even geaarzeld, om toe te slaan, maar daar was 't nog tijd genoeg voor, zoo meende ze.

Eindelijk moest ze toch iets zeggen, en minder welgemeend dan goed gezegd, liet ze zich ontvallen: ‘Over denke, zeggie?....weet je weer 'k over denk?....dat je een weeniksche malle sleeper⁽¹⁾ binne; - je steene net te prate as 'n mal mens, - in dat verveelt me; want as de knechse nou 'n slaggie omliepe, dan zou-ie wet oore; - dan was 't overal: “bij Maritje is 't valig!” In 'k wil toch nie in de praat mit-je weze, oor-ie Kees? - Toe, lee me los, want je ouwwe me net vest, as 'n aai 'n eering⁽²⁾!’

Kees scheen verplet. - Hij snikte en slikte, wreef zich nu eens de handen, dan weer de oogen, kuchte bij herhaling, en eindelijk gelukte het hem door inspanning van alle krachten, in één adem, nog het volgende er uit te brengen:

‘Maad, 'k ken je niet los leete, want a'k jou losliet, dan loopt alles deur mekaar; den geet 't niet mimme, want as 'k in de botter bin, of a'k in uis bin, dan is 't net of er zoo ien is, die me al maar zaat: “toe, Kees! toe, je moet nee Maritje, Kee! toe, je moeten een;....” in zit 'k te boeten⁽³⁾ of te breie, dan beschiet⁽⁴⁾ 'et lang zoo niet as aars; ik tel alan⁽⁵⁾ verkeerd; ik verzin⁽⁶⁾ me alan meêr; in 't eten smaakt me ook niet; 't is net of 't in me keel zitte blijft, da's weer, oor!....al wet 'k schimman⁽⁷⁾, lopt mis....’

‘Nou,’ viel het plaagzieke meisje hem in de rede, ‘pas dan maar op, dat je niet te veul ete, want aars zou je wel stikke kenne....In dat is allegaar om mijn, zeggie? - nou, nou, je ken der wet van zegge, Kee!....maar je moete nou nie denke, da'k me veur den gek ouen leet, oor ie?’

Kees kon die hardnekkigheid van het meisje niet langer weerstaan, en hij meende in zijne onschuld, dat zij werkelijk boos op hem was, in de veronderstelling, dat hij haar bedroog. Half geraakt gaf hij daarop dus ten antwoord: ‘Ik jou veur den gek ouwen?....hé, Maritje! ou-je mound dicht met zokke praat!...Nee, maad, dat moet je nie van me denke; wet ik zeg, dat miend ik zoo oprecht mit je, da'k 't niet zegge ken, da'k er geen uitspreke van weet, Maritje! zóó oprecht miend ik 't mit-je. Deer is niet zóó veul valsigeit in m'n art veur je; deer zou ik op sterve kenne; dat zou 'k....’

Hij hijgde weder, na die ontboezeming van gekrenkte eigenwaarde, naar zijn adem, trilde door al zijn leden en stelde zich in postuur, als wilde hij een kloek besluit nemen. Eindelijk deed hij een stap nader, en Maritje

(1) Weeniksche malle sleeper, verbazend gekke vent.

(2) As 'n aai 'n eering, als eene haai een haring.

(3) Boeten, (netten) herstellen.

(4) Beschieten, goed gaan.

(5) Alan, steeds.

(6) Verzinnen, vergissen.

(7) Schimmannen of schiemannen, uitvoeren.

[p. 286]

ferm onder de oogen kijkende, waagde hij de wanhopige vraag: ‘Maar meugelik da j' 't niet veur me weten wil; je zelle al 'n aar an d' and ewwe....Maritje!....zeg, ewwie al 'n are vrijer, die j'evreegd et. Je zelle in 'n aar altemit meer zin ewwe as in mijn....Nou, wet zeggie?....’

Die ferme taal van Kees scheen bij Maritje beter doel te treffen, want schielijk viel zij hem in de rede:

‘Nou, deer ken 'k ie wel op antwoorden. 'k Ew wel er raas esmokkeld mit Jaap in mit Pieter ook, maar aars niet....in 'k wil nag niet vrijen ook; 'k ken nag wel wet wachten, in 'k wil me nag wet vrij ouwen ook: nou, 'k wil nag mit geen knechsvolk te doen ewwe, in deerom moet je maar niet langer legge te male....’

Kees merkte nu spoedig, dat Maritje door den mand was gevallen, en dat ze het heel anders meende dan hare woorden wel uitdrukten. Hij begreep, dat in de bekentenis van Maritje om nog wat te willen wachten, opgesloten lag, dat deze zijn voorstel niet geheel afsloeg. Hij begon terrein te winnen, en aangemoedigd door hare ontkennende verklaring, werd hij stoutmoediger en zette hij Maritje het vuur al nauwer aan de scheenen.

‘Nou,’ hernam hij, op meer beslissenden toon, ‘dat steed nou an jou, om er 'n end an te make, - maar a'k zóó een loopen moet, zel ik et niet goed make, want op jou ew ik nou eenmaal men zinnen ezet....’

Maritje werd al zwakker en zwakker; de jokkernij week en maakte plaats voor eene meer ernstige opvatting van de zaak. Voorzichtig liet zij er daarom op volgen: ‘Nou, zin of niet, da's nou een; maar jij zoo goed as ik, we binne allebei nog jonk enog om nou al om vrije in trouwe te denke; in me vaâr in me moêr kenne me nag kwalik misse,....dat weet jij ook wel!’

Kees zich zoover reeds meester van het terrein achtende, begon al over de huwelijksvoorwaarden te spreken en gaf Maritje vrij hooghartig ten antwoord: ‘Ja, maar vrijen is nou gien trouwe, in wet je deer zaadde van je vaâr in je moêr, deer geef 'k nou minder om. Weerom zouen die er teugen ewwe: ze wete net zoo as 'n aar wie 'k bin in wet 'k bin. 'k Ew 'n age nering⁽¹⁾, in, teugen jou ezaad⁽²⁾, al 'n mooi buultje⁽³⁾ overegaard; en bessi's uis⁽⁴⁾ da's veur mijn, et ze ezaad. Deerom Maritje.’

Maritje van haren kant, om een eind aan al die grootspraak te maken, viel hem hierop vrij preutsch in de rede:

‘Da's zooveel te beter veur jou, dat je er goed toe zitte, maar deer zou 'k 't toch nie om doen....“kijk niet op 't goed, maar wel op 't bloed”, zeggen ze altijd, in da's mijn woord ook zoo; - in nou wensch ik je genacht, oor?....’

Hierop wilde Maritje in huis gaan, doch Kees, die haar van lieverlede al dichter en dichter genaderd was, hield hare hand al te vast in de zijne geklemd, om die zoo maar te laten glippen. In plaats van die los te laten en haar te laten gaan, trok hij Maritje nog wat dichter tot zich, en zij, hoe wel ze wat spijtig zeide: ‘Och, lee⁽⁵⁾ me los, Kees!’ liet hem toch tijd genoeg om dus te vervolgen: ‘Nou, 'k wil op slag eweggeen. Maar zeg me

(1) Age nering, eigen nering (bedrijf).

(2) Ezaad, gezeid.

(3) Buultje, zakje (vol geld).

(4) Bessi's uis, grootmoeders huis en erf.

(5) Lee, laat.

[p. 287]

dan, of je'r ook teugen ewwe, dat 'k 's Zaterdags-eevens ier zoo er raas voorbij geen....Zeg, wil je dat, Maritje?....’

Maritje kon nog niet van zich verkrijgen om hem te willen begrijpen, en heel onnoozel gaf ze hem dan ook ten antwoord: ‘Wel, ken ik ie dat belette, jonge? 's Heeren wegen die binne vrij....loop weer je wille, dat ken mijn niet schele.’

‘Nou, ja, dat weet ik ook wel,’ hernam Kees, met een veelbeteekenenden lach; maar je wille me maar niet versteen: 'k wou agelik⁽¹⁾ vreege, of ie dan niet er raas aan de deer kome, as ie me ziene, of as ie men usten⁽²⁾ oore,...zeg,...wil je?....’

En half fluisterend kreeg Kees ten antwoord: ‘Nou, dat weet 'k nag nie. Jij kenne geen weer je wille, in ik ken ook geen weer 'k wil....’ En, terwijl ze aan onzen gelukkigen vrijer een duchtigen klap op zijn wang gaf, wrong ze hare andere hand uit de zijne en gaf hem zijn afscheid met de woorden: ‘In nou moet je eweg, oor?...Toe, gank, geen eweg!....Deer oor 'k al gewag!’

Hoe Kees ook paaide en bedelde, het mocht hem niet gelukken, van zijne aangebedene een nachtzoen te krijgen.

‘Nou, genacht dan, Maritje,’ besloot hij zijn coup d'amour, ‘tot 'n Zaterdag,....oor-ie wel?....’

‘Ja,’ hernam de plaagster, ‘ja, tot paasch in den zeumer komt, oor?’ En na deze woorden gesproken te hebben, wipte ze vlug hare woning binnen en wierp de deur vrij luidruchtig achter zich dicht, even alsof ze zich ietwat geraakt voelde.

Het trok echter mijne aandacht, toen ik haar, misschien twee of drie seconden later, de deur weder stillekens, op een kiertje, zag openen, om die, na nog een vluchtigen blik op Kees geslagen te hebben, weer even zacht en voorzichtig te sluiten.

Kees bleef nog lang met smachtende oogen naar de woning van Maritje staren, zóólang, dat ik den brui van het spionneeren langer gaf en de koffie, die reeds koud was geworden, met een weggetje naar binnen werkte.

Den volgenden Zaterdagavond zat ik weder intijds achter mijn gordijntje, nieuwsgierig, de oplossing van het groote vraagstuk van onzen gloeienden vrijer te zullen vernemen. Het begon reeds duister te worden, en half teleurgesteld wilde ik mijne plaats verlaten, in het vermoeden, dat de jongelieden in dien tusschentijd zich elders hadden rendez-vous gegeven, toen mijn oor op eens getroffen werd door een herhaald kuchen, waaraan ik spoedig onzen vrijer herkende. Het kuchende voorwerp stond dan ook weldra voor mijne oogen. Herhaalde malen drentelde onze maat voorbij de woning zijner aangebedene, al hoestende en hoestende, hetgeen op het laatste zóó onverpoosd en luidruchtig werd, dat ik waarlijk begon te vreezen, de jongen zou zich ziek hoesten. Eindelijk scheen zijn alarm gehoord te worden; want de deur van de woning mijns buurmans werd geopend, en Maritje trad te voorschijn, met een emmer in de hand, schijnbaar van den prins geen kwaad wetende, en stapte regelrecht naar de sloot.

(1) Agelik, eigenlijk.

(2) Usten, hoesten.

[p. 288]

Kees, die bij het openen der deur een oogenblik onthutst was teruggetreden, sprong op eens op Maritje toe, met een gelaat zoo rood als vuur en een paar oogen,.....nou, die spraken.

‘Geneevend⁽¹⁾, Maritje!’ begon hij luchtigjes, ‘moet je nog zoo laat nee den wal?....Wacht, leet ik je vider⁽²⁾ dragen; 't pad is zoo kladdig⁽³⁾ in glad eworre van den regen, dat je makkelijk onderuit sliere kenne.’

‘Wel neen, je,’ dus kreeg hij hierop van Maritje vrij spijtig ten antwoord, terwijl ze hem met de hand van het lijf trachtte te houden, ‘ou jij je eigen biene maar recht; ik zel me zelf wel elpen, oor?’ en op half bestraffenden toon, met een gelaat die mij echter het tegendeel bewees, besloot ze: ‘Wet doen jij ier? je lijke wel 'n koper op m'n kast; je loope me al deur veur me biene: wet zelle de menschen wel zegge?’

Kees was door dien uitval gansch niet gesticht en was geheel en al van zijn stuk er door gebracht. Heel verlegen gaf hij dan ook ten antwoord: ‘Nou, Maritje, je moete der niet dol om worre, maad; ik miend 't goed, in wet de menschen zegge, da's minder, want 'k ew gien kwaad in 't zin,....in dat weet jij ook wel....’

Maritje was intusschen het trapje dat naar de sloot leidt, genaderd, door Kees evenwel op den voet gevolgd. Dat waterputten duurde echter vrij lang, en het bleek mij, dat die gang van Maritje naar den wal, om water te halen, een looze boodschap was en een voorwendsel, om daar, verwijderd van de woning, vrijer te kunnen spreken. Tot mijn spijt moest ik door den afstand dan ook veel van het onderhoud missen, dat nu, naar het scheen, op een meer vertrouwelijken toou gevoerd werd en voor Kees belangrijke resultaten had opgeleverd. Althans toen de beide jongelieden van den kant terug kwamen, droeg niet Maritje maar Kees den emmer, en Maritje liep naast hem zonder hem zijn vrachtje te misgunnen, doch niet zonder den stumper hartelijk uit te lachen.

In de nabijheid van de woning gekomen, zette Kees zijn last neer met de woorden: ‘Deer steet-ie!’ plaatste zich recht voor het meisje, stak zijne handen in de wijde broek, en vervolgde, met een hoog ernstig gelaat, na eenige oogenblikken toevens: ‘maar, zeg me nou er raas!....oe denk-ie er over?....je wete wel weêr ik om koom.’

‘Wel, nou nog mooier,’ gaf Maritje preutsch ten antwoord. ‘Wet weet ik wet je wille, jongen?....je lijke wel mal....’

Kees bemerkte evenwel, dat dit meer plagen dan gemeend was, en hernam daarom: ‘Och, oe ken je dat zegge; dat doe je nou weer om me te plage, in as j'er raas wist, oe groot ik van je ou, in oe 'k altijd om je denk, in m'n waken in in m'n slepen bijjegaar, dan zou je zoo niet prate..’ En op eens veranderende van houding en toon, liet hij er op volgen: ‘Maar je weten 't nou: as jij me wijf niet worre wille, dan besterf 'k 't; maar as je dat wille, dan zel je eraas zien wet ik veur jou weze zel - dat beloof ik je.’ En met de hand op het hart besloot hij in vuur: ‘Je kenne alles krijge, wet ik ew, as jij mijn ewwe wille, om eerlijk te vrije, tot we, mit Gods ulp, an 'n trouwdag komen.’

(1) Geneevend, goeden avond.

(2) Vider of fieter, emmer.

(3) Kladdig, vuil, morsig.

[p. 289]

Had ik uit de mindere spraakzaamheid en tevens meerdere bedaardheid van Maritje reeds bij mij zelven 't besluit opgemaakt, dat ze den borst wel zetten mocht, nog meer werd ik daarin bevestigd, toen ze, na eenige oogenblikken in gedachten verzonken Kees had staan aanstaren, eindelijk dichter op hem toetrad en op ernstigen toon aanving:

‘Nou, teuge jou ew 'k niets, in elk mensch et zen bestemming, zaad me moêr altijd; maar ik bin nog te jonk, dunkt me, om me zoo vest te maken, in dat bin jij ook, makker! want me moêr zaad altijd: “de knechse in maase ewwe nag gien zin, as ze nog zoo jonk binne,” in dat loof ik ook. In deerom moste we nag wet wachte....’

Het hooge woord was er eindelijk uit, en Kees was slim genoeg, om het visken niet ten tweedenmale te laten ontglippen.

‘Nee,’ viel hij haar daarom snel in de rede, ‘wachten, dat ken 'k ounmeugelik niet, ounmeugelik, Maritje! dan word 'k ziek, in om dan altemit de eering veur je nette vandaan ale te leete⁽¹⁾, dat gee niet an....Kom, kom, we binne ook nag an geen trouwen toe, maad; 'k wou maar sekurigeit ewwe, weet je, dat je mijn liever ewwe as 'n aar. Toe, je moete nou nie langer zeuren, zeget nou maar! 't et je maar ien woordje te kusten⁽²⁾, en dan bin ik de keunink te rijk.’

Hierop werd het gesprek door de jongelui zóó fluisterend gevoerd, dat ik geen woord meer opvangen kon, doch de lonkjes en handdrukjes bewezen mij voldoende, dat de zaak geklonken was. Het zegel werd hierop gedrukt door een zoen, die klonk door heel de buurt, en flap, in een oogwenk was Kees reeds den hoek om en het meisje in huis. Het was juist bijtijds; want de ontmoeting van eenige visschersknapen, die nog een slaggie om deden, zou hem waarlijk niet welkom geweest zijn.

Eene gansche week en nog eene, en eindelijk nog eene, gingen voorbij, zonder dat ik iets naders van den omgang der beide jongelieden bemerkte of vernam, totdat ik in den nacht van den daarop volgenden Zaterdag uit mijne rust gewekt werd door een vervaarlijk rumoer, dat zich oploste in de woorden: ‘Een speketer⁽³⁾! een speketer! een speketer! grijpt 'em, grijpt 'em....hoera! een speketer!....’

Ha, ha, dacht ik, daar heb je 't al; dat is zeker onze Kees. En, ja wel, reeds den volgenden morgen vernam ik van de buren, dat eenige jonge visschers hem ‘beloerd’ hadden, toen hij voor 't eerst bij Maritje was wezen vrijen.

Alzoo had Kees het ‘ja-woord’ gekregen, en ‘de keunink was hij te rijk.’

(1) De eering veur je nette vandaan ale leete, spreekwoord aan het visschersleven ontleend, gelijkstaande met: iemand 't gras voor de voeten wegmaaien.

(2) Kusten, kosten.

(3) Speketer, iemand die voor de eerste maal bij een meisje in 't ouderlijke huis komt vrijen. Velen liggen dan op de loer en roepen als hij voor den dag komt de in den tekst gegeven woorden.