Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

De brandersknecht. (Schiedam.)

Hein Pot is zooveul as onderknecht in de branderai ‘de Pelikaan’. Die 'm kenne, noemen 'm allemaaal ‘Ein de Lip’, om redeswil, as tat ie zoo'n dikke onderlip eit, in ai wort er nie naidig om ook, as ze 'm zoo noeme,

[p. 209]

want in Schiedam, dat weet ie ook wel, eit ielek⁽¹⁾ 'n scheldnaam, as tie maar 't minste an z'n gezicht scheelt. Sommigte noeme ze wel na de scheldnaam van der vader.

Nou, Ein de Lip tan is vroeger boereknech geweest, maar toe die ouwetijer geworde was, eit ie eerst 'n jaar of vaif an de pomp geloope of, zooas tie wel is zeit, eit ie vaif jaar verkeering gead mit de aizere juffrouw en non is tie dan onderkneeht. Weet je waarom dasse die loi ouwe-tijers noeme? Kaik, as ze 's avens na ois gane, dan loope ze ordenaar effetjes bij de klopper an, om te zegge, oe laat datte ze geklopt motte worde. Dan doene ze maar effe de deur ope en roepe dan meestal: ‘ouwe tijd!’ in deur dien wech iete ze ouwe-tijers.

Ein is 'n stevige karel van zoowat 'n feertig jaar. Z'n gezicht ziet 'n beetje bleek in dat kè-je nog zooveuls te meer zien, omdat ie zwarte bokkebaretjes draagt. IJ eit anders 'n goed stik brood, al mot ie der ard voor werke, in bai em tois ziet et der altaid netjes oit, want ie eit 'n flink waif. Dan eit ie noch drie kindere, twee jonges, die op 't school in 't Bersweld⁽²⁾ gane, in ééne maid, die al op de naiwinkel gaat. In de branderai drinkt Ein wel is 'n borreltje, want tat doene ze allemaal, maar ze ebben 'm nog nooit gezien, dattie nie bai z'n pozitieve was, in in de erreberg komt ie nooit, want ij ken ze in de branderai genog kraige. Sundags, dat eit ie nog al is veul voor 'n gewoonte, dan gaat ie mit z'n vrouw in de kindere koiere. Dan trekt ie z'n sundagse spulle-n-an, in z'n vrouw doet er paarse schoemantel⁽³⁾ om, in zoo gane ze dan langs te plantazie (maar nooit der deur) na 't entje van 't oofd in dan de eigeste weg brom⁽⁴⁾. As ze tois komme, dan drinke ze 'n glasie bier of 'n kommetje koffie in ete der 'n scharretje bai. Mit te kurmes gaat ie ook mit z'n vrouw en kindere broedertjes ete, of ze gane-n-is in 'n spul, in sewaile gaat ie mit z'n vrouw alleenig na de oitvoering van et mannekoor voor 'n vaifie. - 't Is dus geen kwaje vent, maar der benne toch mense, die Ein nie laien mach; dat benne de kemieze. Want, zeit ie, die loi die komme ier de boel maar opvrete, in ze doene niks as iederendeen koejeneeren in kaike of ze geen mens trappeere⁽⁵⁾ kenne.

Op tut oogenblik is Ein knapjes⁽⁶⁾ in z'n schik, want van ochend ebbe ze 'n paar kemieze te pakke gead, in non die gunter z'n zwager Janes ziet ankomme, kraigt ie veul zin om et em is te vertelle, allewel dat z'n 'eer gezeid eit, dattie der maar over zwaige mot.

‘A, die Janes!’ zeit Ein.

‘A, die Ein!’ zeit te andere.

‘Jò,’ zeit Ein, ‘me ebbe van ochend 'n mooi grappie gead.’

‘Bel, wat was tat tan?’

‘Bel, om 'n uur of tien, toe zag ik, datter twee kemieze binne kwamme. Den ééne was zeker 'n nieuwe, want tie kon ik niet, maar den andere, dat was tie lange vent, die op te Brandurreve⁽⁷⁾ in één van die nieuwe keukes geweund eit, schoin over meuje Bet. Je weet wel, zoo'n lange,

(1) Ielek, elk.

(2) Bersweld, Broersveld.

(3) Schoemantel, schondermantel.

(4) Brom, weerom.

(5) Trappeere, attrapeeren.

(6) Knapjes, erg.

(7) Brandurreve, Verbrande erven.

[p. 210]

rooie karel, ai draacht altaaid 'n intflessie op 't lepèl van z'n jas. Nou ik doch, meschien komme ze wel ofstoke⁽¹⁾, in daarom gong ik na de keuke in zee teuge de maid: “Hantje! roep is an meneer!” Nou, meneer die kwam bai me, in toe zee ik tengen 'm, datter zooveul as twee kemieze wazze. Bel nou, zee die, zou ie denke, dasse zelle ofstoke? Ja, zeg ik, dat weet ik nie, maar et zou wel kenne. Nou, zeit ie, toe die effetjes geprakkezeerd ad, ga jai maar weer na de branderai in hou se maar n' beetje an de praat, ik zal trek komme. “Hantje.” zeit ie toe teuge de maid, “ebbie van ochend niet en am gekookt?” - “Ja, meneer,” zeit ze toe. - Nou, dat was zoo, want ik ad er 's ochens vroeg zelvers eet water dervoor gegeve. Toe doch ik, wat mot tat nou bedoije, in ik wach noch effe, in toe oor ik em teuge de maid zegge: “dan mot je strakkies mit dien am op 'n schuttel is in de branderai bai me komme, in dan mot je amme⁽²⁾ vrage, waar of ie 'm zette mot.” - Hafijn⁽³⁾! toe liep ik gauw wech in wullie gonge 'n praatje make mit de eere kemieze over die toinman, die z'n eigenzelvers verdaan eit, in toe kwam meneer binne. - “Morrege eere!” - “Goeje morrege!” zeeje ze allebei. - “Oe vare de eere?” - “Eel goed, dank ie!” zee de nieuwe; “me komme is bai je kaike.” - “Bel, dat is petent,” zee meneer, in toe kwam net de maid mit de am binne. “Meneer,” zee ze, “non is tie klaar, waar mo'k em nou zette?” - “La-m 'is effe kaike,” zee meneer, “ij ziet er goed oit!” - “Jonges ja,” zee de man mit et intffessie, “das 'n lekker ammetje!” - “Ja,” zee z'n kammeraad, “'t is effetief 'n lekker ammetje!” - “As te eere liefebberij ebbe, om der is van te proeve.”.....- “Bel zeker, bel zeker, mit plezier!” - “Nou, ga tan maar is mimme mee.” - In toe gonge ze alle drie na de keuke; maar meneer die kwam gauw brom, in wattie toe eit oitgevoerd, dat weet ik nie, maar zoowat 'n alf uur derna toe kwamme ze weer terug in ze dochte nie meer om ofstoke, maar ze zeeje teuge meneer, onderwijl dasse der mond afveegde: “Nou, meneer, ij eit lekker gesmaakt, je word wel bedankt voor je vrindelikeid!” - “Niks te bedanke!” zee meneer, “'t is allemaal tot je díenst.....in tot de maine,” zee die derbij, toe die de deur achter der gat dichtdee.’ - - ‘Nou, Janes! wel te ruste, jò! leg ie stikkezakkie⁽⁴⁾ maar onder je kusse, want me motte morrege weer vroeg an de slag.’

(1) Ofstoke. Somtijds nemen de ambtenaren 't werk van de brandersknechts over, om zoodoende te onderzoeken of de montwijn niet te ‘straf’ is, in welk geval de brander eene hooge boete betalen moet. Dit is afstoken.

(2) Amme, an (aan) me.

(3) Hatijn, Fr. enfin.

(4) Stikkezakkie, het zakje van het stik (boterham).